Ðiện nhiệt hạch

[Oshin]

Bao giờ thế giới sẽ có ðiện nhiệt hạch?

Châu Âu vẫn tin týởng về việc sẽ ðýợc lựa chọn là nõi xây dựng Iter, lò phản ứng nhiệt hạch, hay tổng hợp hạt nhân lớn nhất thế giới. Ðây là tuyên bố của ông Busquin, uỷ viên nghiên cứu của EU, tại lễ kỷ niệm 25 nãm ngày thành lập Trung tâm Nhiệt hạch Jet của châu Âu.

Vấn ðề chýa ngã ngũ



Jet, ngôi sao của châu Âu, có thể sản xuất plasma.

Jet là một trong những cõ sở nghiên cứu nhiệt hạch hàng ðầu thế giới và hiện giữ kỷ lục về sản xuất nãng lýợng nhiệt hạch. Nằm tại Culham, Oxfordshire (Anh), ðây là dự án hợp tác giữa mọi tổ chức nhiệt hạch của châu Âu, tham gia nghiên cứu công nghệ và vật lý. Thủ týớng Anh Tony Blair ðã gửi ðiện chúc mừng những thành tựu của dự án Jet mà có thể giúp giảm sử dụng nhiên liệu hoá thạch trong sản xuất ðiện nãng.

Tại lễ kỷ niệm, ông Busquin tái khẳng ðịnh vị trí của Jet là ðầu tàu trong tiến trình sản xuất nãng lýợng sạch, rẻ, an toàn và khả thi về thýõng mại. Tuy nhiên, quyết ðịnh về việc liệu dự án Iter - lò phản ứng thí nghiệm nhiệt hạch quốc tế - ðýợc xây dựng ở Rokkasho-mura ở Nhật Bản hoặc Cadarache ở Pháp ðã bị trì hoãn nhiều lần. Iter sẽ có kích cỡ lớn gấp hõn hai lần Jet và sản xuất 500 megawatt ðiện nhiệt hạch trong 500 giây. Ông Blair hy vọng rằng vấn ðề sẽ ðýợc giải quyết trong vài tháng tới.

Kế hoạch tiếp cận rộng hõn ðối với dự án Iter và sự hỗ trợ công nghệ liên quan (vị trí của các ðịa ðiểm nghiên cứu mở rộng và trung tâm dữ liệu, trong ðó có cả cõ sở phát triển vật liệu nhiệt hạch quốc tế ) có ý nghĩa tối quan trọng ðối với quyết ðịnh này. Liên minh châu Âu, Nga và Trung Quốc muốn Pháp giành thắng lợi song Hàn Quốc và Mỹ lại muốn Iter ðýõc xây dựng ở Nhật Bản. Theo một số ngýời sở dĩ Mỹ không ủng hộ Pháp là do lập trýờng của Pháp trong cuộc chiến tranh tại Iraq.

[Oshin]

Ngôi sao trên Trái ðất và týõng lai của thế giới

Iter là dự án hợp tác phát triển và nghiên cứu quốc tế lớn nhất thế giới sau Trạm Vũ trụ quốc tế (ISS). Về mặt vật lý và mức nãng lýợng khổng lồ liên quan, Iter sẽ týõng tự việc xây dựng một ngôi sao trên Trái ðất. Nó sẽ là thiết bị nhiệt hạch ðầu tiên sản xuất ðiện nãng ở cấp nhà máy ðiện thông thýờng và sẽ mở ðýờng cho việc sản xuất ðiện thýõng mại. Có thể nói, Iter là thí nghiệm lớn cuối cùng trýớc khi một nhà máy ðiện nhiệt hạch thýõng mại chính thức ðýợc xây dựng trên thế giới. Nó là dự án hợp tác giữa Liên minh châu Âu, Nhật Bản, Nga, Canada, Trung Quốc, Hàn Quốc và Mỹ.

