|
Post by Oshin on Mar 20, 2004 8:02:53 GMT -5
Tôi là trợ giảng nên lúc nào cũng ngồi ở hàng ghế ngay đầu tiên để phụ giúp Giáo sư. Giảng đường có hai dãy ghế dốc dần lên phía trên, ở giữa là lối đi, nền nhà có trải thảm và mọi thứ đều ngăn nắp, sạch sẽ, hiện đại. Tôi ngồi ở hàng đầu tiên, dãy ghế bên phải, ngay gần cửa ra vào cùng với các sinh viên khác. Edward ngồi hàng đầu, dãy bên kia, thường là chỉ với một hoặc hai sinh viên hoặc có khi không có ai.
Hồi mới vào học kỳ, cậu ta cùng với hai ngưòi phiên dịch rất hay đến muộn, thường là sau khi Giáo sư đã vào lớp nhưng buổi học chưa bắt đầu. Cậu ta đi ngang qua dãy bàn đầu, mặt lạnh tanh; thậm chí không nhìn ai trong lớp nữa. Tôi đoán là cậu ta đã quen với việc co cụm trong thế giới của những người điếc, với gia đình, hoặc những người mà cậu ta đã tiếp xúc và có ít nhiều tin tưởng. Bây giờ nhớ lại, tôi nhận ra lúc đó hình như tôi cũng vô thức loại trừ cậu ta ra khỏi cái đám đông mà tôi gọi là “sinh viên của tôi”. Kiểu như Edward là một người khách, một người dự thính hay là một cái gì đó kỳ cục đính vào trong cái tập hợp trên. Ngày nào không thấy đoàn ba ngưòi đó diễn qua trước mặt để đi sang dãy ghế bên kia, hình như lớp học cũng sáng sủa hơn. Cũng có thể nó sáng suả hơn thật vì cả lớp không bị phân tán bởi hai người phiên dịch ngồi ngay trên bục giảng cứ khoa chân múa tay theo ngôn ngữ ký hiệu. Tôi cũng không rõ nữa.
|
|
|
Post by Oshin on Mar 20, 2004 8:03:05 GMT -5
Trong thế giới đa dạng này, có quá nhiều luồng tư tưởng và các giá trị cá nhân va chạm với nhau. Đôi khi bạn không nhận rằng bạn bị nhốt trong một hệ tư tưởng nào đó và bạn chỉ đang quan sát cuộc sống qua một ô cửa hẹp. Vấn đề là ở chỗ con người ta không muốn thay đổi. Điều đó có thể giải thích là chúng ta đều có một nhu cầu thiết yếu là nhu cầu được tin vào chính mình, được tự tôn trọng bản thân mình. Khi người ta trẻ, người ta có nhu cầu không bị hoang mang, cho nên người ta thử tất cả các cách để có thể khẳng định mình. Khi người ta già hơn, người ta cũng vẫn có nhu cầu không bị hoang mang: lần này nó là nhu cầu tin rằng cái mình đã chọn lúc trẻ là đúng.
Nếu có một cuộc va chạm giữa các luồng tư tưởng của giới trẻ với những người già hơn, rút cuộc những người tranh cãi chính lại là những người già với nhau. Họ tranh cãi chính là để được cảm thấy tin rằng cái họ chọn là đúng. Thực ra thì trong những trường hợp tranh luận như thế, nếu những người già chiến thắng và yên tâm đi tiếp con đường cũ của mình mà không chịu thay đổi và điều chỉnh thì xét theo một khía cạnh nào đó họ đã thua.
|
|
|
Post by Oshin on Mar 20, 2004 8:03:31 GMT -5
Cũng hồi năm ngoái, trong lớp ME tôi nhớ mãi những cuộc tranh cãi về việc nhà báo nên đề cao vai trò phóng viên, vai trò làm tai mắt khách quan của công chúng hay đề cao vai trò con người. Nghĩa là trong những tình huống gay cấn, một nhà báo nên làm người trước hay làm phóng viên trước.
Có một bức tranh đã được giải Pullitzer - một giải thưởng có uy tín bậc nhất trong làng báo chí truyền thông ở Mỹ. Bức ảnh này chụp cảnh ở một nước châu Phi nào đó trong một năm đói kém. Trong ảnh, một em bé da đen chỉ còn da bọc xương nằm chờ chết trên đường, ruồi nhặng xung quanh, cạnh đó là một con chim ác điểu to lớn hơn cả tấm thân còm cõi của em đang chờ lúc em trút hơi thở cuối cùng là sẽ xông vào mổ xác. Giống chim ấy có khả năng đánh hơi xác chết và cả người sắp chết nữa.
Cuộc tranh cãi là thế này: cái người đã được Pulitzer nhờ bức ảnh đó - anh ta nên đặt máy ảnh xuống mà cứu em nhỏ tội nghiệp đó, hay là lôi máy ra, ngắm xa ngắm gần để chọn một bức ảnh tuỵệt tác nhất. Tôi thì không nghi ngờ rằng anh ta chắc phải chụp cả vài cuộn phim để có được bức ảnh đó, và rất có thể anh ta đã phải ngồi rình hàng tiếng đồng hồ mới được cái cảnh con chim ác điểu hau háu ngôì chờ, chuẩn bị mổ xuống em nhỏ. Câu hỏi là thế này: điều gì xảy ra nếu em nhỏ đó trút hơi thở cuối cùng trong lúc anh ta đang chỉnh ống kính để có một bức ảnh được giải Pulitzer? Và người ta sẽ nói gì nếu đó không phải là một em nhỏ da đen mà là một em nhỏ da trắng?
Chuyện kể rằng: người phóng viên này về sau đã tự tử bằng một viên đạn xuyên qua óc.
***
Tôi đã nói là những người có khuyết tật về thể chất hoặc trí tuệ đều không bình thường. Bạn đã bao giờ gặp những đứa trẻ bị hội chứng tự kỷ chưa (autism)? Tự kỷ là một dạng tật về trí tuệ; đã gọi là tật tức là nó vĩnh viễn ở đó, không chữa được. Những đứa trẻ tự kỷ sợ tiếp xúc, không bao giờ nói chuyện với ai, lúc nào cũng che mặt, trốn vào đâu đó, hoặc là bận tâm với bản thân, không biết điều gì đang xảy ra xung quanh. Bạn đừng nhầm tưởng rằng đây là một dạng bệnh về tâm lý; không, nó là tật về trí tuệ và không chữa được.
