Trýờng phái ấn týợng

[Robot]

Impressionism - Trýờng phái ấn týợng



Âìn Týõòng thêÒ hiêòn qua maÌu sãìc.

Moòi chuyêòn ðýõòc ðaình dâìu khõÒi ðâÌu bãÌng nãm 1874, khi môòt nhoìm nghêò siÞ cuÌng nhau mõÒ triêÒn laÞm, chuÒ yêìu laÌ trýng baÌy caìc býìc hoòa nhoÒ, bâìt nghi thýìc. Trong kyÌ triêÒn laÞm ðâÌu tiên, giõìi phê biÌnh ðaÞ duÌng ngay tên taìc phâÒm cuÒa Claude Monet laÌ Âìn Týõòng, BiÌnh Minh (Impression, Sunrise, sõn dâÌu veÞ nãm 1872) ðêÒ ðãòt tên cho nhoìm naÌy. VaÌ thêì laÌ caìi tên Impressionist - Caìc nhaÌ âìn týõòng ðaÞ trõÒ thaÌnh caìi tên ðýõòc caÒ nhoìm nghêò siÞ châìp nhâòn.

Nhoìm Âìn Týõòng - Impressionism coì leÞ laÌ trýõÌng phaìi nghêò thuâòt ðýõòc biêìt ðêìn nhiêÌu nhâìt vaÌ ýa thiìch nhâìt trong liòch sýÒ hôòi hoòa thêì giõìi. ÐiêÒm nôÒi bâòt cuÒa hoò laÌ màu saìng vaÌ týõi, ði cuÌng võìi lôìi nhiÌn bâìt nghi thýìc vêÌ thêì giõìi.

Tuy vâòy, qua lôìi nhiÌn ðoì trong bôìi caÒnh ðýõng thõÌi, týìc laÌ Paris nhýÞng nãm 1870, trýõÌng phaìi nghêò thuâòt naÌy biò coi laÌ kiìch ðôòng vaÌ gây nhiêÌu tranh caÞi. NgýõÌi ta thâòm chiì coÌn ðãòt ra vâìn ðêÌ laÌ lôìi veÞ naÌy ðe doòa caìc giaì triò maÌ nghêò thuâòt laÌ phýõng tiêòn giÌn giýÞ.

Muòc ðiìch thêÒ hiêòn trong caìc tranh veÞ cuÒa hoò laÌ toìm bãìt ðýõòc nhýÞng hiêòu ýìng thiò giaìc ghi nhâòn ðýõòc týÌ thêì giõìi xung quanh. Võìi Monet, ðiêÌu naÌy ðãòc biêòt coì nghiÞa laÌ toìm bãìt hiêòu ýìng cuÒa aình saìng cuÌng thõÌi tiêìt, thêÒ hiêòn qua caìc vêìt trên nhýÞng býìc veÞ ngoaÌi trõÌi.

[Robot]

Aình saìng vaÌ tý thêì

Býìc hoòa nôÒi tiêìng Impression, Sunrise laÌ môòt phaìc hoòa râìt nhanh vaÌ trông nhý ðýõòc veÞ qua caìc vêìt maÌu. Thêì nhýng Monet thýõÌng phaÒi hoaÌn tâìt caìc tranh veÞ õÒ nõi khaìc võìi nõi bãìt ðâÌu veÞ, khi maÌ hiêòu ýìng aình saìng không coÌn giôìng nhý thõÌi ðiêÒm khõÒi ðâÌu nýÞa.

Khaìc võìi Monet, Degas hâÌu nhý veÞ toaÌn bôò tranh sõn dâÌu trong xýõÒng veÞ, nhýng ông sãìp ðãòt caìc hiÌnh ngýõÌi vaÌ ðôÌ vâòt sao cho ngýõÌi xem coì caÒm giaìc nhý hoò výÌa lýõìt qua ðoì. Degas thýõÌng thêÒ hiêòn ngýõÌi mâÞu trong tý thêì bâìt nghi thýìc (nhý ngaìp, tãìm, mêòt moÒi), coì luìc laòi týò keìo daÌi hay vãòn veòo thân ngýõÌi (výõn vai, xoay ngýõÌi), vaÌ thýõÌng xuyên duÌng chiình caònh cuÒa tranh ðêÒ cãìt bõìt môòt phâÌn hiÌnh ngýõÌi, taòo caÒm giaìc bâìt thiÌnh liÌnh.

