Tản mạn về Ph.D

[Robot]

Bài viết của anh Ngô Quang Hưng, hiện đang là giáo sư khoa Khoa học máy tính tại SUNY-Buffalo

Tản mạn về mảnh bằng Ph.D

Những năm gần đây có khá nhiều sinh viên Việt Nam du học ở Mỹ và nhiều nước khác, bằng nhiều con đường khác nhau. Người có học bổng, chức trợ giảng (teaching assistant - TA), hoặc trợ nghiên cứu (research assistant - RA), người thì du học tự túc. Tôi không nhớ chính xác là đã đọc ở đâu đó rằng có hơn nghìn du học sinh mỗi năm sang Mỹ. Nhiều người trong số họ theo học tiến sĩ (Ph.D). Thông tin về làm thế nào để xin học bổng, TA, RA, xin thư giới thiệu, cách viết personal statement, vân vân đầy rẫy trên các mailing lists trên Internet.

Thế nhưng, một vài câu hỏi quan trọng mà tôi ít thấy sinh viên hỏi là: "tại sao lại học Ph.D?", "có đáng bỏ thời gian học Ph.D hay không?", "làm thế nào để đánh giá mảnh bằng Ph.D?", "tôi có đủ khả năng để học Ph.D hay không?", "học Ph.D xong rồi làm gì?", vân vân. Có lẽ ta cần một luận án ... Ph.D để trả lời phần nào thỏa đáng các câu hỏi trên. Cũng có lẽ có ai đó trong các ngành giáo dục hay tâm lý học đã làm rồi. Về mặt kinh tế thì một người bạn cho tôi biết đã có cả mớ công trình nghiên cứu về "returns to education". Trong bài viết này, tôi thử lạm bàn lan man xung quanh các câu hỏi trên. Bài viết hoàn toàn không mang tính hàn lâm (academic), nghĩa là sẽ không có các con số thống kê, bảng phân tích, để ủng hộ một (vài) luận điểm nào đó. Sẽ không có tham khảo đến các nguồn thông tin tín cẩn và các thứ tương tự Tác giả chỉ dựa trên các kinh nghiệm, quan sát, và suy nghĩ cá nhân, sau gần chục năm học và "hành nghề" Ph.D ở Mỹ.

Tôi chắc là một cá nhân khác trong hoàn cảnh của tôi sẽ có không ít ý kiến bất đồng. Tôi cũng không có tham vọng nói hết được những cóp nhặt kinh nghiệm của mình. Ngoài ra, tôi sẽ nhấn mạnh nhiều hơn mặt trái của việc học Ph.D. Điều tôi hy vọng là qua bài viết này, tôi có thể giúp cho các sinh viên (cùng gia đình) sẽ và đang học Ph.D ít nhiều chuẩn bị tinh thần cho đoạn đường chông gai nhưng thú vị này; hy vọng chỉ ra được một góc nhìn khác về Ph.D so với quan niệm chung của xã hội.

[Robot]

-------------------------------------------------------
1. Ph.D là gì?
-------------------------------------------------------

Trước hết ta hãy thử bàn về mảnh bằng Ph.D từ cái nhìn hàn lâm. Ph.D là viết tắt của chữ Doctor of Philosophỵ Học bậc Ph.D, cao nhất trong các học bậc, đầu tiên xuất hiện ở Đức, sau đó được Mỹ và nhiều nước phương tây khác sử dụng. Bằng Ph.D đầu tiên của Mỹ xuất hiện khoảng cuối thế kỷ 18. (Ở Ý cho đến những năm 1980 mới có bằng Ph.D. ) Từ Ph.D có gốc latin là Philosophiae Doctor. Chữ doctor nghĩa là "thầy" (teacher), và "chuyên gia", "chức trách" (authority). Chữ philosophy (triết học) có nguồn gốc từ thời trung cổ (medieval) ở Châu Âu, khi mà các trường đại học có bốn chuyên khoa (faculty) chính: theology (thần học), law (luật học), medicine (y học), và philosophy (triết học).

Philosophy ở đây dùng để chỉ các ngành học không dẫn đến một nghề nghiệp thực tế nhất định của thời đó (ng` của nhà thờ, luật sư, bác sĩ ). Đến nay thì không phải Ph.D nào cũng liên quan đến philosophy, cho dù là lấy theo nghĩa bóng nhất của philosophỵ Nhưng chữ doctor vẫn mang đầy đủ ý nghĩa của nó. Ở phương Tây, trong nghi thức giao tiếp người ta gọi một người có bằng Ph.D là doctor. Hầu hết các trường đại học đều đòi hỏi toàn bộ giảng viên và các giáo sư có bằng Ph.D. Đa số các nhà nghiên cứu ở các phòng nghiên cứu chuyên nghiệp đều có bằng Ph.D. Tuy vậy, điều ngược lại không đúng: không phải tất cả các Ph.D đều có thể làm giảng viên, giáo sư, hay nghiên cứu viên. Có những Ph.D thậm chí chẳng bằng một kỹ sư thông thường. Cũng có khá nhiều Ph.D, sau khi "hành nghề" một thời gian thì lên chức, hoặc chuyển sang làm salesman hoặc manager, vân vân. Ta sẽ quay lại đề tài này sau.

Cái nhìn hiện đại của Ph.D như saụ Để hoàn tất Ph.D, ta phải đạt được hai mục tiêu chính:

(a) hoàn toàn tinh thông một ngành (hoặc phân ngành) nào đó, và

(b) góp phần mở rộng nền tảng kiến thức của nhân loại về ngành đó.