Nhìn bề ngoài, trông những đứa trẻ tự kỷ hoàn toàn khoẻ mạnh, thậm chí có nhiều em gái tự kỷ trông rất xinh xắn, dễ thương; bạn khó mà biết được rằng chúng bị tật về tinh thần. Nhưng cầm bàn tay các em lên, bạn sẽ thấy nước da xanh hay trắng bạch vì ít ra ngoài, ít tiếp xúc với ai; bạn thử nhìn vào mắt và thử nói chuyện với một em gái tự kỷ, em sẽ lấp tức lảng tránh ánh mắt bạn hoặc là trốn đi. Chỉ khi nào bạn thật sự ngồi xuống nói chuyện với chúng, bạn mới thấy bạn rõ ràng thuộc về một thế giới khác. Chúng ta và các em thở chung một bầu không khí, ngồi chung phòng, có thể nói chung ngôn ngữ nữa, nhưng chúng ta và các em ấy xa nhau lắm.
|
|
|
Post by Oshin on Mar 20, 2004 8:03:57 GMT -5
Lúc đầu, có lẽ tôi đã có một động cơ ích kỷ khi tôi đến văn phòng sớm để giúp Edward học bài vào các sáng thứ Năm. Có lẽ tôi muốn cảm thấy mình tốt và có ích cho một ai đó, nhất là người Mỹ thì càng tốt. Nó củng cố sự tự tin thường trực ở tôi, mà đến giờ đã bị chuyển sang một trạng thái gì đó gần như là sự tụ do, thoải mái thái quá vì không ai có quyền ngăn cản tôi trong một đất nước mà sự tự do cá nhân và sự khác biệt giữa các giá trị cá nhân được được đề cao hoặc ít nhất cũng được chấp nhận.
Hơn thế, suy cho cùng thì tôi khác họ - tất cả những người Mỹ đó. Nó cũng giống như là nếu bạn bị loại trừ ra khỏi một hệ thống đánh giá nào đó thì bạn được miễn trách đối với mọi hành vi trong khuôn khổ hệ thống đó. Nói một cách thô thiển thì người ta không thể nào đem mét ra đo trọng lượng hoặc đem kilogram ra đo chiều cao. Mỗi sáng ngồi học với Edward xong, bao giờ tôi cũng cảm thấy mạnh mẽ và tự tin thêm một ít, giống như một người leo lên được một đỉnh núi, đứng nhìn ra xung quanh. Về sau này, tôi không còn cái cảm giác ấy nữa. Tôi quý Edward vì cậu ấy hiền, chăm chỉ và tốt bụng. Cậu ấy cũng là một người bạn.
***
Edward làm tôi nhớ lại những em nhỏ bị các khuyết tật về thể chất và tinh thần mà tôi đã làm việc cùng khi tôi còn ở Việt Nam. Tôi đã nói rồi: nếu bạn không phải tiếp xúc với chúng, bạn tưởng như cuộc đời này không hề có chúng; nhưng nếu bạn tiếp xúc với chúng, bạn sẽ thấy cuộc đời rõ ràng có nhiều thực tại lắm chứ không phải chỉ có một thực tại mà bạn đã nhìn và đã hưởng. Khoảng ba tháng sau khi tôi vào làm cho dự án ở ĐH Sư phạm Hà Nội về giáo dục cho trẻ chậm phát triển trí tuệ, tôi được tiếp xúc với những em nhỏ này lần đầu tại Thái Nguyên.
Bữa đó tôi cùng với ba chuyên gia Hà Lan và nhóm sinh viên thực tập lên trường; trời mưa phùn mùa xuân nhẹ, bên ngoài là những ruộng mạ lên xanh mướt; lòng tôi lâng lâng sung sưỡng, ngồi trong xe vừa kể chuyện Việt nam cho các chuyên gia, vừa trêu anh lái xe và nghe các sinh viên trêu nhau. Tôi nghĩ cuộc sống có lẽ cũng chỉ cần thế thôi: một công việc làm có ích và đầy triển vọng, đồng nghiệp chu đáo, nghiêm túc, văn minh; bạn bè tốt, hằng tối đi chơi vui vẻ; gia đình sống đầm ấm.
Cảnh đầu tiên mà tôi gặp ở trên trường khi vừa xuống xe là một em trai đang đứng sau chấn song cưả nhòm ra, chỉ chúng tôi và la hét. Cô hiệu trưởng giải thích rằng em bị động kinh và vừa lên cơn lúc sáng, phải nhốt vào phòng đó, phải khoá cả chân tay lại nếu không em sẽ đập phá lung tung. Em vừa mới được tiêm thuốc an thần. Cô nói chỉ lát nữa chắc em sẽ hết cơn. Cậu bé động kinh này đã khoảng 17 tuổi rồi mà trông rất nhỏ. Sau khi đi thăm các lớp, buổi chiều chúng tôi vào thăm em. Em ngồi trên giường, hiền lành như không và thậm chí không biết mình vừa lên cơn động kinh. Em nói là em bị đau đầu. Phòng em nồng nặc mùi thuốc - nó cũng hơi giống mùi kháng sinh của Edward - mọi thứ đều nhàu nát, cũ kỹ và sứt sẹo. Em ngồi trong chăn, thò đầu ra ngoài, hoàn toàn chẳng có gì tự vệ cả. Thương lắm.
Hôm đó cũng là lần đầu tiên tôi ôm và cầm tay những em nhỏ bị bệnh Down, bị Frader Willis, tự kỷ, câm điếc bẩm sinh, vv... Những em nhỏ này tình cảm vô cùng và thực ra đó là do cảm giác bất an của chúng - một đặc điểm tâm lý của tất cả những trẻ thiệt thòi. Tôi cũng biết là thế giới của mình và của các em xa nhau lắm; ước mơ cũng xa nhau lắm. Nước Mỹ đối với tôi có khi gần nhưng Hà Nội đối với những em nhỏ này có khi là điều không tưởng.
***
Thỉnh thoảng tôi có cảm giác xa lạ với cả chính mình nữa. Thỉnh thoảng tôi có cảm giác tôi không biết phải làm gì với tôi cả. Những lúc như thế chỉ muốn trốn đi đâu đó, đọc một cuốn sách cũ để lấy lại sức lực cho mình. Khi đó thì cũng chán ghét mình lắm.
Nhưng tôi cũng nhận ra rằng mình vẫn luôn có thể làm cho mình ngạc nhiên. Có những thứ phát hiện mới mẻ về khả năng tư duy và các sắc thái tình cảm, khi lớn khi nhỏ, vẫn đến luôn luôn. Khi ấy có cảm giác như là sáng ngày ra, đi vào vườn và nhận thấy có mùi hương hoa lạ; phải hít cho đầy lồng ngực. Khi đó thì thấy yêu mình lắm, muốn giữ mình mãi mãi thế này dài lâu.