Môòt ðiêÒm nýÞa khaì nôÒi bâòt laÌ ða sôì caìc ðôìi týõòng ðêÒ veÞ cuÒa giõìi Âìn Týõòng ðêÌu laÌ hiêòn ðaòi, thêÒ hiêòn caìc ðaòi lôò vaÌ khu giaÒi triì õÒ Paris, hay caÒnh vâòt ngoaòi ô traÌn ngâòp dân du liòch vaÌ giõìi kyÞ nghêò.

ÐêÌ taÌi hiêòn ðaòi

Pierre-Auguste Renoir tâòp trung vaÌo caìc phuò nýÞ treÒ õÒ thaÌnh phôì: trong nhaÌ haìt, trong quaìn caÌ phê, trên caìc con ðýõÌng vaÌ công viên cuÒa Paris. ÐêÌ taÌi cuÒa Berthe Morisot, nýÞ hoòa siÞ duy nhâìt giýÞ vai troÌ trung tâm trong nhoìm, thýõÌng hýõìng nôòi, ghi nhâòn gia ðiÌnh cuÌng baòn beÌ trong khung caÒnh nhaÌ cýÒa hay výõÌn týõòc. Monet cuÌng Camille Pissarro vaÌ Alfred Sisley ðýõòc xem laÌ chuyên gia trong caìc tranh phong caÒnh týÌ caìc vuÌng ngoaòi ô Paris. Degas ýa thiìch ðêÌ taÌi muìa ba-lê, ðôÌng thõÌi cuÞng tiÌm ðýõòc caÒm hýìng týÌ nhýÞng khaìch haÌng ðêìn chõi õÒ caìc quaìn caÌ phê nôÒi tiêìng cuÒa Paris. NhiÌn chung thiÌ kyÞ thuâòt veÞ phuò thuôòc vaÌo muòc ðiìch thêÒ hiêòn cuÒa taìc phâÒm.

KyÞ thuâòt

Trong lôìi veÞ phong caÒnh coì thêÒ thâìy caìc hoòa siÞ ðôìi xýÒ khaì bâìt nghi thýìc võìi ðôìi týõòng, duÌng caìc neìt veÞ ngãìn, caìc ðýõÌng quêòt maÌu ða daòng (stroke, tacheì) ðêÒ toìm bãìt caìi caÒnh quan toaÌn diêòn cuÒa caÒnh vâòt. Hoò thýõÌng cuÞng không chuì yì nhiêÌu ðêìn chi tiêìt cuÒa týÌng vâòt thêÒ hiêòn trên tranh. Ða sôì giõìi hoòa siÞ Âìn Týõòng veÞ bãÌng sýò ðôìi lâòp - contrast - cuÒa mâÌu sãìc, coì khi va ðâòp, ðôìi choòi râìt maònh. Hoò cuÞng boÒ bõìt qui luâòt veÞ maÌu âìm lên trên nêÌn xanh thâÞm, týÌ chôìi aìp duòng phýõng phaìp veÞ côÒ ðiêÒn vôìn coi troòng hiêòu ýìng saìng - tôìi thêÒ hiêòn qua caìc maÌu hay tông maÌu saìng - tôìi.

