Thiết kế vì môi trường

[ntdoantrang]

Thiết kế vì môi trường (DfE - Design for Environment) là một chương trình cộng tác với các ngành công nghiệp nhằm sáp nhập những suy xét về môi trường vào trong quy trình sản xuất, ngay từ công đoạn thiết kế sản phẩm cũng như quy trình.
Lần online này Đoan Trang mạnh dạn thử post lên diễn đàn khái niệm này. Xin cho Trang biết ý kiến. Hẹn lần tới sẽ cung cấp nhiều thông tin cụ thể hơn.

[ntdoantrang]

DfE là một sự tích hợp có hệ thống những xem xét về khía cạnh môi trường vào việc thiết kế sản phẩm và quá trình. Bởi vì DfE cung cấp một quan điểm mới với những chú trọng vào sản phẩm và hoạt động kinh doanh nên nó có thể là một công cụ mạnh mẽ giúp cho doanh nghiệp có tính cạnh tranh hơn và đổi mới hơn cũng như có trách nhiệm hơn đối với môi trường.
DfE cung cấp cơ cấu tổ chức cho những thành phần cấu thành của công ty có thể tích hợp nhiều phương cách hướng tới phát triển bền vững như hiệu suất sinh thái, ngăn ngừa ô nhiễm và sản xuất sạch hơn.
Thương trường yêu cầu những công nghệ mới phải có tính cạnh tranh so với những nhân tố thị trường truyền thống về chi phí và thực hiện. Thông qua cách tiếp cận DfE, những doanh nghiệp có thể xích lại gần nhau trong những xem xét về các khía cạnh thực hiện công nghệ mới, chi phí và cả khía cạnh môi trường.
Lợi ích của DfE:
DfE cung cấp cho doanh nghiệp những cơ hội để gia tăng khả năng thực hiện trách nhiệm đối với môi trường trong khi vẫn tiếp tục đẩy mạnh mục đích kinh doanh của mình trên thương trường. Những công ty áp dụng DfE có thể đạt được những lợi ích như:
 Giảm tác động đến môi trường của sản phẩm/quy trình sản xuất;
 Tối ưu hóa việc tiêu thụ nguyên vật liệu và sử dụng năng lượng;
 Tăng cường hệ thống quản lý chất thải và phòng ngừa ô nhiễm;
 Khuyến khích việc thiết kế sản phẩm và đẩy mạnh xu thế cải tiến sản phẩm;
 Cắt giảm chi phí;
 Đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng bằng cách tiệm cận những mong đợi của họ về giá thành, hoạt động và chất lượng sản phẩm;
 Gia tăng thị phần của sản phẩm trên thị trường.
DfE cũng có thể cung cấp điều kiện cho việc hình thành một định hướng chiến lược dài hạn cho sản phẩm và hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty trong tương lai. Một cách tổng quan, DfE là một nguồn lực cho phép hình thành những khuôn mẫu sản xuất và tiêu dùng bền vững hơn.

[ntdoantrang]