Mục tiêu (b) là cái lõi để phân biệt bậc Ph.D với các bậc học khác. Ph.D không phải là cái bằng "nhai lại": đọc nhiều, thi lấy điểm cao là xong. Một Ph.D đúng nghĩa phải có một vài công trình và ý tưởng nghiên cứu của riêng mình (originality). Về mặt lý thuyết thì là thế. Thực tế ra sao ?

[Robot]

-------------------------------------------------------

2. "Nghề" Ph.D: đoạn trường cũng lắm chông gai

-------------------------------------------------------

Ở Mỹ, là sinh viên sau đại học (graduate student) cũng là một nghề. (Tôi không dùng từ "nghiên cứu sinh" vì không phải graduate student nào cũng làm nghiên cứu thực thụ, nhất là các sinh viên đang học thạc sĩ.)

Các graduate students thường làm TA hoặc RA, với mức lương khoảng 900USD đến 1200USD một tháng (sau thuế), tiền học được bao. Sống tằn tiện thì mức lương này vừa đủ một người sống. Thường các grad students sống chui rúc trong một căn hộ nhỏ bé nào đó (dĩ nhiên là có ngoại lệ, đa phần do may mắn), hầu hết thời gian dùng ở các phòng lab (phòng thí nghiệm hoặc phòng máy tính) và thư viện. Tối về đến nhà là lăn ra ngủ để rồi sáng mài mèo con lại hớn hở bút chì bánh mì lên đường. Kể các chuyện cuộc sống grad students thì có lẽ cần một tiểu thuyết vài trăm trang. Điều tôi muốn đề cập là: trong hoàn cảnh làm việc căng thẳng như vậy, một sinh viên thông thường thỉnh thoảng sẽ phải tự đặt câu hỏi "có đáng không?" (Is it worth it?). Nhất là khi công việc học tập và nghiên cứu không trôi chảy. Mà kể cả khi nó hoàn toàn trôi chảy, tính về các mặt kinh tế, tinh thần, thời gian, và ... philosophy, câu hỏi trên vẫn hoàn toàn hợp lệ.

Về mặt kinh tế thì lương trung bình của Ph.D ra trường có nhỉnh hơn thạc sĩ (M.S) và bậc đại học (B.S) một chút, nhưng sự khác biệt này không khỏa lấp được lỗ lã cho thu nhập đã mất trong khoảng thời gian làm Ph.D: trung bình từ 4 đến 5 năm. Tính tổng số USD kiếm được cho mỗi giờ học tập thì Ph.D là hạng bét (tính tương đối theo từng ngành học). Về mặt tinh thần thì làm việc căng thẳng và cật lực trong một thời gian dài trong một môi trường cạnh tranh tương đối công bằng nhưng khắc nghiệt (!) hoàn toàn có thể ảnh hưởng xấu đến tâm lý cá nhân.

Điều này đặc biệt đúng với sinh viên du học: thiếu thốn các nhu cầu văn hóa và tinh thần cơ bản của quê hương, cơ hội tìm bạn tình hoặc bạn đời bị giảm thiểu (với phái nam), vân vân. Không phải hiếm mà người ta hay thấy bọn Ph.D hơi ... gàn gàn. Công bằng mà nói, grad students do thiếu thốn văn hóa hay tìm cách nghiên cứu học hỏi thêm cái này cái khác ngoài ngành của mình (nhạc, thơ, lịch sử, chính trị, triết học, ...), cho nên bọn gàn cũng có thể rất đa tài.

Ở Mỹ thì địa vị xã hội của một Ph.D cũng chẳng hơn gì các nghành nghề khác là mấy. Yếu tố tinh thần này rất quan trọng. Có không ít các grad students cần đến 8, 9 năm mới làm xong Ph.D. Nhiều năm trời "ở mãi kinh kỳ với bút nghiên", ngoảnh đi ngoảnh lại chưa làm được gì ra hồn mà đã ngoài 30. Khi thị trường việc cho Ph.D bị thuyên giảm thì người ta rơi vào cái vực muôn thuở: "về hay ở", "về thì đâm đầu vào đâu?". Nhiều năm làm việc với mức lương vừa đủ sống, các Ph.D mới ra trường hoàn toàn không dành giụm được gì, chưa nói đến nợ thẻ tín dụng kha khá. Dù các nhà chức trách đã có kế hoạch đãi ngộ nhân tài, chế độ này vẫn còn xa rời thực tế.

Đầu tư tinh thần và thời gian của một Ph.D quá nhiều để có thể hài lòng với một công việc một vài triệu đồng một tháng. Họ sẽ phải tự hỏi: nếu xưa mình không đi học thì bây giờ cũng có thể đã phây phây lương vài triệu một tháng? Vậy cả chục năm trời bỏ ra công cốc à? Tôi đã nhập nhằng yếu tố tinh thần và kinh tế, nhưng đôi khi ta không tách rời chúng được. Một khía cạnh khác của yếu tố tinh thần là sức ép của gia đình và người thân. "Người ta 4 năm đã xong Ph.D, vợ con nhà cửa đàng hoàng, bọn không Ph.D thì cũng giám đốc với trưởng phòng, xây nhà to cửa rộng cho bố cho mẹ; còn mày bây giờ ngoài 30 mà vẫn cứ lông bông tay trắng. Ông chẳng ra ông, thằng chẳng ra thằng".

[Robot]

Về mặt triết học mà nói thì có đáng học Ph.D không? Câu hỏi này phụ thuộc rất nhiều vào bản thân sinh viên: đi học Ph.D để làm gì? Ta sẽ quay lại điểm này trong phần tới. Bây giờ hãy giả dụ cô/anh Ph.D yêu dấu của ta tìm được một công việc ổn định ở nước ngoài, quyết định ở lại tích lũy tư bản giúp gia đình và sau này, cách này hay cách khác, về giúp quê hương. Có hai nhánh công việc chính cho một Ph.D mới ra trường:

(a) làm việc ở một phòng nghiên cứu chuyên nghiệp nào đó, và

(b) một chân giảng viên hoặc giáo sư ở một trường đại học.