Thế thì mình cũng phân biệt đối xử với mình lắm nhỉ!
***
Tôi đang nghĩ là sang năm, rất có thể tôi sẽ rời khỏi Omaha đi nơi khác và cho đến hết cả chặng đường dài trên mặt đất này, tôi sẽ không bao giờ gặp lại John, Edward, Kathy hay Dr. Bingham. Cũng có thể tôi sẽ chẳng bao giờ gặp lại những em nhỏ thiểu năng ở Thái Nguyên vì thường là nhà trường chỉ nhận chúng đến năm 18 tuổi, sau đó sẽ trả về cho gia đình; mà em nhỏ động kinh năm ngoái đã 17 tuổi rồi, còn tôi chắc sẽ chưa về nhà được ngay.
Bao giờ thì tôi sẽ ngồi trong lớp ở Mỹ hay ở châu Phi hay ở Việt Nam mà không cần bận tâm ai đang ngồi cạnh tôi? Bao giờ thì hàng người dài ở Los Angeles không còn mệt mỏi và sợ hãi? Bao giờ thì tôi không xa nước Mỹ khi ở trên đất Mỹ, giống như các em nhỏ thiểu năng ở Thái Nguyên không xa Hà Nội khi ở cách Hà Nội có 2h đi ô tô? Bao giờ con ác điểu không còn rình em nhỏ da bọc xương? Bao giờ Edward sẽ đi vào lớp, ngang qua trước mặt cả lớp không còn lạnh tanh như trước và không phải ngồi một mình ở hàng ghế đầu phía bên kia? Và bao giờ thì tôi sẽ không còn phân biệt đối xử với tôi nữa?
========================= You may say I am a dreamer... ========================= (tiny)huong
|
|
|
Post by Oshin on Mar 20, 2004 8:05:01 GMT -5
Đạo làm người
Thầy ra đề tập làm văn vẻn vẹn ba chữ “Đạo làm người”. Cả lớp nhao nhao “Thưa thày nhưng đạo làm người thế nào ạ? Bình giảng hay giải thích hay miêu tả hay là làm thơ về đạo làm người hả thày”. Thày chỉ cười “Tuỳ! Cứ làm đi” Thày cho một tuần.
Việt nộp bài “Khởi công từ thời sáng thế và vẫn liên tục được xây dựng nâng cấp, Đường Làm Người là một con đường dài nhất và to nhất trong các con đường đã từng được xây trên thế giới. Đường có nhiều làn khác nhau: làn cho da người đi về phương Đông, làn cho người đi về phương Tây, làn cho người vô phương, vv...Giữa các làn đường có giải phân cách đúc bằng bê tông, cao và vững ngang bức tường Béc lin, do các kiến trúc sư lỗi lạc như Thích Ca Mầu Ni, Khổng tử, Trang tử, Giê su Ki tô, Mô ha mét, Freud, Platon, Heghen, Các Mác, vv...vẽ thiết kế và huy động người xây dựng. Cách vệ đưòng không xa là các loại biển quảng cáo: nào là Hawaii, nào là Las Vegas, nào là Hall of fame, bia rượu, nhà nghỉ, đủ các loại...đèn xanh đèn vàng nhấp nháy đầy màu sắc, làm cho cảnh quan con đường thêm sinh động, hấp dẫn...
Đưòng làm người có rất nhiều tầng. Tầng dưới cùng cho những người không còn hình dạng người, di chuyển cần có các phương pháp hỗ trợ như còng tay, khoá chân, vv...đi theo luật hình, luật dân sự.
Tầng tiếp giành cho người đi xe buýt - vừa ngồi vừa đọc báo, thấy có đám đánh nhau thì ghé lại đánh hôi, thấy có ai rơi tiền thì nhìn trước nhìn sau nhặt lấy, nhẩn nhẩn nha nha, không chú ý thời gian trôi qua, bỏ lỡ bến mà không biết, đi đến cuối đường đọc vẫn chưa xong bài báo “Vì sao chúng ta đau khổ”. Làn này theo luật sinh, lão, bệnh, tử.
Tầng tiếp giành cho người đi xe đạp, dĩ hoà vi quý, không hiện đại, không quá thô sơ, từ từ, hiền hoà đi hết đường, vừa đi vừa thở, lưng áo ướt mồ hôi nhưng thôi cũng là thể dục. Làn này tuỳ luật từng lúc, mũ ni che tai, không cần có chính luật, phụ luật, cứ tiện là làm.
Tầng trên cho người đi xe máy, giật gấu vá vai, vội vội vàng vàng, không sang không hèn, tranh thủ tiện nghi, không ra đàng hoàng, không ra bần tiện; phóng nhanh vượt ẩu, đèn đỏ vựợt ngay, cố về đích nhanh, chưa về đến cuối đường mệt bã, đâu biết có ai đi cùng mình, nắng mưa dầu dãi chai sạn, nghi ngờ tất thảy. Làn này dùng luật “mình là trên hết”
Tầng tiếp nữa là những kẻ đi ô tô, nghênh ngang khệnh khạng, bấm còi toe toe, ngồi mát bát vàng, cậy mình có chút kiến thức hay tiền tài danh vọng, hay con nhà quan tước, phóng xe vượt qua, nước bẩn bắn lên người khác cũng mặc kệ; chưa đi được mấy đường mà đã gây tai nạn...Làn này dùng luật rừng, luật kẻ mạnh, ai yếu phải thua.
Rồi còn nhiều tầng nữa..
Có một tầng hẹp lắm, đường nhỏ thôi, ở sát bên lề, không rải nhựa mà lát gạch màu nâu đất, không có gì vui mắt sặc sỡ, không có gì hào nhoáng xa hoa. Nền đường trải bằng hỗn hợp Bi, Trí, Dũng; giải phân cách là định kiến; chỉ có một luật tối cao là yêu thương. Tầng này ít người đi lại lắm vì ai cũng ngại đi bộ...Tầng ấy có biển đề "Đường một chiều, chỉ đến thẳng Xứ Người”
Tinyhuong
|
|
|
Post by Oshin on Mar 20, 2004 8:13:13 GMT -5
XÃ HỘI NHÌN QUA MỘT MẮT XÍCH CỦA NÓ (Tinyhuong Tháng 4-2002)
Phần I: Bé bỏng
I am thirteen, going on fourteen
Trong rừng có hoa và có những con chim nhỏ. Xã hội có đứa trẻ con. Hoa là hoa cẩm chướng, chim là con chim chích bông; đứa trẻ con thì được gọi là “ranh con”
Đem hai ý tưởng đó gắn vào với nhau, sẽ làm nảy ra hình ảnh về cả cái quá trình sống của con người, cái quá trình mà một mảnh đất - bao hàm nghĩa một môi trường có thiên nhiên, có con người và các mối dây xã hội chằng chịt trong nó - sẽ đào luyện lên một nhân cách cho xã hội. “Ranh con” và “xã hội” - đấy là điểm khởi đầu cho những thứ về sau này: hoặc ta sẽ được những Vonte, những Luther King, những Đặng Thái Sơn, hoặc là ta sẽ được Hítle, được Pol Pot, được Phúc Bồ. Nở hoa rạng rỡ và cao tiếng hót hay chết lụi và lặng câm. Tất cả là tuỳ ở những cơn gió đưa đẩy trong lòng xã hội!