Quá trình hình thành DfE:
Trong những năm đầu thập niên 1990, những nhà sản xuất bắt đầu nghĩ đến cụm từ “thiết kế vì” cho chất lượng và đặc điểm sản phẩm & chu trình sản xuất. Cùng thời điểm đó, quan điểm về quản trị sự cố bắt đầu chuyển dần sang cách tiếp cận đẩy mạnh việc hạn chế sự cố bằng cách phòng ngừa ô nhiễm (cũng được gọi là giảm ô nhiễm tại nguồn). Cục Bảo vệ môi trường Mỹ (US-EPA – United Nations Environmental Protection Agency) nhận thấy rằng nhu cầu cần phát triển một chương trình công nghệ an toàn hơn và sạch hơn cho các ngành công nghiệp nhằm thiết kế sản phẩm, quy trình có tính cạnh tranh và thân thiện với môi trường hơn. Nhiều hoạt động không có sự điều tiết và mang tính tự phát cho việc tổng hợp hóa chất an toàn hơn, phân tích sự cố so sánh và phát triển công nghệ thay thế đã được hợp nhất để hình thành Chương trình Thiết kế vì môi trường – DfE của EPA.
DfE đã được hình thành như một chương trình tự nguyện mà:
 Giảm sự cố thông qua phương cách tiếp cận phòng ngừa ô nhiễm;
 Trao quyền cho ngành công nghiệp nhằm nối kết và hướng đến mục tiêu môi trường;
 Tích hợp các mục tiêu môi trường, kinh tế và việc thực hiện vào việc tái thiết kế các chu trình sản phẩm và hệ thống quản lý;
 Thành lập mối cộng tác mới với những nhà cầm quyền và người giữ tiền ký qũy.
DfE được hình thành dựa trên xu hướng hiện nay của nền công nghiệp là sáp nhập các nhân tố môi trường vào các quyết định thiết kế. Những doanh nghiệp ngày nay phải đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm:
 Giữ vững chất lượng cao với chi phí thấp;
 Giữ vững tính cạnh tranh trên thương trường quốc tế;
 Đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng về những sản phẩm ít nguy hại hơn cho cộng đồng và cho môi trường.
Chương trình DfE cung cấp một phương cách nhằm chuyển đổi phòng ngừa ô nhiễm thành sự thay thế hiệu quả chi phí cho các ngành công nghiệp bằng cách:
 Phát triển và bổ sung những cách tiếp cận tích hợp cho việc quản trị sự cố;
 Hợp tác hành động với đại diện ngành công nghiệp, chính quyền và nhóm chuyên gia, những người ủng hộ phòng ngừa ô nhiễm;
 Làm cho thông tin sự cố đa phương có thể so sánh và hiểu được;
 Xác định những động cơ nhằm khuyến khích đầu tư vào phòng ngừa ô nhiễm;
 Bổ sung thông tin vào điều kiện kinh doanh chú trọng dựa vào sự cố;
Từ năm 1992, Chương trình DfE đã làm việc với hơn 18 lĩnh vực công nghiệp nhằm sáp nhập những xem xét về môi trường, đi kèm với những xem xét về các thực hiện và chi phí vào các quá trình lập quyết định. Bằng cách đó, các doanh nghiệp được cung cấp những phương cách bảo vệ môi trường ngày càng hiệu quả hơn bằng cách áp dụng các công nghệ sạch.

[ntdoantrang]