(Hai công việc này có thể chỉ có được sau một vài năm làm postdoc nữa. Ta hãy cứ gộp luôn postdoc vào tổng thời gian cho tiện, mặc dù lương postdoc khá hơn lương grad students.) Lương bổng và giá trị của vị trí mới phụ thuộc hoàn toàn vào việc người ta đánh giá Ph.D như thế nào. Tôi sẽ bàn về việc này trước. Tôi cũng có ý nói lan man về đề tài "định trị Ph.D" sau khi đọc một bản tin ở VNExpress thấy trong nước người ta có nói về đánh giá Ph.D loại "giỏi, khá, trung bình" (sau một buổi họp nào đó). Phạm vi "định trị Ph.D" của tôi chủ yếu áp dụng cho các nghành kỹ thuật và khoa học tự nhiên như điện, điện tử, khoa học máy tính, toán, lý, ...

Khi xưa thì giá trị của một Ph.D mới ra trường tùy thuộc vào giá trị công trình nghiên cứu trong luận văn tốt nghiệp. Sau khi ra trường thì doctor mới sẽ phát triển công trình này thành một vài bài báo đăng ở các tạp chí (journals) và hội nghị (conference) chuyên ngành. Các bài báo này đều được phê bình (reviewed) bởi các chuyên gia đã trưởng thành trong cùng ngành. Các bài báo không đóng góp gì nhiều hoặc vớ vẩn sẽ không được nhận đăng. Hiện nay thì áp lực đăng báo (publication) của grad students khi còn đang học lớn hơn gấp bội. Một công việc kha khá ở một trường đại học hay phòng nghiên cứu danh tiếng thường nhận doctor mới với hơn chục bài báo. Trung bình một giáo sư trẻ mới ra trường trong ngành khoa học máy tính có đến khoảng 3-5 journal papers và cả chục conference papers.

Dĩ nhiên số lượng là thứ yếu, chất lượng mới quan trọng. Một công trình chất lượng cao sẽ được nhiều người biết đến rất sớm, và có thể nói không ngoa là nó quan trọng hơn cả trăm bài báo dạng ... "bổ củi". ("Bổ củi" là tính từ dân gian trong giới khoa học Việt Nam để chỉ các bài báo thường thường bậc trung, ai làm mãi rồi cũng xong.) Đối với Ph.D ở Mỹ thì điểm học trung bình khi học Ph.D hầu như không mang ý nghĩa gì cả, ngoại trừ điểm tối thiểu để có thể được tiếp tục học, khoảng chừng 3.3 đến 3.5 trên 4.0, tùy theo trường. Số lượng và chất lượng các bài báo và các công trình nghiên cứu khác (một ứng dụng máy tính chẳng hạn) mới là tiêu chí đánh giá Ph.D. Không có chuyện người ta xếp loại Ph.D trung bình, yếu, giỏi, khá, vân vân. Lý do chính là: làm chuyện này hầu như là vô vọng. Ai có đủ thẩm quyền và thời gian để đánh giá? Kể cả giáo sư hướng dẫn chưa chắc đã biết hết về phân ngành mà sinh viên của mình làm, huống gì người ngoài. Có rất nhiều công trình đăng báo vài năm hoặc vài chục năm sau người ta mới thấy hết giá trị của nó. Cũng có cả tỉ công trình lúc mới đăng thì ai cũng xúm vào khen, nhưng vài năm sau thì lặng tăm. Vì thế, tôi rất ngạc nhiên khi đọc bài báo của VNExpress có đề cập đến chuyện xếp loại Ph.D "khá, giỏi, trung bình".

Dĩ nhiên có khá nhiều các công trình mà người trong ngành đọc biết ngay là "dỏm" hay "xịn". Nhưng vấn đề chính là không ai có thời gian xếp loại và định trị Ph.D. Ở Mỹ, kinh tế thị trường tương đối công bằng. Ph.D giỏi sẽ được đồng nghiệp biết đến, tìm được việc ở các trường đại học và phòng nghiên cứu danh tiếng, vân vân. Cũng có thể có Ph.D giỏi không tìm được việc, hoặc Ph.D dỏm "lọt lưới" cung cầu. Các trường hợp này đều là ngoại lệ.

Lại nói thêm về đăng báo. Ta hãy nhớ mục tiêu (b) của Ph.D: đóng góp vào nền tảng kiến thức của nhân loại. Ph.D mà không có bài báo nào thì có 10 Ph.D cũng vô nghĩa, theo nghĩa tinh khiết nhất của chữ Ph.D. Chí ít, Ph.D phải chia xẻ các thu lượm và nghiên cứu của mình với đồng nghiệp ở một hội nghị hoặc một journal danh tiếng nào đó. Các nhà xuất bản khoa học ở phương Tây cũng làm kinh tế. Có rất nhiều các hội nghị và journals hạng bét, bài vớ va vớ vẩn cũng đăng vào được. Chỉ có người trong ngành mới biết được hội nghị và journal nào có uy tín. Mà kể cả ở các nơi có uy tín này ta vẫn có thể tìm thấy các bài báo tồi. Tóm lại, công việc "định trị Ph.D" hoàn toàn không đơn giản chút nào. Áp lực phải đăng báo này rất mạnh với các grad students. Ngược lại, cảm giác công trình của mình được đồng nghiệp công nhận và đánh giá cao cũng rất tuyệt vời.