Mục ðích của lò phản ứng Iter là tái tạo trên Trái ðất tiến trình cung cấp nãng lýợng cho Mặt trời và những vì sao khác: phản ứng nhiệt hạch. Trong phản ứng nhiệt hạch (nguồn nãng lýợng của các ngôi sao giống nhý Mặt trời) nãng lýợng ðýợc tạo ra khi các nguyên tử nhẹ - ðồng vị của hydro - kết hợp với nhau ðể hình thành nguyên tử nặng hõn và giải phóng một lýợng nhiệt khổng lồ.

Mặt trời có một lò phản ứng tổng hợp hạt nhân ở lõi. Áp lực lớn và nhiệt ðộ 16 triệu ðộ C buộc hạt nhân nguyên tử hoá hợp và giải phóng nãng lýợng. Ýớc tính có bốn tỷ tấn vật chất ðýợc biến thành ánh sáng mặt trời mỗi giây. Lò phản ứng nhiệt hạch là býớc tiến quan trọng trong việc phát triển nãng lýợng hạt nhân. Nó không có khả nãng gây ô nhiễm nhý lò phản ứng hạt nhân sử dụng plutonium và uranium hiện nay.

ITER sẽ là lò phản ứng nhiệt hạch ðầu tiên tạo nhiệt. Nhiệt này có thể sánh với nhiệt ðýợc tạo ra từ các nhà máy nhiệt ðiện thông thýờng. Iter sẽ nung nóng hỗn hợp gồm deuterium và tritium - hai ðồng vị của hydro - tới 200 triệu ðộ C. Các nam châm siêu dẫn sẽ giữ plasma trên ở giữa không trung trong lò phản ứng tokamak hình bánh rán.

Deuterium và tritium là nhiên liệu rẻ tiền và dồi dào. Deuterium ðýợc tách từ nýớc biển trong khi tritium ðýợc sản xuất từ nguyên tố phổ biến - lithium. Khi ðýợc nung nóng, hai nhiên liệu này sẽ hợp nhất với nhau ðể tạo helium và các neutron tốc ðộ cao. Nhiệt do neutron tạo ra sẽ ðýợc sử dụng ðể vận hành tua-bin. Một kilogan nhiên liệu nhiệt hạch sẽ tạo ra mức nãng lýợng týõng ðýõng mýời triệu kg nhiên liệu hoá thạch.

Chinh phục nguồn nãng lýợng nhiệt hạch Trên trái ðất có thể là một trong những lựa chọn tốt nhất bởi. Trong Mặt trời và các ngôi sao, lực hấp dẫn lớn tạo ra các ðiều kiện ðể quá trình hợp nhất nguyên tử xảy ra tự nhiên. Tuy nhiên, trên Trái ðất, ðạt ðýợc những ðiều kiện này là khó khãn hõn và phải sử dụng các phýõng pháp thay thế. Ðể sử dụng phản ứng nhiệt hạch nhý một nguồn nãng lýợng, cần nung nóng một loại khí tới nhiệt ðộ výợt quá 100 triệu ðộ C, nóng hõn nhiều lần nhiệt ðộ ở trung tâm Mặt trời.

Jet ðã nghiên cứu các yêu cầu kỹ thuật này trong 25 nãm và phần thýởng sẽ rất hấp dẫn nếu có thể sản xuất ðiện nhiệt hạch thýõng mại. Khi vắng mặt lực hấp dẫn lớn mà tồn tại trong Mặt trời và các ngôi sao, có thể tạo ra ðiều kiện tổng hợp hạt nhân (kiểm soát ðýợc) trên Trái ðất bằng cách sử dụng lực từ (nam châm) ðể nhốt nhiên liệu nhiệt hạch trong khi nung nóng nó bằng nhiều phýõng pháp.

[Oshin]

Lịch sử nãng lýợng nhiệt hạch và Iter

Từ những nãm 1950, các nhà khoa học trên khắp thế giới ðã nỗ lực nghiên cứu nhằm chinh phục nãng lýợng nhiệt hạch ðể sử dụng cho các mục ðích hoà bình. Họ ðã ðạt ðýợc nhiều tiến bộ trong việc hoá hợp, thiết kế và xây dựng nhiều thiết bị tổng hợp hạt nhân thí nghiệm nhằm kiểm tra lý thuyết và hiểu biết của mình. Các thế hệ lò phản ứng nhiệt hạch thí nghiệm hiện nay ðã có thể tạo ra một lýợng nãng lýợng nhỏ từ phản ứng tổng hợp hạt nhân. Iter ðýợc mong ðợi sản xuất nãng lýợng hạt nhân ở cấp nhà máy ðiện nhiệt hạch nhỏ và giải quyết các vấn ðề kỹ thuật liên quan tới việc làm cho nhiệt hạch trở thành nguồn nãng lýợng thực tiễn.