[Robot]

XaÞ hôòi

NhiÌn laòi bôìi caÒnh cuÒa thõÌi ðiêÒm nhoìm caìc nghêò siÞ theo trýõÌng phaìi Âìn Týõòng tung ra caìc kyÌ triêÒn laÞm ðâÌu tiên cuÞng laÌ thõÌi kyÌ maÌ kinh têì vaÌ xaÞ hôòi nýõìc Phaìp biò ýìc chêì sau cuôòc chiêìn võìi PhôÒ, ði cuÌng võìi cuôòc nôÒi dâòy cuÒa Côòng ðôÌng Paris vaÌo nãm 1870-1871 nhanh choìng biò dâòp tãìt. Luìc ðoì, giõìi biÌnh luâòn hoan nghênh saìng kiêìn cuÒa nhoìm vêÌ viêòc týò ðýìng ra tôÒ chýìc triêÒn laÞm caìc taìc phâÒm cho riêng miÌnh, nhýng hoò chê bai nãòng nêÌ caìc býìc tranh ðem ra treo.

NhiÌn chung caìc chiÒ triìch nhãÌm vaÌo kyÞ thuâòt veÞ, caìc ðýõÌng coò nôÒi khiêìn bêÌ mãòt tranh trên vaÒi trông coì veÒ thô vaÌ giôìng nhý laÌ chýa veÞ xong, trong khi maÌu sãìc laòi quaì cýõÌng ðiêòu vaÌ không týò nhiên. CuÞng trong thõÌi gian naÌy, ngýõÌi ta xem caìc ðêÌ taÌi choòn ðêÒ thêÒ hiêòn laÌ không giaì triò, không chiình tãìc cho ngaÌnh myÞ thuâòt, viÌ quaì quan tâm ðêìn nhýÞng khiìa caònh phuÌ du, thô tuòc cuÒa cuôòc sôìng hiêòn ðaòi, hõn laÌ chuò troòng vaÌo veÒ ðeòp týò nhiên hay giaì triò ðaòo ðýìc.

Lôìi thoaìt

Ðôìi chiêìu caìc cuôòc triêÒn laÞm Âìn Týõòng võìi xaÞ hôòi Phaìp thõÌi bâìy giõÌ, coì thêÒ thâìy nghêò thuâòt cuÒa hoò laÌ môòt loaòi hiÌnh thaìch thýìc ðãòc biêòt, thâòm chiì nôòi dung coÌn mang tiình caìch maòng. Trong nhýÞng nãm thaìng ðoì, caìc hoòa siÞ Âìn Týõòng chiÒ tiÌm kiêìm ðýõòc sýò uÒng hôò týÌ môòt nhoìm nhoÒ baòn beÌ trung thaÌnh, chuÒ yêìu laÌ giõìi hoòa siÞ cuÌng thõÌi, vaÌ nhaÌ vãn, nhaÌ buôn tranh.

Tuy nhiên, cuÌng giai ðoaòn võìi sýò nãìm quyêÌn cuÒa chiình phuÒ theo phe týò do côòng hoÌa caìc býìc tranh Âìn Týõòng ðaÞ gây ðýõòc âìn týõòng võìi thêm nhiêÌu khaìch haÌng vaÌ nhaÌ buôn tranh mõìi. VaÌo nãm 1980 Monet, Renoir vaÌ Degas ðãòc biêòt ðaÞ thaÌnh công vêÌ mãòt taÌi chiình trong nghêÌ nghiêòp hoòa siÞ.

NhiêÌu hýõìng

CuÌng thõÌi gian naÌy, týìc laÌ trong thâòp niên 1880, nhoìm hoòa siÞ ðaÞ týÌ boÒ nhýÞng ðêÌ taÌi thông thýõÌng. Monet ði ðêìn nhiêÌu nõi, tiÌm veÞ nhýÞng khoaÒnh khãìc ðãòc biêòt cuÒa aình saìng vaÌ thõÌi tiêìt trên caìc vuÌng bõÌ nýõìc Phaìp. Pissarro tiÌm sang caìc caÒnh laÌng quê vaÌ nông dân. Renois bãìt ðâÌu veÞ caìc caÒnh phuò nýÞ bõi lôòi võìi lôìi sãìp ðãòt phi thõÌi gian tiình. Degas tâòp trung hõn vaÌo caÒnh phuò nýÞ tãìm rýÒa haÌng ngaÌy trong nhaÌ, nhýng loaòi trýÌ caìc dâìu âìn cuÒa thõÌi gian ðýõng ðaòi trên chi tiêìt.