Trong 5, 6 năm đầu sau khi ra trường, bất kể công việc là giáo sư hay nghiên cứu viên, áp lực viết báo và xin tiền làm nghiên cứu còn nặng hơn khi còn là sinh viên nữa. (Ở đây ta loại trừ các trường hợp người ta chỉ muốn có Ph.D để theo đuổi nghề giảng viên (lecturer) nào đó. Có lẽ phải khẳng định rằng mục tiêu này cũng cao quí như các mục tiêu "cạnh tranh khắc nghiệt" khác.) Nếu Ph.D trẻ không khẳng định được mình trong 5, 6 năm đầu tiên này thì thường là sẽ không giữ được công việc của mình. Có lẽ bạn đọc cũng có thể tưởng tượng được áp lực này nặng như thế nào. Các bài báo đều là các công trình sáng tạo mà trước đó chưa có ai làm, chưa có ai nghĩ ra (chí ít là về nguyên tắc).

Làm thế nào mà ai đó có thể đảm bảo một năng suất sáng tạo nhất định trong một thời gian dài như vậy? Có đáng bỏ ngần ấy thời gian và công sức cho một mục tiêu mà phần thưởng về cả kinh tế, tinh thần, triết học, sức khỏe đều khá mập mờ?

[Robot]

-------------------------------------------------------

3. Tại sao lại học Ph.D? Có nên học Ph.D không?

-------------------------------------------------------

Ta thử ghi ra đây một phần nhỏ các lý do:

a) Bạn bè đều đi nước ngoài học sau đại học.

b) Được xã hội nể trọng, oách ra phết.

c) Để học được kiến thức tiên tiến.

d) Không rõ lắm. Từ bé học đã giỏi, thì cứ tiếp tục học.

e) Có lẽ là con đường duy nhất để cải thiện đời sống gia đình và cá nhân.

f) Để mở tầm mắt ra những chân trời mới

g) Để sau này về làm giáo sư đại học

h) Để được làm nghiên cứu khoa học

i) Để thay đổi thế giới quan ......

z) Tất cả các lý do trên

Và z phẩy) Không làm Ph.D thì làm gì?

Đối với đa số grad students và sẽ-là-grad-students thì câu trả lời là một tập con khá lớn của vài tá câu trả lời mà ai cũng có thể nghĩ ra.

Ta hãy thử phân tích vài chọn lựa quan trọng nhất. "Làm Ph.D để mở mang kiến thức".

Đây là một mục tiêu rất quan trọng và mang tính cá nhân. Mark Twain từng nói: "đừng để trường lớp cản trở con đường giáo dục của bạn" (Don't let school get in the way of your education).

Trường lớp không phải là con đường duy nhất đến Rome của tri thức. Tuy vậy, trong hoàn cảnh lạc hậu của một nước thế giới thứ ba như Việt Nam ta, thì ra nước ngoài học thêm là con đường hữu lý.

Câu hỏi chính mà ta nên đặt ra là chỉ nên học M.S thôi, hay là học cả Ph.D. Chỉ về kiến thức mà nói, thì hai năm M.S cũng đủ cho một sinh viên thông minh sau đó tự học. Làm Ph.D cũng đa phần là tự học thôi. "Làm Ph.D để có một cuộc sống tốt đẹp hơn, được xã hội nể trọng hơn; vì bạn bè ai cũng học Ph.D; có bằng Ph.D rất oách; từ bé đã học giỏi thì cứ tiếp tục học; vân vân".

Một Ph.D thực thụ sẽ cho bạn biết rằng các lý do loại này đều là sai lầm to lớn! Tôi hoàn toàn không có ý định "giảng đạo" về chọn lựa cá nhân của ai. Tôi cũng không nói động cơ "hám bằng cấp" hay "oai oách" là sai trái. Đó là chọn lựa của từng cá nhân. Điểm tôi muốn nói là các động cơ loại này sẽ không thể giúp sinh viên hoàn thành tốt việc học Ph.D. Việc hay so sánh mình với bạn bè và người khác sẽ tạo nên áp lực tinh thần không thể chịu nổi trong khi học. Yêu thích "tiếng tăm" cũng vậy. "Học giỏi", theo nghĩa ở ta, là thi thố điểm cao và "nhai lại" những gì được dạy, cho nên học giỏi chưa chắc đã liên quan mấy đến khả năng sáng tạo - khả năng sống còn của Ph.D.

Từ khóa dẫn đến thành công của sinh viên Ph.D phải là "đam mê". Đam mê học hỏi và sáng tạo trong một phân ngành nhất định! Trừ những người thật sự xuất chúng thì đa số chúng ta sẽ không thể làm thành công Ph.D ở một ngành nào đó chỉ vì "xã hội cần nó", hay "nó kiếm ra tiền".

Nếu chỉ đam mê học hỏi không thôi thì cũng không đáng bỏ ra ngần ấy thời gian để làm Ph.D. Ta hoàn toàn có thể làm M.S rồi tự đọc, tự học thêm. Tất cả các thành quả như chức vụ, danh tiếng, oai oách, vân vân đều phải, và nên, là sản phẩm phụ của quá trình theo đuổi nỗi đam mê sáng tạo và mở mang tri thức này.

Đấy là nói về "động lực" học Ph.D. Thế còn "khả năng" thì saỏ Quá trình học Ph.D lên xuống như hình sin. Sẽ có bao nhiêu trở ngại kinh tế, tinh thần phải vượt qua. Một trong những trở ngại lớn nhất là: sau một vài thất bại trong nghiên cứu, các sinh viên sẽ phải tự hỏi "ta có đủ khả năng làm Ph.D không nhỉ" Đam mê và khả năng tạo thành cái vòng luẩn quẩn. Ta có xu hướng đam mê cái mà ta giỏi. Và ta thường xuất sắc ở công việc mà ta đam mê. Nhảy vào được cái vòng này là hành trình cá nhân. Có lẽ không ai trả lời thay ta được.