Iter ðýợc thiết kế nhý một ''tokamak'' - một lò phản ứng hình bánh rán nhằm tạo ra và duy trì các ðiều kiện cần cho phản ứng nhiệt hạch có kiểm soát. Khối lýợng của plasma (hỗn hợp ion hoá nóng của hai ðồng vị hydro - deuterium and tritium) trong Iter phải ðủ lớn ðể ðảm bảo ðạt ðýợc các ðiều kiện nhân nãng lýợng cao. Các nam châm siêu dẫn nhốt và kiểm soát plasma và tạo ra một dòng ðiện chạy qua nó. Nãng lýợng sinh ra trong các phản ứng ðýợc hấp thụ bởi các thành phần lót ở mặt trong của bình. Những thành phần này còn duy trì sự tinh khiết của plasma. Một tấm chắn sinh học bao quanh nam châm và bình. Cấu trúc bê tông này cho phép nâng liều lýợng phóng xạ tới mức cao song tránh kích hoạt thiết bị xung quanh, ðồng thời cho phép nhân viên tiếp cận lò sau khi tokamak ngừng hoạt ðộng

Một mục ðích của Iter là thể hiện những ðặc trýng hấp dẫn của nãng nhiệt hạch từ quan ðiểm an toàn, do ðó ðặt ra một tiền lệ tốt ðối với tính an toàn của lò phản ứng nhiệt hạch týõng lai. Thiết kế Iter chịu ðýợc mọi nguy hiểm và giảm thiểu tác ðộng môi trýờng tới mức có thể chấp nhận ðýợc, bao gồm các chất thải còn lại sau khi vận hành.

Minh Sõn (Tổng hợp)

[Robot]

Thứ năm, 7/3/2002, 09:27 (GMT+7)

Tạo ra phản ứng nhiệt hạch trong phòng thí nghiệm



Bình aceton chứa đồng vị hydro của nước nặng (deuteron). Dưới tác động của sóng âm, đã xảy ra phản ứng nhiệt hạch ở đây?

Khi bắn sóng siêu âm vào dung dịch aceton, các bong bóng trong chất lỏng sụp đổ, tạo ra nhiệt độ hàng triệu độ C. Khi đó, các hạt nhân của đồng vị hydro nước nặng (deuteron) liên kết với nhau, giải phóng năng lượng ồ ạt, tương tự như ở các phản ứng nhiệt hạch trên mặt trời.

Ông Rusi Taleyarkhan và cộng sự thuộc Phòng thí nghiệm Quốc gia Oak Ridge ở Tennessee (Mỹ ) đã thực hiện thí nghiệm này.

Trong lòng mặt trời, nhiệt độ cao tới 10 triệu độ C. Vật chất giàu hydro nén lại, tạo thành một dạng đậm đặc gọi là plasma. Tại đây, cứ hai hạt nhân hydro (proton) kết hợp lại thành một hạt nhân deuteron (hạt nhân nước nặng) và giải phóng một neutron tự do. Phản ứng này phát sáng, giải phóng năng lượng cực lớn.

Nhưng trong thí nghiệm lần này, các nhà khoa học không hy vọng liên kết được các proton của hydro, vì quá trình này đòi hỏi những điều kiện vô cùng khắt khe (như ở trên mặt trời). Thay vào đó, họ muốn liên kết các deuteron, hay một deuteron với nhân của một nguyên tử hydro nặng hơn nữa (tritium). Quá trình này cũng giải phóng rất nhiều năng lượng, nhưng ở nhiệt độ và áp suất thấp hơn.