|
|
|
Post by Oshin on Mar 20, 2004 8:13:36 GMT -5
(t.t)
Phác hoạ ban đầu về ranh con
Ranh con hình như không có tuổi vì lúc nào cũng thấy nó hớn hở vui tươi, hí hửng như vừa khám phá cái gì. Nhưng một ranh con điển hình - hãy cho là nó khoảng 12-13 tuổi, cái tuổi bướng và mỏng manh nhất, dễ uốn nhất và cũng khó uốn nhất, cái tuổi bắt đầu tập làm người lớn nhưng về bản chất vẫn là một trẻ nít. Ranh con vô tư, ngày ăn cơm ba bữa do mẹ nấu, đi chơi bạt mạng với bạn bè, chẳng cần biết kỷ luật, lúc đùa không cần để ý chân có mang giày không, khi chạy (mà ranh con thì rất hay chạy) thì mũ tuột đi đâu mất cũng chẳng cần. Ranh con như con chim chích kia, chỉ có khác là con chim chích kia một mình, tự bắt lấy sâu ăn, còn ranh con thì vẫn có cha mẹ và anh chị em. Âu cũng là một điểm có lợi và bất lợi cho ranh con, so với con chim chích trong rừng và hoa cỏ trên đồng lầy.
Cha của ranh con là một công chức bình thường - một người đã lớn lên ở nông thôn, từng biết các trò thả ống bắt lươn, bẻ diều, đánh đáo, tắm sông, lội ruộng; khi lớn đã đi học đại học, rồi đã từng có những năm tháng ít nhiều trải nghiệm về chiến tranh; hết chiến tranh thì về nhà làm cán bộ giống như bao nhiêu người khác. Một người mẫn cán và mẫu mực; một trí tuệ thông minh và một tính cách trầm ngâm, cương nghị - cha ranh con là một điển hình của lớp người trước và là cả một hình tượng lúc nhỏ đối với ranh con. Việc cầm súng của cha là một điều thần kỳ. Việc cha biết hàn, biết xây nhà, biết sửa đài, vô tuyến, biết sửa mái nhà vào ngày mưa dột, biết bắn súng hơi, biết vá săm lốp xe đạp, biết thắp đèn măng sông, biết lọc nước giếng bằng cát, biết quăng cá chuối, biết làm đèn kéo quân, biết bẫy chuột - tất tật những thứ đó là kỳ vỹ đối với ranh con. Dĩ nhiên là ranh con của chúng ta rất tự hào về cha.
Thỉnh thoảng, ranh con có hỏi cha rằng “Cha đã bắn ai bao giờ chưa?”, cha của ranh con chỉ trầm ngâm, không nói gì. Ranh con thì tò mò lắm. Tò mò - ấy là bản chất của các nhóc tì vậy. Nó cũng là khởi nguồn cho các thiên tài hay ác quỷ: Newton tò mò về quả táo rơi xuống đất, Anhxtanh tò mò về thời gian, Hitle thì tò mò về cái chỗ làm chủ thế giới cho một giống người thượng đẳng, Napoleon thì tò mò về việc dùng pháo binh mà đàn áp quần chúng xem ai sẽ run sợ hơn. Đều bắt nguồn từ bản chất tò mò cả, chỉ khác nhau ở sự định hướng và thế đứng của cái tò mò mà thôi. Cứ tưởng tượng việc Napoleon đại đế điềm nhiên ra lệnh nã pháo vào quần chúng với việc chú nhóc Napoleon ngạo nghễ cầm đất đá ném búi tụi vào đám trẻ con đang nhạo báng chú ta vì cái thân hình thấp bé - chúng tôi cho là có ít nhiều điểm tương đồng trong hai hình ảnh này. Chắc là sau khi đám đông quần chúng hoặc đám trẻ con hoảng sợ bỏ chạy tán loạn thì cả hai Napoleon đều đứng chống nạnh cười khanh khách khoái chí. “See, they were scared to death!”
Nhưng thôi, hãy để Napoleon và Newton yên nghỉ (thánh Ala phù hộ cho họ!), ta quay lại với ranh con của chúng ta. Như đã nói trên, ranh con này còn có mẹ và các anh chị em.
Mẹ của ranh con cũng lớn lên từ nông thôn, rồi vào Đại học; tuy không phải trực tiếp cầm súng nhưng đã có một khoảng thời gian chờ cha ranh con đi bộ đội về - thế cũng có thể được tính là tham gia chiến tranh. Mà cứ tham gia bắn nhau là oai hùng đứt đuôi rồi, không phải tranh cãi gì nữa. Vậy nên ranh con cũng tự hào về mẹ lắm mặc dù mẹ chỉ là một thủ thư bình thường ở một thư viện. Thì mẹ tài tình thật chứ: quản lý hàng vạn quyển sách, những cái mục lục phân loại to nhỏ như là tập trận, những giá sách cao ngất ngểu - thế chẳng phải là một việc đòi hỏi trí thông minh siêu phàm sao? Việc tìm ra đúng một quyển sách nào đó trong cả cái kho sách là một việc cũng vĩ đại tương tự như việc Alibaba nói “Vừng ơi, mở ra” vậy!
Mẹ của ranh con rất hiền và khéo léo - đấy lại là một thèm muốn khác của ranh con vì ranh con của chúng ta lúc nào cũng nhếch nhác xộc xệch vì nghịch ngợm. Ranh con rất ngại tắm và sợ nước nói chung, nhưng lại thích đi lội nước lúc trời mưa. Mưa thì là ngoại lệ vì đấy là nước trên trời, rất bổ; còn các nước khác thì đều đáng gờm, cần phải tránh xa mới được. Sự khéo léo của mẹ dĩ nhiên là một điều thèm muốn vì thỉnh thoảng ranh con cũng đột nhiên nổi hứng muốn làm ra vẻ một nội trợ tí hon. Nhóc tì lôi vải vụn ra cắt cắt may may hoặc thái lá cúc tần với hoa dâm bụt làm đồ hàng cùng với chúng bạn. Lúc ấy, đứa nào mà khéo léo thì được ngưỡng mộ lắm; mà được ngưỡng mộ thì nhóc con nào cũng thèm muốn cả.