Động lực bên trong
Nhu cầu gia tăng chất lượng sản phẩm
Một mức chất lượng môi trường cao hơn trong sản phẩm sẽ gia tăng chất lượng sản phẩm thể hiện ở chức năng, sự tin cậy trong sản xuất, sự lâu bền và có thể hồi phục được của sản phẩm.
Tăng cường hình ảnh doanh nghiệp
Kết nối chất lượng môi trường của sản phẩm với người sử dụng thông qua những nhãn chứng nhận về chất lượng môi trường của sản phẩm (gọi là nhãn môi trường hay nhãn sinh thái, nhãn xanh) có thể thu hút khách hàng hơn và tạo hình ảnh tốt hơn về tổ chức trong mắt người tiêu dùng.
Cắt giảm chi phí
Tổ chức có thể kết hợp các chiến lược TKVMT với lợi nhuận tài chính bằng cách:
 Đầu tư ít nguyên vật liệu hơn cho một đơn vị sản phẩm;
 Sử dụng năng lượng và những nguyên vật liệu qúy hiếm hiệu quả hơn trong sản suất;
 Phát sinh ít chất thải và giảm chi phí thải bỏ;
 Hạn chế sử dụng và loại trừ (nếu có thể) việc thải bỏ chất thải nguy hại.
Nhu cầu khuyến khích cải tiến
TKVMT có thể dẫn đến các thay đổi từ nguồn gốc trong hệ thống của sản phẩm - sự kết hợp của sản phẩm, thị trường và công nghệ. Những cải tiến có thể cung cấp điều kiện gia nhập vào các thị trường mới.
Cải tiến tinh thần nhân viên
Nhìn chung tinh thần cá nhân gia tăng khi nhân viên nhận được sự ủy nhiệm trong việc giúp giảm tác động đến môi trường từ các sản phẩm và quá trình sản xuất của tổ chức. TKVMT cũng có thể đẩy mạnh cải tiến tinh thần nhân viên bằng cách tăng cường an toàn nghề nghiệp và sức khoẻ người lao động.
Ý thức trách nhiệm
Nhận thức về môi trường đang gia tăng trong mọi thành phần tham gia hoạt động sản xuất kinh doanh đóng vai trò quan trọng trong hoạt động hướng tới phát triển bền vững và có thể cung cấp một khuyến khích mạnh mẽ cho việc áp dụng TKVMT.
Động lực bên ngoài
Chính sách của chính phủ
Chính sách môi trường hướng vào sản phẩm đang gia tăng nhanh chóng ở vùng Bắc Âu, Mỹ và Nhật Bản. Ví dụ:
 Yêu cầu cung cấp những thông tin về sản phẩm và quá trình thúc đẩy các nhà kinh doanh theo đuổi những chính sách liên quan đến công tác bảo vệ môi trường.
 Sự phát triển các chương trình trợ cấp công nghiệp thúc đẩy các hoạt động TKVMT và khuyến khích các tổ chức thực hiện việc nghiên cứu cải tiến chất lượng môi trường tiềm tàng trong sản phẩm.
Cạnh tranh trên thương trường/ Đòi hỏi của thị trường
Nhu cầu và mong muốn nhà cung cấp, nhà phân phối và người sử dụng cuối cùng là những động cơ mạnh mẽ cho việc cải thiện môi trường. Nhu cầu của nhiều tổ chức kinh doanh - thường là những tập đoàn kinh tế lớn - là những tuyên bố bảo vệ môi trường từ các nhà cung cấp. Một số tổ chức nhìn nhận một cách có hệ thống tổng thể dây chuyền cung ứng và đặt ra các tiêu chuẩn môi trường hoặc những phương thức hoạt động vì môi trường khác.
Tổ chức công nghiệp và thương mại
Những tổ chức này thường khuyến khích những tổ chức thành viên hành động cải tiến môi trường và/hoặc phạt tiền những tổ chức không thực hiện các hoạt động được yêu cầu. Do đó, tổ chức tiêu chuẩn hóa đang mở rộng những chỉ tiêu và tiêu chuẩn hiện hữu thành một tiêu chuẩn môi trường chung. ISO 14000 sẽ trở thành một bộ tiêu chuẩn quốc tế cho việc chứng nhận hệ thống quản lý môi trường. Dự báo rằng những khía cạnh liên quan đến sản phẩm như đạo luật về thu thập và phổ biến dữ liệu môi trường của sản phẩm sẽ được tích hợp trong bộ tiêu chuẩn này.
Phát thải
Quá trình thải bỏ chất thải như chôn lấp hay thiêu đốt nhìn chung đều gia tăng chi phí, dựa trên quy tắc “Người gây ô nhiễm phải trả tiền” . Phương cách ngăn ngừa chất thải và hạn chế phát thải, tái sử dụng và tái sinh sẽ mang tính kinh tế hơn.
Yêu cầu về khía cạnh môi trường trong những giải thưởng về thiết kế sản phẩm
Nhiều cuộc thi thiết kế quy định người dự thi phải cung cấp những thông tin môi trường cụ thể trong sản phẩm của mình.
Một số cuộc thi thiết kế quốc tế hiện nay bổ sung yếu tố môi trường vào các tiêu chuẩn sản phẩm dự thi như IDEA award của Mỹ, G-Mark award ở Nhật Bản, Form Finlandia award của Nestle, Excellent Swedish Form của Thụy Điển, Brown Competition ở Đức, ION award ở Hà Lan...

[ntdoantrang]

