|
Post by Robot on Jan 23, 2005 11:55:52 GMT -5
Bão mặt trời đang ảnh hưởng tới trái đất
Trong tuần này, mặt trời đã phun ra một lượng bức xạ khổng lồ, tạo ra các cực quang rực rỡ và gây gián đoạn tín hiệu radio của vệ tinh. Kể từ ngày 14/1, Mặt trời đã phun ra ít nhất 17 ngọn lửa trung bình và 5 ngọn lửa lớn (bão mặt trời) từ một nhóm điểm đen trên bề mặt. Cơ quan khí quyển và đại dương Mỹ (NOAA) dự báo hoạt động này sẽ còn kéo dài tới ngày 23/1. Vụ phun trào trên Mặt trời. Theo Bernhard Fleck thuộc Dự án vệ tinh quan sát Mặt trời, các tia X do lửa mặt trời tạo ra không mạnh như các cơn bão mặt trời hồi tháng 10 và 11/2003. Tuy nhiên, về mặt proton năng lượng cao, đây là cơn bão bức xạ lớn nhất kể từ tháng 10/1989. Lửa mặt trời xuất hiện khi năng lượng tích tụ trong các từ trường bên trên điểm đen được giải phóng đột ngột. Khi đó điểm đen giãn rộng thành một vùng có đường kính gấp 8 lần sao Mộc trong khoảng 5 ngày. Hoạt động của mặt trời thường diễn ra theo chu kỳ 11 năm. Các nhà khoa học ước tính đỉnh của chu kỳ hiện nay xảy ra vào năm 2000. Thường thì các vụ phun trào lớn nhất xảy ra sau đó nên vụ phun trào hiện nay không có gì đáng ngạc nhiên. Bão mặt trời đã gây ra các cực quang trên bầu trời châu Âu và Bắc Mỹ vào ngày 18 và 19/1. NOAA cũng nhận được các bản báo cáo về gián đoạn thông tin radio. Hai hãng hàng không lớn của Mỹ đã phải thay đổi lộ trình để các máy bay tránh xa vùng cực. Các dụng cụ trên hai vệ tinh của NOAA cũng bị gián đoạn nhiều giờ do ảnh hưởng của bức xạ. Cũng có một số thông báo chưa được khẳng định về trục trặc trên các vệ tinh khác. Vụ phun trào từ mặt trời cũng ảnh hưởng tới Trạm vũ trụ quốc tế (ISS). Hai nhà du hành Leroy Chiao và Salizhan Sharipov đã phải ẩn nấp khi ISS đi qua cơn bão. Mức bức xạ cao có thể làm tổn hại sức khoẻ của họ, chẳng hạn đục thuỷ tinh thể trong cuộc sống sau này. Hai nhà du hành dự định thực hiện chuyến đi bộ kéo dài 5,5 giờ ra ngoài ISS vào ngày 26/1. Họ sẽ lắp một bệ làm việc mới cũng như một số thiết bị khoa học khác. Các quan chức ở NOAA cho biết vùng điểm đen gây ra các cơn bão mặt trời nói trên sẽ không còn hướng về trái đất nên các nhà du hành sẽ không phơi nhiễm với mức bức xạ cao. Các cơn bão trên được xếp ở cấp X. Nó đã làm gián đoạn tín hiệu radio của các trạm quan sát tại Trung Quốc, cắt đứt liên lạc của nhóm thám hiểm Trung Quốc tại Nam Cực với thế giới bên ngoài trong 2 ngày qua. Cực quang do bão Mặt trời gây ra trên trái đất. Trong các đợt phun trào lớn từ mặt trời, hàng tỷ tấn khí siêu nóng (hàng triệu độ ) chứa các hạt nhiễm điệm (electron và proton) được giải phóng vào không gian, kèm theo bức xạ. Các vụ phun trào được xếp loại theo độ sáng ở bước sóng tia X: C (cấp nhỏ nhất và có ít tác động dễ thấy đối với trái đất), M (cấp trung bình, gây nhiễu radio ở vùng cực) và X (cấp mạnh nhất có thể gián đoạn radio và hỏng lưới điện trên trái đất). Khi đám mây khí và hạt nhiễm điện phun trào từ bề mặt mặt trời, di chuyển với tốc độ cực nhanh, tương tác với quyển từ trái đất, nó tạo ra bão địa từ. Nếu hướng của từ trường trong đám mây khí và hạt nhiễm điện hướng về phía Bắc, giống như hướng của từ trường trái đất, bão địa từ sẽ ''lướt qua'' hành tinh của chúng ta. Ngược lại, nếu từ trường hướng về phía nam, ngược với hướng từ trường bảo vệ của trái đất, các cơn bão địa từ mạnh sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới trái đất. Mặc dù khí quyển trái đất chặn được loại vật chất mạnh này (các dòng hạt năng lượng cao - electron và proton) song nó làm xáo trộn từ trường của hành tinh, cụ thể là quyển từ. Hậu quả là điện thế trong các hệ thống dây điện trên mặt đất tăng vọt, gây hỏng máy biến thế, ảnh hưởng tới các vệ tinh và làm gián đoạn thông tin radio cũng như hệ thống định vị. Ngoài ra, nó còn thay đổi dòng trong các ống dẫn. * Minh Sơn (Theo NewScientist)
|
|
|
Post by Robot on Jan 23, 2005 12:00:04 GMT -5
Mặt trời phun trào mạnh hơn chúng ta tưởng 20:31' 18/03/2004 (GMT+7)
Vụ phun trào trên bề mặt Mặt trời vào tháng 11 năm ngoái, sinh ra bão địa từ tấn công Trái đất, thực sự lớn hơn nhiều so với ước tính của các nhà khoa học. Nguyên nhân là vào thời điểm đó, các máy cảm biến vệ tinh không thể hoạt động chính xác do chúng bị bức xạ của vụ phun trào ''che mắt''.