Ranh con có một người chị gái và một em gái; nhưng mà chẳng cần xét đến em gái vì ranh con cho rằng nó là “đồ trẻ ranh bú tí mẹ”...chỉ có chị gái là còn ra dáng người lớn, có thể được trọng vọng ít nhiều. Mà cũng đáng trọng vọng thật vì chị gái của ranh con rất ngăn nắp và sạch sẽ - thật tài tình làm sao. Chị gái có những quyển sách được bọc rất cẩn thận, nhãn vở viết nắn nót, cặp sách lúc nào cũng tinh tươm, góc học tập ngăn nắp, đầu tóc gọn gàng, áo quần phẳng phiu. Đáng gờm nhất là chị gái có thể giải được những bài toán hóc búa của ranh con vì chị học chuyên Lý. Nói chung chị gái - lúc đó khoảng 15,16 tuổi - là một “phụ nữ” rất đáng nể!
|
|
|
Post by Oshin on Mar 20, 2004 8:14:15 GMT -5
(t.t)
Nhìn gần ranh con
Bây giờ, chúng ta hãy cùng nhìn gần gần vào ranh con này.
Ranh con có đi học đàng hoàng. Thật chứ lị- phải đi học chứ. Có điều là đi học để làm gì thì ranh con cũng không rõ lắm. Cái rõ nhất là đi học thì vui. Ranh con có một bản tính vừa thâm trầm, nghiêm túc; lại vừa hớn hở, vui vẻ. Thoắt một cái đã thấy ranh con ngồi trầm ngâm suy nghĩ hay làm bài tập về nhà, nét mặt đăm chiêu như một nhà tư tưởng chính thống. Lúc ấy mà Socrat hay Platon có đi qua cũng phải rón rén chân và ngả mũ kính phục. Có trời mới biết những lúc trầm ngâm ấy thì nhóc con nghĩ gì. Có lần, khi rón rén đi ngang, chúng tôi có nghe ranh con lẩm bẩm rằng “nếu mai mà được nghỉ học thì hay quá”.
Nhưng chỉ thoắt một cái đã thấy ranh con tót ra đường, lê la với chúng bạn, rẽ chỗ nọ, tạt chỗ kia, ngó cái này, nhặt cái khác, cãi nhau, hò hét, đánh lộn, hiền hoà, nói lóng, hát thầm các bài hát bậy bạ, ngó vào nhà nọ nhà kia, trố mắt xem những thứ hay hớm, lăng quăng đến tối mịt giờ ăn cơm mới về nhà. Bản tính của ranh con không ác ý, hồn nhiên, thích tìm hiểu và cũng nghiêm túc một cách ghê ghớm. Tuy còn bé thế, ranh con có thể nói những câu đầy ẩn ý thâm trầm như “Trên đời này, chẳng có cái gì đơn giản cả”. Ghi chú rằng ranh con phát biểu câu trên lúc đang cố gắng móc chiếc dép vừa bị tụt xuống cống do nhóc con cứ thích thập thò đi trên cái gờ cống nhỏ hơn là đi hẳn lên vỉa hè.
Tuy bản tính lơ đãng và chóng quên, ranh con cũng có những mơ ước dai dẳng. Ước mơ này khởi nguồn từ những lúc lê la nằm đọc sách trong thư viện của mẹ. Những trang sách về Promete ăn cắp lửa cho loài người bị xiềng trên núi Olanhpơ, về Spartacus, về Ai van hô và Ri-sa sư tử tâm, về Đôn ki hô tê đánh cối xay gió, về Đan kô dứt trái tim làm đuốc dẫn đường, về những Tốt tô chan, những đội thiếu niên tình báo Bát Sắt, vv..và vv...làm cho ranh con khoái điên lên. Ranh con trầm ngâm mơ màng thấy mình vung kiếm, cưỡi một cái gì đó - nếu là ngựa sắt phun lửa hoặc rồng là tốt nhất, nếu không cũng phải là một con ngựa tốt, chứ không thể là ngựa già kiểu Đôn ki hô tê hay cưỡi lừa, cưỡi la được - và xông pha trận mạc. Hahaha..những lúc như thế ranh con khoái lắm. Vô phúc cho một nhóc tì khác nào vớ phải ranh con lúc đó mà lại chạm tới lòng tự trọng của ranh con. Sự trả thù sẽ vô cùng ác liệt!
Cũng giống như các nhóc con khác, ranh con của chúng ta mơ màng được làm người lớn, tốt nhất là làm đàn ông. Ví dụ như cha chẳng hạn. Thật là kỳ vỹ. Có thể thức khuya thoải mái, sửa ống nước, tháo đồng hồ, vặn đài, TV, đi xe đạp, hút thuốc, không làm bài tập về nhà bất cứ lúc nào tuỳ thích.
Giấc mơ dai dẳng hơn là giấc mơ được đi lang thang khắp thế giới để làm hiệp sỹ hoặc cái gì đó tương tự như thế. Thỉnh thoảng, khi ranh con tuyên bố điều này với chúng bạn, thì có gặp vài rắc rối nho nhỏ. Ví dụ, có nhóc con sẽ hỏi: thế lấy gì mà ăn hay làm thế nào để vượt biển. Kể cũng hơi rắc rối thật nếu không có mẹ đi cùng. Tuy nhiên, đã là hiệp sỹ thì ai lại lo đến chuyện cỏn con như ăn uống. Thế nên ranh con của chúng ta gạt ngay chuyện ăn uống sang bên. Còn về chuyện vượt biển thì có nhiều cách. Ví dụ như có thể đóng bè vượt biển như Tôn Ngộ Không, hoặc bắt một con cá mập hay cá heo rồi cưỡi sang, vv...Đến đây thì vẫn chú ranh lúc nãy lại thắc mắc “thế ăn gì lúc ở trên biển”. Thật là một câu hỏi khó chịu. Nhưng đúng lúc đó thì mẹ của ranh con gọi ranh con về đi tắm và ăn cơm bằng một giọng đã hơi lên cao, nên ranh con đành phải chạy vội về nhà mà chưa có dịp trình bày kế hoạch tác chiến của mình. Đến lần sau thì muộn rồi vì lần sau có thể ranh con lại mơ một điều khác, ví dụ như làm thám tử Sherlock Holmes chẳng hạn.