[Robot]

-------------------------------------------------------

4. Phụ huynh: xin đừng gây áp lực tâm lý

-------------------------------------------------------

Không ít các bậc phụ huynh mà tôi quan sát được đặt rất nhiều kỳ vọng vào con em mình về con đường hàn lâm. Họ đầu tư tiền bạc và thời gian, nuôi niềm hy vọng ngày nào đó sẽ có một "trạng nguyên" vinh quy bái tổ, nở mày nở mặt với hàng xóm láng giềng và bè bạn.

Chuyện này có ở tất cả các học bậc, không riêng gì Ph.D. Tuy vậy, áp lực ở Ph.D lớn hơn khá nhiều vì grad students sẽ phải cạnh tranh với các sinh viên xuất sắc trên toàn thế giới. Tôn trọng tri thức và học tập là điều tốt, và bằng cấp là một thước đo tương đối chính xác của tri thức. Nhưng nó không phải là thước đo duy nhất. Đó là chưa nói đến các câu hỏi như: đạt được tri thức loại gì thì mới được coi là "thành nhân"?

Khó mà có thể đo lường xem một Ph.D và một anh đạp xích lô ai có "đóng góp" nhiều hơn cho xã hội, hay ai "hạnh phúc" hơn ai, theo bất kỳ nghĩa nào của các từ này. Có một ranh giới rất bé giữa "tôn trọng tri thức" và "hám bằng cấp". Hy vọng tôi đã hay sẽ thuyết phục được bạn rằng Ph.D cũng thượng vàng hạ cám.

Một Ph.D về khoa học máy tính chẳng hạn, nếu làm nghiên cứu về một phân ngành chẳng ai quan tâm, đăng vài bài báo ở các chỗ linh tinh, thì sẽ từ từ xa rời dòng chảy chính của tri thức nhân loại. Có không ít Ph.D về khoa học máy tính lập trình không ra hồn, thua hẳn một kỹ sư thông thường, chính là vì lý do này. Tôi lại triết lý 3-xu rồi. Điều tôi muốn nói là niềm "hy vọng" của các bậc phụ huynh tạo áp lực cực lớn ảnh hưởng đến kết quả học tập và nghiên cứu của sinh viên. Trong khi chọn lựa nghề nghiệp tương lai đáng lẽ nên là chọn lựa cá nhân!

[Robot]

-------------------------------------------------------

5. Đạt được Ph.D chỉ là bước đầu

-------------------------------------------------------

Còn khá nhiều điểm khác tôi muốn nói, nhưng bài đã dài. Lấy Ph.D chỉ là bước đầu rất nhỏ của một nghề nghiệp (career), cũng như bao nhiều nghề nghiệp khác. Có Ph.D có thể đồng nghĩa với những phần thưởng đáng quí về kinh tế và tinh thần về cả mặt xã hội lẫn cá nhân, nhưng bù lại cái giá phải trả về mọi mặt cũng cao không kém.

"Nghề" Ph.D chẳng cao quí hơn nhiều nghề khác, mà thời gian và công sức bỏ ra lại nhiều hơn khá nhiều. Cuộc sống và các chọn lựa cá nhân lẽ dĩ nhiên là phức tạp. Tôi hy vọng qua bài viết này các bạn trẻ có thể có một cái nhìn và suy nghĩ cẩn trọng hơn trước khi theo đuổi "con đường đau khổ" này.

Ta không thể theo nó chỉ vì các ảo tưởng danh tiếng, bằng cấp và tiền bạc. Đầu tư như vậy không có lãi! Một trong những điều kiện cần cho nghề này là khả năng theo đuổi nỗi đam mê nghiên cứu và sáng tạo trong một thời gian dài. Bằng Ph.D chỉ là một bước cỏn con trong hành trình chông gai nhưng thú vị này. Nó hoàn toàn không phải là con đường duy nhất.

Thứ bảy, 29 tháng 11, 2003. NQH.

[Maika]

Q&As for PhD Starters : What PhD Candidates Should Know
Written by Hitoshi IEDA, Professor at the University of Tokyo

Q1: What should I care about most at the beginning of my PhD study?

A1: You should concern about time management first. Basically, thee years are given for your PhD study (You can reduce it to two years or two and a half years if you want.). It may seem long enough at the beginning, however, it would be a blink of an eye unless you carefully manage your time in a very strategic way.

Q2: What is the meaning of ‘getting a PhD’?

A2: You should neither underestimate nor overestimate the meaning of PhD study. This is suggested by Derek Salman Pugh and Estelle M. Phillip, the authors of an interesting as well as practical book, ‘How to Get a PhD’, which I completely agree to.

If you think that just binding some of your already written academic papers or technical reports, or just describing what you experienced or what you did previously can give you a PhD degree, you are doubtlessly underestimating the meaning of it. A PhD study must be, I believe, a consistent and original new world (even a small world). It should be beautifully organized as a structure such as ‘Angkor Wat’, which transmits strong feeling and intellectual emotion to the visitors.

