Đất cấu trúc

[Robot]

Đất cấu trúc: Xoá mâu thuẫn cây xanh với... mặt đường

Cây xanh làm đẹp và mang lại nhiều lợi ích cho môi trường đô thị. Tuy nhiên, rễ cây không phát triển khoẻ mạnh dưới mặt đường. Các nhà khoa học giải quyết vấn đề này thế nào?

Nina Bassuk, giám đốc Viện Làm vườn Đô thị tại ĐH Cornell (Mỹ) cho biết: ''Cách chúng ta trải nhựa và lát vỉa hè trái ngược với cách chúng ta muốn cây phát triển''. Bassuk và cộng sự đã tạo ra một hỗn hợp công nghệ cao gồm sỏi, chất gien và đất tơi, với hy vọng sẽ xoá nhoà sự mâu thuẫn giữa cây và mặt đường, làm cho cư dân sống trong các toà nhà cao tầng thức dậy mỗi buổi sáng với tiếng chim líu lo vọng lên từ những ngọn cây.

Đất cấu trúc

Hỗn hợp trên, được gọi là đất cấu trúc, giải quyết được câu hỏi hắc búa của các nhà quy hoạch đô thị trong nhiều năm qua: Mặt đường cần loại đất cực rắn để chịu sức nặng của xe cộ. Tuy nhiên, rễ cây cần chỗ để thở và sinh trưởng. Hiện cây xanh đô thị thường được trồng trong một chiếc hố trên vỉa hè. Hố đủ lớn để cây non bén rễ vào trong đất song rễ trưởng thành chẳng có chỗ nào để phát triển. Hậu quả là cây thường chết trong vòng 7-15 năm. Trái lại, đất cấu trúc cung cấp cho các nhà quy hoạch đô thị một bề mặt rắn như đá để phủ nhựa đường song vẫn dành nhiều chỗ để rễ cây đang sinh trưởng vươn xa.

Đất cấu trúc được tạo nên từ một loại sỏi có cạnh sắc, giống như băng bị nghiền nát. Khi bị nén, mặt đường rất cứng và đủ mạnh để máy bay đáp xuống. Tuy nhiên, có vô số không gian rộng giữa những viên sỏi dành cho đất tơi. Sử dụng một chất gen gắn kết đất tơi với sỏi trong tiến trình trộn, làm cho đất tơi lấp đầy các lỗ sỏi. Rễ sẽ đi theo những lỗ này để toả khắp mặt đất và có thể sinh trưởng mạnh. Hỗn hợp cứng và đặc này cho phép con người trải thảm nhựa hoặc bê tông bên trên nó.

Kể từ khi Bassuk và đồng nghiệp của bà bắt đầu phát triển đất cấu trúc vào giữa những năm 1990, hàng trăm nhà phát triển đô thị tại Mỹ, Canada và Puerto Rico đã sử dụng nó. Các hỗn hợp tương tự cũng được sử dụng tại châu Âu. Các nhà nghiên cứu cho rằng nên đặt đất cấu trúc tới độ sâu ít nhất là 1m và cần 17m3 cho một cây xanh. Theo lý thuyết, rễ cây sẽ có nhiều chỗ để sinh trưởng trong nhiều thập kỷ bên dưới mặt đường. Tuy nhiên, vẫn còn một câu hỏi chưa được trả lời. Bassuk nói: ''Chúng ta chỉ có mười năm kinh nghiệm trồng cây theo cách này. Điều gì sẽ xảy ra trong 20 năm tới? Chúng ta chỉ còn cách... đợi''!

[Robot]

Giá trị của cây xanh

.
Tiếng chim hót vọng tới cửa sổ của một toà nhà vào sáng sớm mùa hè có thể là lý do để mọi người yêu mến cây xanh. Tuy nhiên, cây xanh cũng mang lại lợi ích lớn cho sức khoẻ cũng như túi tiền của cư dân đô thị. Nghiên cứu cửa McPherson thuộc Cục Lâm nghiệp Mỹ và đồng nghiệp đã định lượng được giá trị của cây xanh. Cây cung cấp các "dịch vụ" như làm sạch không khí, giảm ô nhiễm nước, giữ cho các thành phố mát hơn trong mùa hè, ấm hơn vào mùa đông và làm chậm tốc độ ấm hoá toàn cầu.

Kết quả nghiên cứu cho thấy mỗi một cây lớn, trưởng thành ở đô thị cung cấp các giá trị môi trường ở vào khoảng 100-200 USD/năm. Các nghiên cứu khác lại tập trung vào lợi ích kinh tế và xã hội của cây xanh. Chẳng hạn Kathleen Wolf, nhà nghiên cứu lâm nghiệp đô thị tại ĐH Washington, phát hiện mọi người sẽ dành nhiều thời gian hơn để đi mua sắm và chi nhiều tiền hơn trong một môi trường thương mại xanh. Nhà khoa học Frances Kuo và William Sullivan thuộc ĐH IIIinois phát hiện các gia đình đô thị với cây xanh ở ngay ngoài nhà của họ có môi trường gia đình an toàn hơn so với những người sống trong các toà nhà không cây.

McPherson nói: ''Chúng ta đang trải qua một sự chuyển đổi, từ chỗ nghĩ rằng cây xanh là một tiện nghi, làm cho các cộng đồng hấp dẫn tới việc nhận ra chúng có nhiều lợi ích mang tính chức năng''. Tuy nhiên, cùng lúc diện tích dành cho cây xanh trong các thành phố đang giảm dần. Vườn của các ngôi nhà tư đang trở nên nhỏ hơn và ngày càng nhiều người chuyển tới sống tại chung cư cao tầng. Đây chính là nơi đất cấu trúc xâm nhập. Nó cung cấp chỗ cho rễ cây sinh trưởng bên dưới mặt đường, cho phép cây sống lâu hơn tuổi thọ trung bình 7-15 năm. Bassuk nói: ''Có nhiều lợi ích khi chúng ta trồng cây. Tuy nhiên, chúng ta chỉ được hưởng lợi ích đó khi cây lớn tới một kích cỡ nào đó''.

Minh Sơn (Tổng hợp)