Qua caìc hýõìng nghiên cýìu khaìc nhau, kyÞ thuâòt veÞ cuÒa caìc hoòa siÞ caÌng luìc caÌng hoaÌn haÒo hõn. KyÞ thuâòt veÞ cuÒa Monet tiÒ miÒ hõn, ðuÒ ðêÒ chuyên chõÒ maÞnh lýòc cuÒa týò nhiên. Pissaro chuyêÒn sang duÌngc aìc neìt coò nhoÒ hõn, chuâÒn hõn ðêÒ câÒn thâòn taòo ra sýò hoÌa hõòp cuÒa maÌu sãìc. Renoir daÌnh tâm triì cho caìc býìc tranh côÒ ðiêÒn cuÒa caìc bâòc thâÌy vaÌ nghiên cýìu khaÒ nãng veÞ laòi tranh cuÒa hoò theo kiêÒu cuÒa ông. Degas chuyêÒn sang veÞ caÌng luìc caÌng nhiêÌu tranh bãÌng maÌu saìp - phâìn maÌu, xem ðây laÌ phýõng tiêòn ðêÒ veÞ neìt cuÌng luìc võìi sõn maÌu.

Viò triì

TýÌ thâòp niên 1880 trõÒ ði, tiêìng tãm vaÌ viò triì cuÒa nhoìm Âìn Týõòng ðaÞ nhanh choìng lan truyêÌn rôòng khãìp vaÌ gây aÒnh hýõÒng lên nhiêÌu hoòa siÞ treÒ. Paul Gauguin ðem tranh triêÒn laÞm chung võìi nhoìm Âìn Týõòng trong lôìi veÞ gâÌn giôìng võìi Pissarro. Nhýng sau ðoì Gauguin týÌ boÒ tý týõÒng cuÒa Âìn Týõòng lêò thuôòc vaÌo thêì giõìi týò nhiên, ðêÒ chuyêÒn sang lôìi tý duy týõÒng týõòng. Vincent van Gogh khi ðêìn Paris vaÌo nãm 1886 ðaÞ biò nhoìm Âìn Týõòng laÌm aÒnh hýõÒng ngay lâòp týìc. TýÌ phong caìch Âìn Týõòng van Gogh ðaÞ taòo ra caìc ðýõÌng coò quyêìt liêòt vaÌ maÌu sãìc chaìt chuìa.

VaÌo nãm 1900 aÒnh hýõÒng cuÒa Âìn Týõòng ðaÞ lan ra khãìp thêì giõìi phýõng Tây vaÌ caìc taìc phâÒm cuÒa caìc hoòa siÞ gôìc cho trýõÌng phaìi Âìn Týõòng ðýõòc baìn võìi giaì râìt cao trên thiò trýõÌng myÞ thuâòt quôìc têì.

NhiÌn laòi

Hôm nay xem laòi liòch sýÒ cuÒa nhoìm Âìn Týõòng chuìng ta caÒm nhâòn ðýõòc chuyêòn thiò hiêìu ðaÞ thay ðôÒi nhý thêì naÌo, khi thýì nghêò thuâòt maÌ hôm nay chuìng ta thýõÒng thýìc võìi caÒm giaìc haÌi loÌng vaÌ ngýõÞng môò laòi gây kiìch ðôòng khi chuìng xuâìt hiêòn lâÌn ðâÌu tiên trýõìc công chuìng. VaÌ ðiêÌu ðoì seÞ khiêìn chuìng ta suy nghiÞ thêm vêÌ phaÒn ýìng cuÒa miÌnh trýõìc nghêò thuâòt cuÒa ngaÌy hôm nay.

Báo Thanh Niên Online (Theo BBC)