Vụ nổ vào ngày 5/11/2003.
Các nhà vật lý thuộc ĐH Otago (New Zealand) cho biết họ đã ước tính được quy mô của vụ phun trào lớn này bằng cách nghiên cứu cách các tia X tấn công khí quyển Trái đất. Vụ phun trào mạnh gấp hai lần so với vụ phun trào kỷ lục trước đó. Điều may mắn là Trái đất chỉ bị ảnh hưởng gián tiếp. Nếu bị ảnh hưởng trực tiếp, nhiều vệ tinh sẽ bị hỏng, thông tin radio gián đoạn và mất điện trên hành tinh.
Kỷ lục
Vào tháng 10 và 11/2003, Mặt trời trải qua thời kỳ hoạt động cực mạnh, tạo ra một loạt đợt phun trào lớn (còn gọi là lửa Mặt trời) từ một số vùng vệt đen hoạt động tích cực nhất. Trong nhiều ngày, hàng tỷ tấn khí siêu nóng (hàng triệu độ ) chứa các hạt nhiễm điệm (electron và proton) được giải phóng vào không gian, kèm theo bức xạ. Các vụ phun trào được xếp loại theo độ sáng ở bước sóng tia X: C (cấp nhỏ nhất và có ít tác động dễ thấy đối với Trái đất), M (cấp trung bình, gây nhiễu radio ở vùng cực) và X (cấp mạnh nhất có thể gián đoạn radio và hỏng lưới điện trên Trái đất).
Vào ngày 5/11, đợt phun trào khác thường nhất xuất hiện ở vùng vệt đen 486. Từ lúc 2g29 tới 2g50 (giờ Hà Nội), vụ nổ này đã giải phóng lượng bức xạ khổng lồ tới Trái đất. Thậm chí trước khi vụ nổ đạt đỉnh, tia X đã làm quá tải các máy dò trên những vệ tinh giám sát Mặt trời, đặc biệt là các vệ tinh môi trường hoạt động ở quỹ đạo địa tĩnh GOES. GOES thường cung cấp dữ liệu, cho phép các nhà khoa học ước tính quy mô của những sự kiện như vậy. Tia X chỉ mất vài phút để tới Trái đất, trong khi electron và proton mất tới hai - ba ngày.
Hoạt động của Mặt trời và tác động của nó tới Trái đất.
Nghiên cứu sau đó cho thấy vụ phun trào từ vùng 486 có độ mạnh X28. Các vụ phun trào lớn nhất trước đó vào ngày 2/4/2001 và 16/8/1989 được xếp ở cấp X20. Do vậy, vụ nổ ngày 5/11 đã đặt ra một mốc mới. Tuy nhiên, mãi tới giờ các nhà khoa học mới hiểu được sức mạnh thực sự của vụ nổ. Các nhà nghiên cứu ở Otago đã nâng cấp độ mạnh từ X28 lên X45 sau khi xem xét tác động của bức xạ vụ nổ tới tầng điện ly của Trái đất.
Bão địa từ
Bão địa từ xuất hiện khi đám mây khí và hạt nhiễm điện phun trào từ bề mặt Mặt trời, di chuyển với tốc độ cực nhanh, tương tác với quyển từ Trái đất. Ngoài ra, bão từ tạo ra cực quang mạnh ở Bắc Cực, Mỹ và châu Âu. Những cực quang này được tạo ra khi các hạt nhiễm điện bị hút về hai cực Trái đất và va chạm với nhiều loại khí ở tầng trên của khí quyển. Vệt đen ở Mặt trời là những vùng tối, tương đối mát ở bề mặt của Mặt trời. Các vụ phun trào xảy ra khi từ trường mạnh, bị bóp méo, bẫy nhiệt bên dưới bề mặt Mặt trời, làm cho những điểm này mát hơn một chút so với vùng xung quanh. Sự không ổn định của các vệt đen đó có thể dẫn tới những vụ phun trào khí và hạt nhiễm điện quy mô lớn. Cực quang.