Bóng khí và sóng âm

Lần này, các nhà khoa học hòa vào dung dịch aceton đồng vị của nước nặng deuteron và tạo ra các bóng khí. Dưới tác động của sóng âm mạnh, trong một thời gian ngắn, các bóng khí bị bắn vỡ.

Theo lý thuyết, quá trình sụp đổ này sẽ tạo ra nhiệt độ hàng triệu độ C, phát ra ánh sáng và giải phóng các neutron tự do với mức năng lượng cao. Đồng thời, khi phản ứng nhiệt hạch xảy ra, hai hạt nhân của deutron sẽ kết hợp lại với nhau, tạo ra đồng vị hydro nặng hơn (tritium) và giải phóng một neutron tự do với năng lượng lớn.

Trên thực tế, nhóm khoa học của Taleyarkhan đã xác nhận sự có mặt của ánh sáng, một lượng tritrium lớn còn lại sau phản ứng và các neutron ở mức năng lượng phù hợp với tính toán lý thuyết. Vì thế họ rút ra kết luận, đã xảy ra phản ứng nhiệt hạch.

Phản ứng nhiệt hạch - "Chén thánh" của vật lý hạt

Nhiều thập kỷ qua, giới khoa học đã cố công khai thác năng lượng của phản ứng nhiệt hạch bằng cách sử dụng các khí cực nóng trong điều kiện mô phỏng môi trường phản ứng trong lòng mặt trời. Nhưng tới nay, những kết quả thu được vẫn còn rất hạn chế.

Năm 1989, Stanley Pons, Đại học Utah (Mỹ ) và Martin Fleischmann, Đại học Southampton (Anh), thông báo đã tạo ra "phản ứng nhiệt hạch lạnh" trong kim loại palladium. Nhưng về sau, người ta phát hiện đó chỉ là một thông báo vô căn cứ.

Vì thế, nhiều nhà khoa học nghi ngờ rằng thí nghiệm lần này của Taleyarkhan cũng chỉ là một "thành công mơ hồ", và sẽ chỉ được công nhận khi các nhà khoa học khác lặp lại được nó.

Thí nghiệm, giả sử đúng là thành công, cũng chưa có nghĩa là sẽ có ích cho việc sản xuất điện trên quy mô công nghiệp. Bởi từ việc tạo ra phản ứng nhiệt hạnh trong phòng thí nghiệm tới việc khai thác nó trên quy mô lớn là cả một vấn đề.

K.H. (theo BBC, Nature, SPIEGEL)

[Robot]

Nhìn lại vụ thử bom H đầu tiên 50 năm trước



Hình ảnh cuộc thử nghiệm bom H đầu tiên.

Ngày 1/11/1952, Mỹ đã bí mật thử nghiệm quả bom nhiệt hạch (bom H) đầu tiên ở đảo Elugelab, Thái Bình Dương. Quả bom này có sức công phá mạnh hơn tất cả các loại vũ khí trước đó. Chỉ trong vòng 90 giây, cột nấm trắng với sức nóng khủng khiếp đã bùng lên độ cao 17 kilomét.

Bom H là loại bom làm bằng hydro, còn được gọi là bom nhiệt hạch, mô phỏng các quá trình giải phóng năng lượng hạt nhân trên mặt trời. Nguyên tắc hoạt động của nó có nhiều khác biệt so với nguyên lý của bom nguyên tử. Ở bom nguyên tử (bom A), năng lượng bùng phát khi các đồng vị nặng uranium hoặc plutonium phân rã thành các đồng vị nhẹ hơn. Trong khi đó, ở bom nhiệt hạch, năng lượng xuất hiện từ sự bùng nổ của các hạt nhân hydro khi chúng chuyển thành helium. Bởi vì nhiên liệu của bom H nhẹ hơn nhiên liệu của bom A rất nhiều, và phản ứng nhiệt hạch có hiệu suất cao hơn hẳn phản ứng nguyên tử, nên bom H có sức công phá mạnh hơn nhiều lần bom A.