In addition, we must think about what we expect from individuals with PhDs. We do not anticipate them to be super beings even in their fields. Common and general images of PhD holders may be as follows: those who accomplished at least a definite research work; those who know how to study or how to tackle research work; those who have the ability to plan and manage different kinds of resources for an intellectual project in due time. In this sense, ‘getting a PhD’ is not a goal at all but the commencement of a full-scale activity for a self-manageable researcher or a study-oriented practitioner. This means that PhD study is not necessarily required to be great or nova like ‘the theory of relativity,’ rather a PhD may just be an important part of a grand research project. A sense of balance between underestimation and overestimation is one of the required qualifications for PhD candidates.

Q3: What should I start with for my PhD?

A3: Three years of PhD tackling is neither always flat nor pleasurable. It is more likely an adventurous footpath with unknown obstacles. You may often encounter innumerable hazards like steep rocky walls, rapid rivers, ferocious beasts or attackers and sometimes even phantoms. Three years walking through this thorny path may seem very harsh thus so long although I mentioned it is very short before. Now, you need a survival strategy to reach the end within the given time. Let’s suppose you are a mountain climber and your way is blocked by unexpected stiff wall. Retreating can be an option, but often more difficult. What do you think and how do you feel?

You may feel enclosed by problems and troubles with no way out! On the contrary, however, you can be thrilled by the challenges you are facing. If you are somewhat enjoying the challenges at all, it will be helpful in keeping your spirit
and survive it. You can find fun and even enchantment through attacking the obstacles.

PhD study is, again, like a mountain climbing. It is wiser to choose a mountain you like. And design a route as to attract you. Finally, you should, at least, believe that you like the mountain and route you have chosen, otherwise, you would easily feel like to give up whenever hardship afflicts you.
Same thing can be said in approach of your study. Some like mathematics, some do outdoors, and some do experiments. Some are enthusiastic in seeking for real facts, while some for theoretical mechanisms. You should know yourself before start; in what field or problem and in what kind of study approach can you keep your enthusiasm? Reading papers or reports extensively, and observing reality with your own eyes and feet will be helpful to know yourself.

[Maika]

Q4: What do I seek for in your PhD study?

A4: Roughly speaking I think there are two types of PhD studies in terms of the orientation of researchers: a practical contribution and an academic contribution. Your study must belong to one of them at least.

In the former type, you must survey what problems or needs the practical world faces, or more importantly, you must foresee what will face in the future. Then, you must imagine and identify what facts, concepts, methodologies, or ideas you can provide for the practical solution through the PhD study. You do not always have to consider the practical needs at present too much, but sometimes, people may not understand the importance of your study right away. Cellular phone is the one of the examples. Few people could imagine that cellular phones would become one of the everyday necessities when it was invented. Even if the practicability of your study is not well understood by others, you yourself at least must be confident and enthusiastic about the use of your study as far as you decide to allocate your study in a practical field.Your study must be basically realistic and use-oriented (practically meaningful and useful).

If you wish to seek for the academic significance (the latter type) in your study, you have to know at the beginning who are studying what (even if they are useless) in the world up to now and you have to always update it. Your world is mainly in major
academic journals. You may try to provide theories with new ideas (ex. game theory, discrete choice model), to improve methodologies (ex. genetic algorithm), to solve a difficult academic problem (ex. solving a p +b p =c p ), to discover new facts (ex. archeological excavations, folklore survey in ethnic villages), and etc. Some may result in practical contribution, but not always. For example, ‘discrete choice model’ is well used in practice, while ‘game theory’ is interesting but little used in the practical world.

For this type of study, I request it to be at least really new and intellectually very interesting. When an academic study can provide some results which cannot be anticipated by the simple intuition or commonsense (ex. the theory of complexity), or when a never-solved difficult problem is overcome by a unique idea, it is worth to try. A study both practically and academically meaningful is, needless to say, the best. In reality, however, many studies are neither very practical nor very academically interesting. My advice here is that “Chasing two rabbits brings none.”

Q5: What criteria should my PhD thesis satisfy?

A5: People in non-research field often ask me, “How many pages are required in PhD thesis?” It is a silly question, but I answer, “As thin as possible, as far as it sufficiently contains necessary requirements.” Then, what are the necessary requirements? Now, you have a “question” that makes more sense. Originality is the first virtue of research. This means you need something new or something different from others’ in terms of either among field, topic, concept, theory, method, algorithm, application, survey, experiment, result, etc.. Of course all parts of your study from all viewpoints are not necessarily to be original. It is not very difficult to find originality to some extend in a study. The levels of originality, however, differ very much according to studies. Of course, the more original, the better. You must be always sensitive to this question; what originalities can I claim in my study? You should recheck if your study is really original.

The second but more important component, I believe, is significant contribution of your study. Even when you have originality, it cannot be a PhD thesis, if it does not contribute in practical or academic way. On the contrary, I cannot imagine a significantly contributing study without any originality. Originality follows naturally and necessarily a significantly contributing study. Therefore, I suggest you should consider how the study contributes in practical or academic meanings prior to the originality of the study.

Still, it is very difficult to show a criterion measuring the significance of contribution. The contribution of a study may basically be appraised in qualitative rather than quantitative. However, it is true that quantity also matters in terms of contribution. For example, most of empirical studies, which usually require surveys, experiments, or data collections, may not be established without large amount of time and efforts being paid, while pure theoretical studies can be established shortly if you are talented and lucky enough. Historical study highly requires time and efforts at most as far as I know. It can be concluded that quantity is also a factor more or less to be referred. Regarding the significance of contribution, the most important thing, I think, is that PhD candidates are deeply confident on that their studies are contributing anyhow

[Maika]

Q6: What are the differences of PhD’s, Master’s, and undergraduate’s theses?

A6: PhDs, Masters, and Undergraduates, all are required to accomplish their theses, but the time spending and level of contribution in both of qualitative and quantitative are different. Especially, required abilities, which I think the most important, are the largest difference.