Nếu hướng của từ trường trong đám mây khí và hạt nhiễm điện hướng về phía Bắc, giống như hướng của từ trường Trái đất, bão địa từ sẽ ''lướt qua'' hành tinh của chúng ta. Ngược lại, nếu từ trường hướng về phía nam, ngược với hướng từ trường bảo vệ của Trái đất, các cơn bão địa từ mạnh sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới Trái đất. Mặc dù khí quyển Trái đất chặn được loại vật chất mạnh này (các dòng hạt năng lượng cao - electron và proton) song nó làm xáo trộn từ trường của hành tinh, cụ thể là quyển từ. Hậu quả là điện thế trong các hệ thống dây điện trên mặt đất tăng vọt, gây hỏng máy biến thế, ảnh hưởng tới các vệ tinh và làm gián đoạn thông tin radio cũng như hệ thống định vị. Ngoài ra, nó còn thay đổi dòng trong các ống dẫn.
* Minh Sơn (tổng hợp)
|
|
|
Post by Robot on Jan 24, 2005 17:21:44 GMT -5
Bão mặt trời làm gián đoạn các phương tiện truyền thông
Vết cháy sáng trên mặt trời TTO - Các nhà khoa học cho biết sắp tới sẽ có một trận bão từ mặt trời lớn nhất trong vòng 15 năm qua và nó có thể sẽ làm gián đoạn việc liên lạc bằng điện thoại di động, ti vi và cả radio.
Các nhà khoa học tại Hội thiên văn học hoàng gia của Anh cho biết những vết cháy sáng rộng trên mặt trời chỉ xuất hiện khi năng lượng từ trường ở trên điểm đen của mặt trời đột nhiên phát ra. Mọi người tại một số vùng xác định trên trái đất kể cả người dân tại Anh có thể thấy được những vết cháy sáng rộng trên mặt trời và các cực quang rực rỡ vào tối thứ sáu 21-1.
Peter Bond, người phát ngôn của Hội cho biết:" Những vệt cháy sáng này sẽ ảnh hưởng đến những phương tiện truyền thông sử dụng sóng bước ngắn và các vệ tinh đang bay trong quỹ đạo của trái đất. Hiện tượng này sẽ tác động trực tiếp đến tín hiệu của điện thoại di động, tivi và radio. Ngoài ra nó còn tạo ra một lượng lớn các hoạt động của từ trường địa lý trước khi từ trường có thể ổn định trở lại".
Các chuyên gia cho biết đây là trận bão từ lớn nhất kể từ tháng 10-1989.
KINH LUÂN (Theo AFP)
|
|
|
Post by Robot on Jan 24, 2005 17:56:26 GMT -5
Mặt trời nổi gió
Một vết đen lớn trên mặt trời đã phun trào dữ dội trong những ngày qua, trong đó có một đợt mạnh nhất vào thứ 5 tuần trước. Cơn bão đã gây ra sai lệch nhỏ trên phi thuyền SOHO đang quan sát mặt trời, buộc các nhà khoa học phải đặt hai thiết bị vào trạng thái "safe mode".
Vết đen mặt trời này là "một trong những vùng gió mặt trời mạnh nhất trong vài năm gần đây", Bernhard Fleck, nhà khoa học thuộc dự án SOHO, nhận định.
Các vết đen là những vùng có năng lượng từ trường rất mạnh, lạnh hơn các điểm khác trên bề mặt mặt trời. Chúng giống như chiếc nút chai trên một chai champagne đã lắc: khi chúng bung ra, bức xạ và vật chất được giải phóng ồ ạt vào vũ trụ. Bức xạ dưới dạng những chùm sáng nhìn thấy và chùm tia X được xếp hạng M (mức trung bình) và X (cấp độ mạnh). Vết đen vừa qua đã giải phóng 15 trận gió cấp M, 5 trận cấp X và một trận X7- được xem là mạnh nhất trong những năm gần đây.
Mặc dù vậy, trận cuồng phong này vẫn còn nhẹ hơn so với hoạt động mặt trời quan sát được vào năm 2003, có tên gọi Cơn bão Halloween. Trận bão đó đã đánh hỏng hai vệ tinh đang bay quanh trái đất và thậm chí làm hư hại một thiết bị trên tàu thăm dò tận... sao Hoả.
Cho đến nay, chưa có ảnh hưởng nghiêm trọng nào được ghi nhận trong trận bão lần này, song các nhà khoa học vẫn tiếp tục theo dõi. SOHO và các vệ tinh được quan tâm bảo vệ trước tiên vì chúng nằm trên quỹ đạo cao hơn nhiều so với các vệ tinh khác, và trực diện hướng về cơn bão mặt trời.
