Post by Oshin on Jul 20, 2004 13:06:47 GMT -5
Chặn ðứng cuộc thập tự chinh của... kiến vàng ðiên
Australia ðã bắt ðầu býớc vào chiến dịch cứu vùng lãnh thổ miền Bắc khỏi loại sinh vật phá hoại kinh khủng nhất trên thế giới. Hàng tỷ con kiến vàng ðiên sẽ bị ðầu ðộc nhằm chặn ðứng cuộc thập tự chinh huỷ diệt của chúng.
Kiến vàng ðiên.
Kiến vàng ðiên (tên khoa học là Anoplolepis gracilipes) ðýợc gọi nhý vậy bởi chúng di chuyển hỗn loạn. Chúng là một trong những ðộng vật xâm hại nguy hiểm nhất trên thế giới. Kiến vàng ðiên mất khả nãng tạo kiến chúa do kiến chúa bay khỏi lãnh thổ gốc ðể hình thành những cộng ðồng mới ở nõi khác. Kết quả là chúng hình thành các siêu lãnh thổ ðông ðúc khi số lýợng gia tãng, tới 1.000 con/km2.
Kiến vàng ðiên lần ðầu tiên ðýợc phát hiện tại miền Bắc Australia vào nãm 1990 song số lýợng của chúng ðang tãng nhanh trong vài nãm qua. Tại vùng Arnhem Land, chúng ðã huỷ hoại 25.000km2 ðất - ãn hệ thực vật ðịa phýõng, tiêu diệt hoặc lấn át các loài ðộng vật không xýõng sống bản ðịa. Nhà sinh thái Ben Hoffmann thuộc Tổ chức Nghiên cứu Công nghiệp và Khoa học Australia (CSIRO) cho biết: ''Nếu con ngýời không làm gì cả, kiến vàng có thể huỷ hoại toàn bộ hệ sinh thái''. Chính vì vậy, CSIRO ðã tiến hành chiến dịch tiêu diệt này.
Kiến bản ðịa ở Anrhem Land ðang suy giảm. Nguyên nhân là kiến vàng ðiên tóm và xé chúng thành từng mảnh. Býớm Euploea alcathoe enastri, chỉ tồn tại ở bốn ðịa ðiểm trong vùng, là nạn nhân tiếp theo. Kiến vàng ðiên ðã xâm lýợc một trong các ðịa ðiểm trên cách ðây vài nãm và kể từ ðó býớm dýờng nhý ðã tuyệt chủng. Kiến phun axít formic vào mắt nạn nhân, làm chúng mù cũng nhý chết ðói. Do hoạt ðộng của kiến ðiên làm thay ðổi hệ ðộng thực vật ðịa phýõng nên các ðộng vật lớn hõn, nhý wallaby và thú có túi ô-pốt, phải vật lộn ðể sinh tồn. Con ngýời cũng khốn ðốn. Kiến và ngýời chia sẻ một số tài nguyên chung nhý quả mọng. Do vậy, lýợng thức ãn của ngýời ðịa phýõng cạn kiệt.
Djawa Yunupingu, nhân viên kiểm lâm thuộc Arnhem Land phàn nàn: ''Lũ kiến tí hon này phá huỷ vãn hoá, ðất ðai, và cuộc sống của chúng tôi. Do vậy, chúng tôi cần giết chúng bây giờ. Theo Dave Clarke thuộc Výờn thú London, kiểm soát kiến vàng ðiên có ý nghĩa cực kỳ quan trọng. Mọi ngýời thýờng ðánh giá thấp tác ðộng của sinh vật xâm hại ðối với hệ sinh thái bản ðịa. Tuy nhiên, chúng có thể gây mối hoạ lớn không kém gì việc môi trýờng sống biến mất.
Các nhà nghiên cứu dự ðịnh diệt kiến bằng cách thả các khối cầu tí hon chứa chất ðộc ðặc biệt từ máy bay trực thãng xuống lãnh ðịa kiến. Ðýợc gọi là Presto, hạt nhỏ chứa một sản phẩm mà kiến ýa thích song những ðộng vật khác lại ghét cay ghét ðắng. Nhóm của Hoffmann ðã bắt ðầu vẽ bản ðồ ðýờng biên giới của các lãnh ðịa kiến. Mục tiêu của họ là rải hoá chất khắp 3/4 khu vực bị ảnh hýởng trong vòng một nãm. Họ hy vọng sẽ diệt trừ hoàn toàn kiến vàng ðiên khỏi vùng này một nãm sau ðó.
Chất ðộc trên ðã mang lại kết quả ðáng khích lệ trên ðảo Christmas của Australia - nõi kiến ðã diệt 20 triệu con cua ðất ðỏ (Gecarcoidea natalis) kể từ nãm 1989, làm dân số loài này giảm 30%. Biện pháp này kiểm soát ðýợc kiến song không ảnh hýởng tới các ðộng vật khác.
Các nhà khoa học cho rằng kiến vàng ðiên bắt nguồn từ châu Phi rồi chu du tới châu Á thông qua các vật liệu bao gói hoặc thùng hàng. Nhóm nghiên cứu nghi ngờ kiến vàng di cý tới Arnhem Land lần ðầu tiên trong Chiến tranh Thế giới thứ II khi các con tàu của Mỹ thýờng xuyên ði lại giữa Australia và các ðảo nhiều kiến ở Nam Thái Bình dýõng.
Minh Sõn (Theo Nature)