Tuy thế, quanh đi quanh lại, sau nhiều lần suy nghĩ, ranh con đã quyết định có lẽ sẽ là một phóng viên vì như thế vừa được đi khắp thế giới, vừa được đọc nhiều sách, vừa không phải lo vượt biển hoặc lo ăn gì lúc vượt biển. Xem ra kế hoạch này cũng khả thi mặc dù nó hơi hèn kém so với việc làm hiệp sỹ.
|
|
|
Post by Oshin on Mar 20, 2004 8:14:48 GMT -5
Ranh con có một đức tin
Cần phải làm rõ ngay từ đầu rằng ranh con của chúng ta không mê tín. Đức tin của ranh con là một thứ niềm tin nghiêm túc, có định hướng và trong trắng như thể đứa trẻ sơ sinh tin vào mẹ vậy. Đức tin của ranh con đã được diễn tả bằng những câu cảm thán rất nhiệt tình như “ối trời ơi” hay “giời đất ơi”. Khi đi ngang qua chùa hay đền thờ, ranh con cũng nghiêm túc một cách đúng mức và rất thành kính giúp mẹ thắp hương các ngày rằm và mùng Một; dĩ nhiên là sau đó thì ngồi thành kính đợi hương tàn để ăn oản (oản mới thắp hương xong ăn rất ngon!). Tuy thế, ranh con lại ghét cay ghét đắng những bà những cô xì xụp khấn vái ngoài chùa và lúc nào cũng cươì như nắc nẻ thấy các bà các cô lạy như tế sao.
Ranh con không sợ ma - ấy là một điều rất khó hiểu đối với người viết này. Ranh con cũng không sợ trộm hay bóng tối. Tuy thế ranh con có hơi sợ chết mà nguyên nhân sâu xa của nỗi sợ này là vì “chết thì chắc là đau lắm, mà không biết sẽ đi đâu.”
Ranh con có một đức tin khác mơ hồ hơn nhưng đáng sợ hơn: tin là cái gì cũng có mắt và có thể trừng trị mình. Vì thế nên ranh con không bao giờ ngắt lá, bẻ cành hay tàn ác với các con vật. Ranh con rất thích thịt gà nhưng không thích xem cắt tiết gà. “Không biết con gà lúc bị cắt tiết có kêu van không nhỉ” - điều này đến giờ vẫn còn là một bí ẩn. Có lẽ là có. Ngay cả rau cũng thế. Lúc bị thái có lẽ chúng cũng kêu, có điều là chúng ta không nghe thấy. Thỉnh thoảng ranh con mơ ước cháy bỏng là mình có thể nghe được các con vật hay cây cối nói - chắc là thú vị lắm. Nhưng thôi, trong lúc chờ phép màu đó xảy ra - rất có thể nó sẽ xảy ra một ngày nào đó -thì tốt nhất là không nên làm hại các con hay cây gì cả. Sự trừng trị chắc là rất ghê ghớm, nên chúng ta chớ có làm.
|
|
|
Post by Oshin on Mar 20, 2004 8:15:23 GMT -5
(t.t)
Sự tách rời tương đối
Tuy sống cùng bố mẹ và chị gái nhưng từ nhỏ, ranh con đã có một sự tách rời tương đối về tư tưởng và tình cảm với gia đình. Một cách mơ hồ, ranh con ý thức rất rõ bổn phận của mình. Những điều gì thuộc về trách nhiệm - dù không ý thức rõ về nó - ranh con vẫn làm rất cầu toàn: ví dụ việc học và việc suy nghĩ. Sự độc lập trong suy nghĩ là một điều chúng tôi vẫn băn khoăn và không tìm ra được lời giải thích thoả đáng. Tại sao trong cùng một gia đình, chịu cùng một sự giáo dục, thậm chí mọi thứ quan tâm và sắm sửa đều như nhau, ranh con của chúng ta lại bộc lộ những xu hướng tự lập và những yếu tố độc lập, cũng như ý thức chủ động tác động lên môi trường sống rất sớm, khác với chị gái hay em gái của ranh con.
Chúng tôi buộc phải cho rằng có những mách bảo thầm kín bên trong, những tiếng nói vô hình, những thứ mà người lớn chúng ta vẫn gọi là “thiên tư” (tức là trí tuệ trời cho) và “thiên hướng” (tức là những hướng suy nghĩ được ban sẵn cho). Sự trầm tư mà chúng tôi có đề cập đến ở trên là bước đầu tiên đưa đến tư duy trưởng thành sau này. Cái quan trọng lúc này không phải là tư duy gì mà là ham muốn được tìm hiểu về xung quanh, là cái ý thức - mơ hồ hay rõ nét - rằng có những lý lẽ, những logic ẩn sau sự vận động của mọi sự vật, hiện tượng. Sự độc lập vô tư lự của đứa trẻ con, một ngày nào đó sẽ cứng cáp và trở thành khả năng tư duy độc lập. Sự ham thích suy tưởng và sự nhìn thấy le lói những vẻ đẹp trong cuộc vật lộn đầu tiên giữa thế giới nội tâm với thực tại khách quan bên ngoài sẽ là những viên gạch đầu tiên xây lên lâu đài tri thức và định hướng cho ranh con.
Một sự tách rời quan trọng hơn đối với ranh con là sự tách rời tương đối với xã hội. Ranh con là một đứa bé. Dù đã bắt đầu chịu những áp lực xã hội một cách gián tiếp thông qua gia đình và bạn bè, về cơ bản, ranh con là một tâm hồn tự do. Sự tự do lựa chọn cái tiếp thụ, tự do với các áp lực khi tiếp thụ và quyền được miễn trừ khỏi các chế tài khi vi phạm các quy tắc xã hội là một thuận lợi đáng kể cho các ranh con. Một đứa trẻ biết suy nghĩ sẽ bắt đầu hình thành cơ chế phê bình và tự phê bình, nhận xét và đánh giá, phán đoán và lựa chọn ngay từ lúc này.
Ranh con hồn nhiên vô tư lự mà chúng tôi nói ở trên đã tách rời tương đối với xã hội ở một điểm khác nữa: ở sự trong sạch của những môi trường mà em tham gia vào: trường lớp, gia đình, thôn xóm. Những môi trường trong sạch tương đối này, kết hợp với một thiên hướng đi tìm cái đúng và cái tốt đã nói trên tạo nên một hình ảnh về thực tại cho ranh con. Bắt đầu từ hình ảnh thực tại này, ranh con sẽ quyết định cách đối xử, cách xử sự với xã hội. Một cách hình tượng, có thể nói là ranh con đang tập soi gương và lựa chọn một hình ảnh hài lòng nhất cho cuộc sống.