Regarding research projects, I think the following four steps are required in order: 1) project finding and building; 2) project planning and management in a strategic or global level; 3) project planning and management in a tactical or local level; and 4) project implementation. This process is of course not only ‘one way’ direction. The steps to downward must be frequently and adequately reflected to upward in order to examine and to modify the previous steps appropriately.

The requiring ability for the undergraduate candidates is, at least the ability of implementation, the fourth step. It is desirable for them to achieve the ability of the third step, project planning and management in tactical or local level during their theses study. Advisors will complement the upper steps needed for the research project. Master candidates are expected to have abilities to complete the third and fourth steps by themselves, and supposed to be trained for the second step, ability for project planning and management in strategic or global level, though it is easy at all.

PhD candidates are expected to have abilities to perform the second, third, and fourth steps by themselves, and to acquire the ability of project finding and building, the first step, doubtlessly the most difficult. When you mastered all the process, you can be an advisor. Therefore, the answer to the question is the dependency on your advisor.

As a matter of fact, I will basically not be the first author in journal papers studied with PhD candidates. You may be suggested or commented from your advisor, however, you should not rely on him/her too much for giving you answers or making decisions in decisive matters. Otherwise, you can never master the abilities related to the first and second steps. Don’t forget that you yourself are the main actor in your study.

Q7: What kinds of way of thinking are required to PhD candidates?

A7: There is no definite answer to this question, since it highly depends on personalities and cases. Here, however, I would like to give my personal suggestion as follows.

Keep strong passion and enthusiasm (or sometimes ‘social or public anger’) on your study. It will be the basic inner-force to drive you to discover new things, improve weak points, and develop your thoughts.

Be logical and systematical. PhD study is like building a structure consisted of many related parts. Every assembly must be logically and coherently connected. A weak joint can cause the whole structure to collapse. If parts consisting the whole are not systematically designed and organized, what you built may turn out to be just an agglomeration of junks rather that a meaningful “structure.” You should be very sensitive to your logic and system.

Take care of every detail of your structure. It is often said, “God dwells in the detail.” In this sense you need eyes of an ant so that you can see the microscopic detail. At the same time, you must never forget to make the whole structure well harmonized. For this, you need also eyes of a bird so that you can see the macroscopic overview. Imagine a painter drawing a picture. He stands just in front of his easel and canvas for drawing the detail, while he often walks back in order to see the picture as a whole. You must watch your study as a bird and as an ant at the same time.

Keep yourself critical to your own study by trying to find ‘possible problems’ in advance before they become actual and fatal. Problems sometimes can be seeds for a new creation, but you shouldn’t leave them as they are. You must always be constructive to find ways to avoid problems and overcome them, if any. Do not forget that you are going to get a PhD in engineering. One of the greatest virtues of engineers is, I believe, the mind to find a feasible and reasonable solution promptly to any problems at any situation. Always be critical and constructive. To be critical and constructive, the following questions may be helpful to be asked to yourselfrepeatedly: Is it correct? Is it verified? Can it be justified? Is it the best way? Isn’t there any other way? Why so? So what?

[Maika]

Q8: How should I spend my PhD period?

A8: It depends. Nevertheless, the most likely case will be as follows:

1 st year:
This year is the beginning, a ‘preparatory stage’, but it would be the most important time when you look back after three years. The target of this year will be to brush-up your idea and build a “study plan” based on the idea. To accomplish it, you need to make your interest more focused, perform the preliminary field observation,
interview the specialists in the world of practice, review intensive journals, and discuss many times with your advisor and colleagues. You can use the opportunities of given discussion activities, such as Research Working Group meetings (RWGs), and Deep Discussion Meetings (DDMs) in the laboratory, as well as personal meetings with your advisor.

The planning step is the most difficult in the whole process. You are given so many troubles to overcome and a number of choices to select, but you may be frustrated or unstable among them. Yet, don’t worry. It is common adversity given to all PhD candidates. If they have survived through the ‘narrow gate’, then why can’t you? The key of this stage will be this; the more you think, observe, experience, read, and
discuss, the better plan you will make.

Knowing about the activities and the achievements of your advisor and the laboratory is recommendable in your early stage. You can refer the list and copies of all of my papers and articles at my office. Basic learning for your topic should also be done in this stage.

2 nd year:
In the late first year or in the early second year, your ‘study plan’ should be finalized, and you should start full-scale works of the study. In the middle of the second year, you need to pass ‘the Interim Qualification’ held by the department to decide whether the continuation of the PhD study and the scholarship (if provided). You are requested to explain your “study plan” and your “temporary achievement”, and to make professors of the department convinced of the value of your study and your ability of study through the discussion with them. Your co-advisors (referees, usually five professors including your main advisor) are nominated at this moment.

You are likely to modify your ‘study plan’, namely, your hypotheses, methodologies, and program, by reflecting the results and the experiences of your full-scale works that are partly finished. You are expected to submit a refereed paper (of course on your PhD topic) to journals (ex. JSCE journal) or to established conference proceedings.

3 rd year:
In the former half of the year, you may have to finish all the main and critical, time consuming and labor intensive works with strict constraints. Since unexpected problems or additionally required works often occur in the near-last stage, it is quite recommendable to save time in advance.

You should edit the final draft of the thesis at this point. (It is much better to write and prepare the parts of the thesis draft little by little from an early stage.) When you accomplish the most part of the thesis, you should visit co-advisors personally and get their comments and suggestions, which will be reflected in the final thesis. It is strongly recommended that you have some refereed papers published in journals) covering some parts of the thesis. Frequent and deep discussions with your advisor are important as same as in the early stage in order to find the best way to settle all of your works in due place.