Đánh giá sự thay thế các công nghệ sạch hơn
Đánh giá sự thay thế các công nghệ sạch hơn (CTSA – Cleaner Technologies Substitutes Assessment) là một trong những cách tiếp cận công tác quản trị sự cố cơ bản của chương trình TKVMT. Phương pháp luận CTSA cung cấp cho những lĩnh vực công nghiệp một cách tiếp cận có hệ thống đối với việc định lượng sự cố đến sức khoẻ con người và môi trường, cũng như việc thực hiện, chi phí, và việc sử dụng tài nguyên thiên nhiên của công nghệ sản xuất truyền thống so với công nghệ thay thế. Một CTSA có thể cung cấp những thông tin chi tiết giúp ích cho việc lập quyết định của các nhà kinh doanh.
Sự kết hợp hệ thống quản lý môi trường tích hợp
EMS là một tập hợp nhiều quy tắc và công cụ quản lý cho phép doanh nghiệp quản lý có hệ thống những nhân tố về môi trường và sức khoẻ người lao động. Đây là một khuôn mẫu cho việc tiếp tục hoạch định, áp dụng, phỏng vấn và tăng cường chức năng quản lý nhằm kết hợp những xem xét môi trường vào các hoạt động kinh doanh hàng ngày.
Hệ thống quản lý môi trường tích hợp (IEMS – Integrated Environmental Management System) của TKVMT sử dụng cơ cấu của ISO 14001 – những tiêu chuẩn quốc tế cho một EMS – và nhiều bước tiếp theo bằng cách kết hợp với quy trình tái thiết kế, quản trị sự cố hóa học, sử dụng công nghệ sạch và ngăn ngừa ô nhiễm.
IEMS của TKVMT có thể giúp các công ty, các tổ chức tiếp tục đạt được những mục tiêu xa hơn về môi trường trong khi vẫn mang tính cạnh tranh cao hơn trên thương trường. Cụ thể như:
 Xem xét và lựa chọn công nghệ sạch hơn;
 Quản trị tốt hơn những sự cố liên quan đến việc sử dụng các hóa chất độc hại;
 Định lượng chu trình và các dòng vật chất;
 Giảm chi phí do những tác động đến môi trường;
 Hiệu quả hơn trong việc sử dụng năng lượng và tài nguyên;
 Thực thi tốt hơn trách nhiệm của sản phẩm và quá trình;
 Tích kết những yêu cầu về môi trường, sức khoẻ người lao động và an toàn nghề nghiệp vào chương trình quản lý tổng thể;
 Hướng dẫn những đánh giá thay thế bao gồm việc kiểm toán toàn diện chi phí.
Đánh giá vòng đời sản phẩm
Chương trình TKVMT sử dụng Đánh giá vòng đời sản phẩm (LCAs – Life Cycle Assessments) nhằm khảo sát những tác động đối với môi trường của sản phẩm trong toàn bộ chu trình sản phẩm, từ những nguyên vật liệu cho sản xuất, sử dụng và thải bỏ. LCAs định lượng những tác động đến sức khoẻ con người, chất lượng không khí & nước, sức khoẻ sinh thái và việc tiêu thụ tài nguyên thiên nhiên.
Chiến lược TKVMT với LCAs có thể đóng vai trò quan trọng trong cải tiến sản phẩm bằng cách:
 Cung cấp những tiêu chuẩn mới cho việc đánh giá thiết kế như các lựa chọn vật liệu, kỹ thuật sản xuất, công nghệ hoàn tất và đóng gói sản phẩm. Những tiêu chuẩn mới thường dẫn đến những sản phẩm cải tiến hay những giải pháp dịch vụ;
 Xem xét tổng thể chu trình sản phẩm nhằm tìm kiếm những công đoạn có thể thúc đẩy sự hợp tác với nhà cung cấp/phân phối/tái sinh, mở ra thị trường mới và gia tăng chất lượng sản phẩm.
TKVMT cho phép tổ chức định lượng một cách có hệ thống một sản phẩm và xác lập những mục tiêu cải tiến liên tục cho suốt vòng đời sản phẩm. Sản phẩm tác động đến môi trường trong tất cả các giai đoạn của vòng đời. Những nhân tố môi trường chủ yếu bao gồm cung cấp năng lượng; nguyên vật liệu cần thiết; thành phần quy trình sản xuất; vận chuyển và phân phối; sử dụng sản phẩm và thải bỏ cuối vòng đời. Chu trình sản phẩm này thường gồm có năm giai đoạn (i)thiết kế, (ii)sản xuất, (iii)phân phối, (iv)sử dụng sản phẩm và (v)cuối vòng đời.
Xanh hóa dây chuyền cung ứng
Nhà sản xuất những sản phẩm phức tạp như máy bay, phương tiện giao thông, tàu thủy và những thiết bị thường phụ thuộc vào mạng lưới rộng rãi những nhà cung ứng từng phần hoặc toàn phần. Nhiều nhà cung ứng trong dây chuyền là những tổ chức vừa và nhỏ. Bằng cách áp dụng những phương cách tiếp cận khác nhau đến việc sản xuất và ra quyết định thông qua một mạng lưới những nhà cung cấp, chương trình TKVMT đẩy mạnh việc phòng ngừa ô nhiễm và giảm nguy cơ xảy ra sự cố ở những thành phần nhỏ này.