Sự tách rời này có ích và có hại thế nào, chúng tôi sẽ còn trở lại bàn tiếp!
|
|
|
Post by Oshin on Mar 20, 2004 8:15:58 GMT -5
Ranh con rất tự trọng...
Chúng tôi dám khẳng định rằng đây là một lòng tự trọng nghiêm túc, trong sáng và đàng hoàng đến đầu đến đũa ấy chứ lị, đâu phải chuyện chơi. Lòng tự trọng ấy thể hiện ở chỗ ranh con sẵn sàng lao vào đánh nhau với bất cứ ai nếu kẻ đó nói chạm tới “danh dự” của ranh con. “Danh dự” này bao gồm: hình thức và tư cách của ranh con, hình thức và tư cách của cha mẹ hoặc chị gái ranh con (em gái thì có thể tha thứ được vì nó đúng là trẻ con bú tí mẹ thật), học vấn hoặc những thứ đại loại như thế. Những câu như “cái đồ thò lò mũi xanh, chạy quanh nhà xí” là một câu xúc phạm kinh người và đáng bị trừng trị thích đáng. Khốn cho kẻ nào nói câu đó!
Chúng tôi cho rằng lòng tự trọng này rất đáng ngợi ca. Lý do là vì rất nhiều người lớn không có hoặc đã để mai một lòng tự trọng này. Ví dụ như người viết bài này đã từng thấy những người lớn bị người khác mắng vào mặt xơi xơi là “đồ...” mà vẫn cười đầy chịu đựng. Ấy, người có lòng tự trọng như ranh con của chúng ta thì ắt không cho kẻ kia thoát thân.
Cái lòng tự trọng đơn giản ở trên, một ngày sẽ lớn lên thành lòng tự trọng của một người đàn ông hay một phụ nữ trưởng thành. Lòng tự trọng đúng mực chính là một biểu hiện rõ ràng để phân biệt một bậc chính nhân quân tử với một kẻ tiểu nhân.
Và tương đối dũng cảm
Dĩ nhiên là lòng tự trọng phải đi kèm với sự dũng cảm, thậm chí có phần liều lĩnh. Nhưng mà hãy gọi là lòng dũng cảm thôi vì từ “liều lĩnh”có thể làm hỏng hình ảnh nhóc tì tiên đồng của chúng ta. Các ranh con rất thích kể cho nhau các chiến tích oai hùng của mình; ví dụ như trốn không ngủ trưa để đi bắt chuồn chuồn, thả diều trên sân thượng, đi rình ở công viên, làm kếp bằng bọt biển và xăng, câu cá, chọi cá, vv và vv...Ranh con của chúng ta cũng có rất nhiều chiến tích. Nói chung là một tuổi thơ khá tự hào.
Khi một đứa trẻ tự hào về tuổi thơ của mình - dù là lòng tự hào con nít đi nữa - có nhiều điểm lợi và hại trong đó. Giống như thần Atlas gánh bầu trời, những niềm tự hào đã được phóng đại qua con mắt trẻ thơ sẽ có thể là lực đẩy hoặc là gánh nặng. Chúng tôi đã biết những nhóc con rạng rỡ ở tuổi thơ và tắt lịm khi đến tuổi trưởng thành do không chịu nổi chính ánh sáng của mình. Và chúng tôi cũng biết những nhóc con đã tự thắp sáng lên dần dần bằng một niềm tin chậm nhưng chắc chắn vào bản thân.
Đứng về mặt cấu thành nhân cách, sự tự hào khi nhỏ chính là những thứ quan trọng nhất mỗi khi một người phải tự đo đếm lại mình. Nó cũng là những ánh sáng thần tiên mà một người nhớ lâu nhất. Khi người ta lớn lên, những thành công mang nhiều sắc màu khác, không còn đơn thuần là một sự tự hào thuần tuý tinh thần và mang nghĩa như Promete lấy lửa suởi ấm cho loài người nữa. Chẳng có gì đáng nhớ bằng những tấm giấy khen đầu tiên, những bằng khen đầu tiên, những cuộc thi và giải thưởng đầu tiên. Chẳng gì đáng nhớ bằng việc lần đầu trốn nhà đi chơi xa, lần đầu tiên nhảy từ tầng hai xuống đất vì bọn trẻ con trai thách thức, vv..và vv...
Ranh con có một lương tâm rõ ràng
Hối lỗi là một biểu hiện rõ ràng nhất rằng bạn có lương tâm. Nếu bạn không hối lỗi về những điều xấu mình làm, thì có nghĩa là lương tâm của bạn đã bị sún răng và không còn cắn rứt được nữa; hoặc giả là nó bị móm rồi cũng nên. Rất cần thận trọng với việc này và chúng tôi thành thật khuyên bạn phải đánh răng thường xuyên.
Ranh con của chúng ta thì chắc chắn là có lương tâm. Ranh con có rất nhiều tội lỗi mà nhóc vẫn cắn rứt đến bây giờ. Điển hình là một lần ranh con đã giúp một người bạn chí thân - vì một sự cẩu thả kinh hoàng nào đó - đã bị tụt hạng một cách bi thảm trong học bạ; và để tránh cho mẹ bạn khỏi xấu hổ (mặc dù mẹ bạn thực ra không hề xấu hổ nếu biết chuyện), cũng như tránh những hậu quả khủng khiếp có thể đến khi sự thật bị phanh phui, ranh con đã giúp bạn giả mạo chữ ký của mẹ trong học bạ. Điều này đến giờ vẫn còn là một bí mật sống để bụng, chết mang đi và lương tâm của ranh con vẫn không ngừng cắn rứt.
|
|
|
Post by Oshin on Mar 20, 2004 8:16:29 GMT -5
Lãng mạn và hiện thực
Ranh con của chúng ta có nhiều niềm vui vào loại kinh khủng, hầu như cái gì cũng làm cho ranh con tò mò và vui thú được. Bắt được một con bọ ngựa bụng to, thấy một con cua có nhiều cua con ở bên trong, gặp một con rắn nước trên đường, hái được một quả ổi xanh cóc cáy từ trên cây, vớ được một quyển sách thú vị - cái gì cũng là một vui thú kinh hoàng cả. Trẻ nhỏ là thế: trẻ nhỏ có bản năng vui vẻ.
Ấy thê mà ranh con này lại còn có một thiên hướng khác: thiên hướng thâm trầm, thích lang thang mà suy nghĩ - tức là đi thơ thẩn một mình quên cả thời gian - vốn là một cách dùng thời giờ kinh điển của các nhà triết học.