Around two-month-before the graduation, you will be at ‘Final Presentation and Defense’. Passing it successfully, you will get a PhD degree at the commencement. It must be noted that university rule request you to publish the outcome of your study after getting PhD degree. Therefore you are likely to submit three or four refereed papers to journals in total, including the papers published before the dissertation.

Q9: What do reviewing and other preparatory works aim at?

A9: As mentioned in A8, when you roughly chose your field, your next job is the extensive and intensive preparatory work. All these works are just for ‘study plan’.This shows the importance of building ‘study plan’.

The missions of all preparatory work such as journal review, field observation, interviews to specialists, brain storming, will not be single but quite as multiple as
follows: 1) finding practical needs and problems, 2) knowing orientation and prospect of policies at present and in the future, 3) understanding academic state of the art: what’s done and achieved, what’s popular and what’s not been tried, 4) getting inspirations and ideas from various sources, 5) discovering applicable methodologies, 6) enriching your feeling and images about the actual situation with your own feet and eyes, 7) developing your ability of intuition by touching the reality and by learning the existing studies, 8) developing, modifying and brushing up your ideas and thoughts through discussion, 9) building hypotheses and images of your thesis, 10) convincing yourself of your study…etc..

[Maika]

Q10: How do I build and implement my PhD ‘study plan’?

A10: I believe that designing and managing ‘study plan’ is like a project of expedition amongst a great mountain. Suppose you are the leader of an expedition project. First of all, you must decide your target peak. Perhaps you may ask yourself why this peak why not the others? You should find some rational of your target so as to make your expedition project justifiable. You must also check if your target is already conquered.If it is already conquered, you have to find another way to conquer, a more meaningful way, otherwise, you have to find another peak.

Then, you must identify the location of the target; now you need a map. If there is no good map, you have to start from map making. (It tells us something that climbing Himalaya was first started by British surveyors.) You must carefully mark all the possible critical points in the map and design the appropriate route from a starting point to the peak. You must forecast the possible risks and design countermeasures against them. Did you list up all equipments and materials required for the mountain-climbing, and design the logistics (procurement, transportation and stock management of all resources)? Suitable time-scale programming in a short season between Monsoons and contingency plan is also critical. After all these factors are repeatedly and reciprocally checked, you can finally build a feasible proposal of your expedition plan.Leaders of expedition projects must be bold and perfectly careful. Good planning usually takes much longer time than the expedition itself. Now, you may explain it to your sponsors, and if your plan is accepted and financed, you can step up to the next stage.

You must study and determine the details of your expedition plan. The first thing to do is composing the expedition team. Not only exquisite climbing experts, but many kinds of specialists should be included, such as porters, medical staff, meteorologists, telecommunication technicians, cooks…etc. Since it is not pragmatic and realistic to decide every detail in advance in your office, your plan must have more or less room of flexibility. With all the discussion of every detail at the table, it is unavoidable to run across unknown factors or uncertainties. You have to learn how to deal with them and often you will need to modify the original plan to make it more implementable.

You will surely face many troubles: failure in food logistics, sabotage of porters, height sickness…etc. You may suffer from severer misfortunes such as a sudden weather change and an accident. You often need to hire experts in order to avoid unnecessary risks and to prepare for the uncertain factors as much as possible. You may often have to modify your original expedition plan; change in climbing route, change in the arrangement of brigade members, change in logistics, and sometimes retreat. You have to be flexible and broad-minded enough to keep your fundamental mission to be done.

In practical world of civil engineering, it is often said that “Preparation contributes to 90% of your success.” I am completely with the idea, but 90% is exaggerated number in expeditions or in research projects, because there are so many unexpected factors, which could be a good challenge. Still 50% is effective for the contribution of “planning” for the success. Thus, it is very worth while to struggle for building a good “study plan” to your best..

Q11: What should I prepare for the Interim Qualification?

A11: What will be the requirement of the Interim Aualification? It expects an explanation on your “study plan” and the achievement up to that time. Regarding the “study plan”, key points will be the significance in contribution, the originality (as mentioned before), and the feasibility. You can be as ambitious as you can achieve within your time limit. If your study plan excesses the feasibility, you will fail to pass the Interim Qualification.

Your academic abilities and engineering aspects are also tested through the discussion at the Interim Qualification. You are required to have the confidence on what you are doing, the flexibility on suggestions, the enthusiasm on your topic, and communication and discussion skills. To prove all of these, presentation skill will be a very influential factor.

Q12: What are the in-house Milestones before the Interim Qualification?

A12: It’s not officially required, however, the following in-house Milestones before the official interim qualification (one and half years after the beginning) are recommended to be set up in your lab: 1) ‘Inception Report’ around six month after you start PhD program; covering your interest, the (practical) problems, your motivation, state of the art, targets of your study, and temporary draft of your study plan. 2) ‘Draft Report on Study Plan’ by the end of the first year; being deeply discussed repeatedly, and full-scale work start with a temporary authorization. 3) ‘Interim Report on Study Plan and Provisional Outcome’; preparing for the official ‘Interim Qualification’.

Q13: How can my study period be reduced?

A13: You can reduce the period by half or up to one year (same to the Master Course).If you wish to apply for this, you have to fill the form for the reduction at the department before the Interim Qualification. According to the guideline of the university, outcome of PhD studies in the reduced period are requested to be “much more excellent than the average” (for the Masters, “excellent than the average”). It is also requested to add two referees more from the departments other than that you belong to. The reduction may be profitable from the viewpoint of productive use of time and of job-hunting opportunities, however, may not be always effective in tackling the topic deliberately with time. Therefore, I personally neither encourage nor discourage the reduction. The decision is completely up to you.