Quả bom thử nghiệm đầu tiên (tên mật là Mike) dài 8 mét, có sức công phá lên tới 10,4 triệu tấn TNT, tương đương với tổng sức mạnh của tất cả các quả bom mà quân đồng minh đã thả xuống trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Khi Mike nổ, nhiệt độ tại trung tâm của nó lớn gấp 1.000 lần nhiệt độ mặt trời.

5 phút sau khi bom nổ, một cột nấm nóng cao 41 kilomét, rộng 13 kilomét, trùm lên khu vực. Hòn đảo Elugelab nhỏ bé đã bị nóng chảy. Chỉ còn một miệng núi lửa ngầm nằm sâu dưới nước là còn "sống sót" mà thôi. "Nó có thể thiêu hủy cả một thành phố!", ông Phil Morrison, người từng tham gia vào dự án phát triển quả bom này tại Los Alamos, New Mexico (Mỹ ), nói.

Tham gia vào dự án chế tạo bom H lần đó có 11.650 người. Sau Mỹ, các nước Nga, Anh, Trung Quốc và Pháp đã đua nhau thử nghiệm bom H (nhưng với các mô hình nhỏ hơn nhiều). Vì mức độ phá hủy quá lớn của bom H, các quốc gia này đã phải ngồi lại để ký kết hiệp ước về việc không sử dụng nó.

Minh Hy (theo Nature)

[Robot]

Mỹ và Trung Quốc tham gia dự án lò phản ứng nhiệt hạch



Mô hình lò phản ứng Iter.

Sau Canada, EU, Nhật Bản, Nga, mới đây Mỹ và Trung Quốc đã trở thành thành viên của Dự án lò phản ứng nhiệt hạch Iter - dự án khoa học quốc tế lớn thứ hai trong thập kỷ tới (sau Trạm ISS). Nếu thành công, loại lò này sẽ mở ra nguồn năng lượng rẻ, sạch và sẵn có ở khắp nơi trên thế giới.

Thoả thuận này đạt được trong cuộc gặp lần thứ 8 về Iter, vừa diễn ra tại Nga.

Về nguyên tắc, trong phản ứng phân hạch, các nguyên tử bị bắn phá tách ra thành những nguyên tử nhẹ hơn và giải phóng năng lượng. Phản ứng nhiệt hạch đi ngược lại quá trình đó: các nguyên tử nhẹ hợp nhất với nhau thành nguyên tử nặng hơn và cũng phát sinh năng lượng. Mặt trời và các vì sao duy trì được hoạt động phát sáng và phát nhiệt chính là nhờ vào loại phản ứng này.

Tuy nhiên để khơi mào cho phản ứng nhiệt hach, phải dùng tới một nhiệt lượng cực lớn, vì thế loại phản ứng nhiệt hạch khó thực hiện hơn nhiều so với phản ứng phân hạch. Cho tới nay, loài người mới chỉ dừng lại với việc thử nghiệm bom H (bom nhiệt hạch, hay bom khinh khí) và tạo ra phản ứng nhiệt hạch trong phòng thí nghiệm (ở dạng kiểm soát được).

Iter sẽ là lò phản ứng đầu tiên hoạt động dựa trên phản ứng nhiệt hạch. Trước hết, người ta đốt nóng một khối nhiên liệu (gồm deuterium và tritium) tới nhiệt độ vượt quá 100 triệu độ C (tức là nóng hơn nhiều lần so với ở trung tâm mặt trời). Ở nhiệt độ này, khối nhiên liệu biến thành plasma, tức là bị ion hoá. Các hạt plasma sẽ hợp nhất để tạo thành heli và các neutron tốc độ cao, đồng thời giải phóng một lượng năng lượng cực lớn. Năng lượng này sẽ được sử dụng để vận hành các nhà máy điện.

Dự kiến việc xây dựng Iter sẽ kéo dài trong khoảng 10 năm (bắt đầu vào năm 2006, và đi vào vận hành năm 2014), với chi phí khoảng 5 tỷ USD. 20 năm tiếp đó sẽ dành cho các thí nghiệm, trước khi có thể khai thác loại lò này vào mục đích thương mại.

