Post by Robot on Dec 30, 2004 10:59:36 GMT -5
Xua đuổi côn trùng bằng màng phủ
TT - Ngày nay, việc sử dụng màng phủ nông nghiệp đã trở nên rất phổ biến trong nghề trồng rau, rộ nhất là trồng dưa hấu tết, nhờ các lợi điểm của nó như khống chế được cỏ dại, giữ ẩm độ, phân bón cho đất, giữ sạch sản phẩm rau trái và đặc biệt là có thể xua đuổi côn trùng gây hại...
Vật liệu dùng làm màng phủ phổ biến nhất hiện nay là plastic với mặt trên là màu xám bạc để phản chiếu ánh sáng mặt trời, mặt dưới là màu đen để giữ nhiệt độ và khống chế sự phát triển của cỏ dại. Vật liệu này đã được sản xuất trong nước với giá phù hợp với lợi tức của người trồng rau.
Các loại cây rau màu thường được sử dụng màng phủ nhiều nhất là loại ăn trái như dưa hấu, dưa leo, khổ qua, ớt, cà chua, đậu đũa, đậu côve, hoặc cải bắp, cải bông... Lý do ưu tiên là vì các loại rau màu này thường được trồng theo hàng nên dễ dùng màng phủ, có thời gian sinh trưởng dài hơn các loại rau ăn lá thông thường, do vậy cần phải được bảo vệ an toàn hơn đối với sự tấn công của cỏ dại và sâu bệnh.
Sở dĩ màu xám bạc được chọn vì các kết quả nghiên cứu gần đây cho thấy màu này có thể xua đuổi được một số loài sâu hại, nhất là các loài côn trùng có khả năng truyền virus cho cây. Cô Trần Thị Ba, một nghiên cứu sinh của Đại học Cần Thơ, đã thử nghiệm nhiều loại màng phủ có màu khác nhau và thấy màu xám bạc có tác dụng xua đuổi được bù lạch (Thrips palmi), là tác nhân truyền virus gây bệnh khảm CMV (cucumber mosaic virus) cho cây thuộc họ Cucurbitaceae như dưa hấu, dưa leo, khổ qua...
Cây bị nhiễm bệnh có lá xoăn lại và ngả vàng rồi không cho trái nên chỉ có cách là nhổ bỏ cho đừng lây lan sang các cây lân cận vì không có thuốc nào trị được virus. Quá trình và cơ chế tác động của màng phủ màu bạc để xua đuổi bù lạch có thể được mô tả như sau:
Màng phủ màu xám bạc cho cây họ dưa
1. Khi cây dưa mới trồng được khoảng 2-3 tuần tuổi, vừa ra lá xanh thì bù lạch trưởng thành có thể phát hiện được và bắt đầu bay tới định cư.
2. Nếu lúc này mặt đất có màng phủ màu bạc thì ánh sáng mặt trời chiếu đến sẽ bị màu bạc phản chiếu lại vào tán lá cây.
3. Ánh sáng phản chiếu này bị phân cực và dãy quang phổ có màu cực tím (ultraviolet) sẽ có tác dụng xua đuổi được bù lạch trong tán lá cây, làm chúng bỏ đi chứ không chích hút nhựa truyền bệnh và đẻ trứng để gia tăng mật số sau này.
Hiện nay, loài bù lạch này đang phát thành dịch gây hại lớn cho dưa hấu của vùng đồng bằng sông Cửu Long, nên dùng màng phủ có màu bạc sẽ góp phần quan trọng trong việc gia tăng năng suất vì làm giảm được sự gây hại của bù lạch và bệnh khảm do chúng lây truyền.
Một cách tương tự, màng phủ màu bạc cũng có tác dụng xua đuổi được rầy mềm (Aphis gossypii) nhưng hiệu quả không lớn bằng, vì mặc dù rầy mềm cũng truyền bệnh khảm nhưng chúng gia tăng mật số chậm hơn bù lạch.
Ngoài ra, các thí nghiệm cho thấy màng phủ plastic màu bạc cũng có tác dụng làm giảm được mật số và sự gây hại của một số loài sâu hại khác như dòi đục lá (Liriomyza spp.), sâu đất (Spodoptera litura) của các loại cây dưa, cà chua, ớt... Màng phủ làm cho sâu đất sẽ không có chỗ ẩn náu vào ban ngày và không thể xuống đất để hóa nhộng. Còn dòi đục lá sẽ chết khi chúng đủ lớn, chui ra ngoài để hóa nhộng và rơi trên mặt plastic nóng vào buổi trưa.
Trái lại, màng phủ màu vàng sẽ thu hút bù lạch và các loại rầy nên màu này chỉ được dùng để bẫy bắt hay theo dõi mật số của chúng nhằm có thể tổ chức phòng trị kịp thời. Ở vùng ôn đới, để làm đất ấm hơn thì màng phủ màu đen được dùng trong mùa xuân vì nó hấp thu nhiệt từ ánh sáng mặt trời, trong khi màng phủ trong suốt được dùng trong mùa đông vì nó để ánh sáng đi xuyên vào đất.
Dùng màng phủ plastic thay cho phủ rơm vì rơm rạ hiện đang trở nên khan hiếm, hơn nữa phủ rơm dễ làm lây lan các bệnh gây chết cây con từ trong đất. Một nhược điểm còn tồn tại của màng phủ plastic là khó tiêu hủy khi sử dụng xong, nhưng việc tìm ra vật liệu có khả năng tự hủy nhanh cũng đang được nhiều nơi tiến hành.
TS. NGUYỄN VĂN HUỲNH (Đại học Cần Thơ )