[Oshin]

Đoan Trang thân mến, mình cần liên lạc gấp với Đoan Trang, mail cho mình theo địa chỉ [e-mail] nha! Hoặc để lại email cho mình.
Thân mến

[Maika]

Bài viết của Đoan Trang hay đấy. Lâu quá mới quay lại forum thì thấy bài viết này á. Tuy nhiên, theo mình nó có cái gì đó hơi giống xu hướng quy hoạch môi trường vậy. Nhưng có lẽ thiết kế đi sâu vào đầu tư thiết bị hơn là tổng thể quy hoạch. Hiện nay có một số nhà máy đánh giá ISO 14000 và một loạt hệ thống của ISO 9000, như vậy có nghĩa là sao? Chính là họ đc chứng nhận đảm bảo quy trình sản xuất, chất lượng sản phẩm ít nguy hại đến môi trường. Vậy gì có khác nhau giữa thiết kế môi trường và ứng dụng công nghệ tiên tiến giảm thiểu môi trường trong sản xuất như nói phía trên ?

[ntdoantrang]

Lời đầu ĐTr xin cám ơn những ý kiến của mọi người. Có thắc mắc mới có dịp thảo luận làm rõ vấn đề được Theo Tr thì ứ́ng dụng công nghệ tiên tiến giảm thiểu ô nhiễm môi trường và thiết kế vì môi trường (DfE) có mục đích chung là hướng đến việc hạn chế tối đa mọi khả năng xảy ra rủ ro về khía cạnh môi trường trong các hoạt động sản xuất. Nhưng DfE không chỉ hướng đến mục đích này đơn thuần từ phương diện giảm thiểu ô nhiễm trong quy trình sản xuất, mà còn từ mọi cơ hội có thể hạn chế rủi ro trong suốt vòng đời sản phẩm. Để thực hiện được điều này nhất thiết phải phân tích rủi ro trong mọi stage của vòng đời sản phẩm rồi, từ nguyên liệu, sơ chế, sản xuất cho đến tồn trữ, sử dụng, tái sử dụng... và cuối cùng là thải bỏ an toàn. Theo đó thì "ứng dụng các công nghệ tiên tiến (ngay từ ban đầu, nếu có thể) giảm thiểu ô nhiễm trong suốt giai đoạn sản xuất" là một "ứng cử viên sáng giá" cho việc đảm nhận trách nhiệm "xanh hóa" dây chuyền sản xuất rồi.
Rất vui vì có dịp nêu ý kiến với Maika, và các bạn!
Waiting for your reply,

[Maika]

Có lẽ Sản xuất sạch hơn-CP, LCA - đánh giá vòng đời sản phẩm đều nằm trong chiến lược của TKMT. Nói chung mình cũng chưa hiểu lắm giữa các thuật ngữ này. Theo mình thì TKMT là một hế thống tổng hợp từ "cái nôi" đến "nấm mồ". Như vậy, khi đề cập đến TKMT trong sản xuất công nghiệp, mình thử phân thành 3 công đoạn

Xin lưu ý mình chỉ nhận xét trong công nghiệp

1. TKMT trong quá trình sản xuất sản phẩm: rõ ràng thuộc về Sản xuất sạch
theo mình bao gồm: giảm sử dụng năng lượng, giảm thải, TỐI ƯU nguyên liệu (việc tối ưu theo mình khá quan trọng trong nâng sao hiệu suất sản phẩm và giảm lượng phát thải),

2. TKMT trong đóng gói sản phẩm : cái này thì k biết dùng từ chuyên môn nào, hoặc có nhiều cái đinh nghĩa mới mà mình chưa đc nghe. Trong phần này theo mình là tiết kiệm tài nguyên đóng gói và tái sử dụng

3. TKMT trong thải bỏ và tái sử dụng chất thải: rõ ràng cũng thuộc về LCA : đánh giá vòng đời sản phẩm

Theo mình từ Desin for Env nên nói là quy hoạch MT thì nghe có vẻ tổng hợp hơn thiết kế MT. Vì Thiết kế nghe sao nó kỹ thuật quá, trong khi quy hoạch bao hàm cả yếu tố kỹ thuật, quản lý và chiến lược nữa. Bạn thấy sao ?