Theo các nhà nghiên cứu, tiềm năng khai thác năng lượng nhiệt hạch gần như là vô tận, vì deuterium và tritium đều là đồng vị nặng của hydro (deuterium được rút ra từ nước, và tritium được sản xuất từ lithium, một kim loại nhẹ có ở khắp mọi nơi trên thế giới). Một kilogram nhiên liệu như vậy có thể sản ra năng lượng tương đương với 10.000 tấn nhiên liệu hoá thạch. Mặt khác, loại lò này cũng không tạo ra rác thải.

Trước mắt, mục tiêu của Iter là tạo ra 500 megawatt điện trong vòng 500 giây hoặc lâu hơn, trong mỗi thí nghiệm hợp nhất.

Các quan chức dự án hy vọng địa điểm đặt lò phản ứng sẽ được quyết định trong vài năm tới. Cuộc thảo luận thứ 9 về Iter sẽ diễn ra tại Vienne (Áo) vào tháng 5 này.

B.H. (theo BBC)

[Robot]

Thứ hai, 22/12/2003, 10:43 GMT+7

Chưa chọn được vị trí xây lò phản ứng nhiệt hạch đầu tiên

Quan chức của các quốc gia liên quan đến dự án nhà máy điện nhiệt hạch đầu tiên (Iter) đã bị chia rẽ trong cuộc họp vừa qua tại Washington, khi không thống nhất được địa điểm xây dựng lò phản ứng này ở Pháp hay Nhật. Việc xác định vị trí đã bị lui lại đến sang năm.

Khu vực Rokkasho-mura của Nhật có lợi thế ở gần cảng, trên một nền móng đá gốc và gần một căn cứ quân sự của Mỹ. Còn khu vực Cadarache của Pháp hiện đã có sẵn một cơ sở nghiên cứu và khí hậu ở đây cũng ôn hòa hơn. Trong khi EU, Nga và Trung Quốc ủng hộ việc chọn Pháp, thì Mỹ, Hàn Quốc và chính quyền Tokyo muốn đặt nhà máy tại Nhật. Đặc biệt, Mỹ phản đối Pháp mạnh mẽ và viện dẫn những bất đồng về quan điểm trong cuộc chiến chống Iraq.

"Chúng tôi có cơ sở vật chất, môi trường khoa học và kỹ thuật đảm bảo rằng kế hoạch này có thể được khởi động với những điều kiện an toàn chặt chẽ", Bộ trưởng nghiên cứu Pháp Claudie Haignere cho biết. Còn Nhật Bản thì tuyên bố: "Nếu khu vực của chúng tôi được chọn, Nhật Bản sẽ lo toàn bộ các chi phí cần thiết".

Cuối buổi họp, tất cả các phái đoàn đều nhất trí chưa đưa ra quyết định cuối cùng vào thời điểm này. Vấn đề sẽ được trì hoãn tới năm sau, khoảng giữa tháng 2.

Iter là dự án điện hạt nhân táo bạo nhất kể từ sau dự án Manhattan - dự án xây dựng bom nguyên tử đầu tiên. Đây cũng là dự án nghiên cứu và phát triển hợp tác quốc tế lớn nhất trên thế giới sau Trạm không gian quốc tế. Khi đi vào hoạt động, Iter sẽ trở thành lò phản ứng đầu tiên hoạt động dựa trên phản ứng nhiệt hạch, sản xuất 500 MW điện trong mỗi 500 giây.

Về nguyên tắc, trong phản ứng phân hạch, các nguyên tử bị bắn phá tách ra thành những nguyên tử nhẹ hơn và giải phóng năng lượng. Phản ứng nhiệt hạch đi ngược lại quá trình đó: các nguyên tử nhẹ hợp nhất với nhau thành nguyên tử nặng hơn và cũng phát sinh năng lượng. Tuy nhiên, để khơi mào cho phản ứng nhiệt hạch, phải dùng tới một nhiệt lượng cực lớn, vì thế loại phản ứng này khó thực hiện hơn nhiều so với phản ứng phân hạch. Cho tới nay, loài người mới chỉ dừng lại với việc thử nghiệm bom H (bom nhiệt hạch, hay bom khinh khí) và tạo ra phản ứng nhiệt hạch trong phòng thí nghiệm (ở dạng kiểm soát được).