Trong khi đó, cư dân ở cực Bắc đã được thưởng thức màn trình diễn Bắc cực quang trong cơn thịnh nộ của mặt trời. Các cư dân trên Trạm vũ trụ quốc tế vẫn tương đối an toàn, vì quỹ đạo của trạm nằm bên trong mặt cầu từ bảo vệ xung quanh trái đất.
Nhìn chung, mặt trời đang ở giai đoạn hoạt động cực tiểu trong chu kỳ 11 năm. Nhưng các vết đen, những luồng gió và sự phun trào có thể xảy ra bất kỳ lúc nào trong một chu kỳ như vậy.
T. An (theo Space)
|
|
|
Post by Robot on Jan 25, 2005 13:24:29 GMT -5
Bão mặt trời có ảnh hưởng đến VN?
PGS.TS Hà Duyên Châu
TT - Mặt trời đang phóng xuống Trái đất hàng tỉ tấn khí nóng gây ra một đợt bão mặt trời (BMT) kéo dài bất thường. Những cơn BMT sẽ ảnh hưởng như thế nào tới sức khỏe con người và tác động ra sao tới các ngành kinh tế? PGS.TS HÀ DUYÊN CHÂU, viện phó Viện Vật lý địa cầu (Viện Khoa học - công nghệ VN), giải thích:
- Đợt BMT này bắt đầu từ ngày 17-1. Lẽ ra, theo chu trình hoạt động mặt trời thì năm nay sẽ là năm BMT hoạt động không mạnh lắm nhưng do các vụ bùng nổ sắc cầu mặt trời liên tục phát ra trong thời gian qua nên đợt BMT này đã kéo dài một cách bất thường.
Tuy nhiên, bão cũng đang trong giai đoạn kết thúc và chúng tôi dự báo thời gian tới BMT sẽ ít hơn. Nếu ở thời điểm hoạt động mạnh, mỗi tháng có thể xuất hiện 5-6 trận BMT thì nay mỗi tháng chỉ còn khoảng 2-3 trận. Giai đoạn BMT xuất hiện nhiều nhất trong chu trình hiện nay là năm 2000 và 2001.
* Thưa ông, những người có sức khỏe yếu sẽ bị BMT ảnh hưởng như thế nào?
- Ảnh hưởng của BMT rõ nhất đối với những người mắc bệnh tim mạch, thần kinh, cao huyết áp. Trong thời gian BMT xuất hiện, những người này sẽ cảm thấy mệt mỏi, lo âu, hồi hộp. Đặc biệt, nếu những người mắc các bệnh trên ra đường thì nguy cơ tử vong rất cao, nên cần ở trong nhà vào những ngày này.
* Được biết, BMT không chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe mà còn tác động tới một số ngành kinh tế khác?
- Hai ngành chịu ảnh hưởng của BMT nhiều nhất là điện lực và dầu khí bởi khi BMT xuất hiện sẽ sinh ra dòng điện cảm ứng trong đường dây truyền tải điện và đường ống dẫn dầu nên rất dễ làm rối loạn hệ thống rơle bảo vệ đường điện và làm mòn đường ống dẫn dầu khí. Ngoài ra, hai ngành khác cũng sẽ bị ảnh hưởng của BMT là ngành hàng không và viễn thông. Hai ngành này lấy thông tin từ các vệ tinh nên có thể bị ảnh hưởng khi xuất hiện BMT.
Tuy nhiên, đến nay chúng tôi mới chỉ thực hiện đề tài nghiên cứu, đánh giá tác động ảnh hưởng của BMT lên hai ngành điện lực và dầu khí do chúng ta có đường dây truyền tải điện 500kV và đường ống dẫn khí Lan Tây, Lan Đỏ rất dài. Kết quả ghi nhận được cho thấy mỗi khi xuất hiện BMT đều xuất hiện dòng điện cảm ứng vượt quá ngưỡng an toàn khá nhiều. Ví dụ trong ngày 21-1 vừa rồi, điện thế ống - đất đã đạt đến giá trị -1,9V trong khi giá trị an toàn của nó chỉ là -1,3V.
* Thưa ông, VN có nằm trong khu vực bị ảnh hưởng nặng bởi BMT hay không?
- Có hai vùng bị ảnh hưởng nặng khi xuất hiện BMT là vùng cực bắc và vùng xích đạo. VN nằm gần xích đạo nên mức độ ảnh hưởng bởi BMT rất lớn. Do đó, theo tôi, chúng ta phải tiến hành nghiên cứu đánh giá tác động của BMT đồng thời tới cả sức khỏe con người và tới các ngành kinh tế.
KHIẾT HƯNG
|
|