Nếu thành công, điện nhiệt hạch hứa hẹn cung cấp nguồn năng lượng gần như vô tận và không gây ô nhiễm.

B.H. (theo BBC)

[Robot]

10/11/2004

Cuộc họp giữa sáu quốc gia nhằm tìm ra địa điểm đặt lò phản ứng nhiệt hạch lớn nhất thế giới (Iter) vừa kết thúc hôm qua tại Vienna (Áo) mà không đạt được thoả thuận nào. Pháp và Nhật Bản, hai ứng cử viên nặng ký nhất cho dự án trị giá tới 12 tỷ đôla này, đều chưa có được sự chấp thuận cuối cùng. Khu vực Rokkasho-mura của Nhật có lợi thế ở gần cảng, trên một nền móng đá gốc và gần một căn cứ quân sự của Mỹ. Còn khu vực Cadarache của Pháp hiện đã có sẵn một cơ sở nghiên cứu và khí hậu ở đây cũng ôn hòa hơn.

Trong khi EU, Nga và Trung Quốc ủng hộ việc chọn Pháp, thì Mỹ, Hàn Quốc và chính quyền Tokyo muốn đặt nhà máy tại Nhật. EU, đối tác lớn nhất trong dự án, đã cảnh báo họ có thể đơn phương quyết định nếu vấn đề không được giải quyết sớm. Iter là dự án điện hạt nhân táo bạo nhất kể từ sau dự án Manhattan - dự án xây dựng bom nguyên tử đầu tiên. Đây cũng là dự án nghiên cứu và phát triển hợp tác quốc tế lớn nhất trên thế giới sau Trạm không gian quốc tế.

Thứ bảy, 27/11/2004, 10:00 GMT+7

Châu Âu sẽ đơn phương xây dựng lò nhiệt hạch?

Các bộ trưởng châu Âu hôm qua nhất trí sẽ xây dựng lò phản ứng nhiệt hạch đầu tiên trên thế giới (ITER) mà không cần có sự tham dự của tất cả các thành viên quốc tế, nếu điều đó là cần thiết để đảm bảo Pháp sẽ được chọn là nơi đặt dự án.

ITER ra đời nhằm chứng minh các nguyên lý chế tạo năng lượng nhiệt hạch, bằng cách đốt nóng plasma dưới tác dụng của từ trường. Tuy nhiên, bế tắc giữa 6 bên tham gia xoay quanh địa điểm đặt dự án đã làm chậm tiến trình thực hiện hơn 1 năm qua.

Trong khi Trung Quốc và Nga ủng hộ việc đặt lò phản ứng tại khu vực Cadarache của Pháp, thì Mỹ và Hàn Quốc tán đồng việc chọn khu vực Rokkasho của Nhật Bản.

Cuộc gặp quốc tế gần đây nhất, diễn ra hôm 9/11 vừa qua ở Viena, đã không đi đến thỏa thuận nào.

Hôm qua (26/11), Hội đồng cạnh tranh châu Âu đã ủy thác cho Ủy ban châu Âu, đơn vị hành pháp của Liên minh châu Âu, để bắt đầu dự án ITER mà không cần có sự tham gia của tất cả các thành viên, nếu không đạt được thỏa thuận với Nhật Bản.

Satoru Ohtake, Giám đốc chương trình năng lượng nhiệt hạch thuộc Bộ Khoa học Nhật Bản, bày tỏ sự nghi ngờ về độ thực tâm của châu Âu trong thái độ công khai này. Ông cho rằng động thái đó có thể chỉ là nhằm được nâng cao khoản đóng góp vào dự án ITER. "Nếu họ nghĩ điều này sẽ gây sức ép lên chúng tôi, họ đã nhầm", ông cảnh báo. Ohtake cho rằng nếu châu Âu tiếp tục theo đuổi lập trường trên, điều đó sẽ phá hoại một dự án hợp tác quốc tế quan trọng.

T. An (theo Nature)