Nếu bạn chịu khó đi lại một chút, bạn sẽ gặp ranh con ở khắp nơi. Chỗ nào ranh con cũng thích ngó nghiêng, xem xét: tìm hiểu các lối đi tắt trong nội thành, ở quanh nhà; đi xe ra ngoại ô, lượn vòng vèo để xem đồng lúa và các bãi tha ma; vẩn vơ chui vào các công sở chỉ để nhìn, lượn qua các công viên, đi quanh các chợ. Một thú vui của ranh con là đi vơ vẩn ra ngoại thành, cứ đi không có chủ đích đến đâu cả, nhìn ngó chán chê rồi đi về, đủng đỉnh và trầm mặc ở bên ngoài như một nhà hiền triết nhưng lại reo vui âm ỷ ở bên trong.
Sự lãng mạn mang tính bản năng này còn thể hiện ở chỗ ranh con tự thấy gần gũi với những thứ như cây cỏ, trăng sao, những con vật nuôi, những thanh âm và sắc màu vui nhộn. Chúng tôi đã nói ở phần đầu: trong rừng có con chim, trên đồng có hoa; xã hội có đứa trẻ nhỏ. Lúc còn bé, một cách tự nhiên, các ranh con gần với thiên nhiên hơn là xã hội loài người. Tâm của chúng gần với hoa lá cây cỏ chim chóc hơn là những thứ nhà cao tầng, cầu thang, đèn giao thông, vân vân...
Ranh con của chúng ta rất thích những chỗ ồn ào náo loạn; nhưng lại cũng thích những chỗ vắng vẻ, hiu quạnh, âm thầm. Những nơi sáng đèn, nhiều người, nhiều âm thanh màu sắc làm cho ranh con khoái mê. Nhà hát, rạp chiếu phim là một mô hình thu nhỏ của thế giới thần kỳ. Ranh con giữ một niềm kính trọng mơ hồ với nghệ thuật - với những người múa ballet, những người đang gân cổ ngân nga các trích đoạn opera, những nghệ sỹ múa hiện đại, những người đóng phim, chơi nhạc, vẽ, vân vân và vân vân. Chen lấn xô đẩy trong các cuộc hội chợ là một thú vui. Dùng cùi chỏ để huých, luồn lách, chạy xăm xăm trong các sân bóng đá cùng với bố cũng là một niềm vui kinh hoàng khác. Lúc nào được đi rạp chiếu phim, vừa xem những bộ phim Nga giật giật vừa ăn nhóp nhép cái gì đó thì quả là thiên đường.
Tuy thế, như đã nói ở trên, ranh con cũng thích vắng vẻ một mình. Ngồi vắt vẻo trong vườn nhà ông bà, đứng chống cằm ở bờ rào một vài tiếng, ngồi ở cửa sổ nhòm những cái bong bóng lúc trời mưa, múa ballet một mình trên sân thượng lúc đêm khuya, nhảy nhót trên đống chăn trong bộ dạng một ca sỹ nhạc Rock hay opera - tất tật những thứ đó đều được ranh con thực hiện với tất cả tâm huyết của mình. Chớ có nghi ngờ cái tâm huyết đó.
Tình yêu cuộc sống của một người lớn bắt đầu từ những sự gần gũi và quan sát giản dị này.
|
|
|
Post by Oshin on Mar 20, 2004 8:17:20 GMT -5
Những ranh con ấy - chúng ở đâu mà ra?
Adam được tạo ra bằng cách thổi linh hồn vào một nắm đất đã nặn thành hình người. Đôi khi quan sát các ranh con, chúng tôi buộc lòng phải nói rằng sự tạo ra các ranh con có ít nhiều là may rủi. Thần thiêng thổi qua, những trẻ ranh ra đời - mỗi đứa một khuôn mặt và đặc tính khác nhau. Có cái gì đó vượt ngoài những tác động chung trong khuôn khổ có thể tác động của con người: chăm sóc vật chất, giáo dục của gia đình và xã hội. Có cái gì vượt trên những thứ đó.
Những ranh con này - khi các em còn bé - xã hội nhiều khi có thái độ coi thường với các em và chăm sóc các em theo một lối áp đặt rất nguy hiểm. Xã hội quên mất sự tách rời tương đối và khả năng tự điều chỉnh cũng như những tiếng nói định hướng bên trong của các ranh con. Các em chưa phát triển hết về thể chất và trí tuệ nhưng cái tiềm năng tiếp thụ và cái tiềm năng chuyển mình rất lớn. Bất cứ sự hồ đồ nào trong những tác động của xã hội cũng có thể mang lại những tác hại khôn lường.
Đi về đâu?
Cuộc sống là một cố máy nghiền khổng lồ. Khi các ranh con còn nhỏ, các em có thể chui qua một cái kẽ hở nào đó của cỗ máy này và tránh bị nghiền nát. Nhưng khi lớn lên, cái máy đó lù lù hiện ra. Ranh con biết làm gì bây giờ?
Bông hoa trên đồng không có mái nhà nương thân, mưa gió là chịu dập vùi; con chim trong rừng chưa làm được tổ ấm, phải chịu ướt át. Ranh con có mẹ có cha và anh chị em, có nhà có cửa; nhưng ranh con cũng vẫn phải chịu bão táp mưa sa.
Có điều, đấy là bão táp của cuộc đời!
Các ranh con sẽ đi về đâu?
Hết phần I
========================= You may say I am a dreamer... ========================= (tiny)huong
|
|
|
Post by Oshin on Mar 20, 2004 8:27:54 GMT -5
Không phải là truyện, không phải là văn chương...
Bốn phương trời...
Hôm kia gặp Hoàng trên Yahoo Mesenger. Hoàng bảo “Sao rồi..bao giờ áo gấm vinh quy hả bạn?” Cười. “Chắc 3 năm nữa”. Hoàng bảo “Tính chuyện lấy chồng dần đi không thì muộn H ạ”. Lại cười “Cũng biết thế. Này bé con nhà ấy biết làm gì rồi?” “Biết vịn vào cái gì để đứng lên đi luanh quanh rồi, chắc sắp biết đi. Hơn 8 tháng rồi mà.” “ừ, chúc mừng nhé. Dạo này còn nghe Pink hay phim ảnh gì không?” “Tớ vợ rồi, đâu được như bọn ấy nữa. Nhà có trẻ con nên Rock bị hắt hủi lắm. Phim thì vẫn xem suốt. Vợ tớ thích mà”.
Ngồi nói chuyện với Hoàng gần 1 tiếng về phim ảnh, kể liên thiên chuyện nọ chuyện kia. Hoàng vẫn chẳng khác gì ngày xưa: mê Rock, mê phim, vẫn thẳng tính, vẫn “quái quỷ”...Chỉ vẫn không quen được mỗi khi Hoàng nói “vợ tớ” hay “con tớ”.
*** Lớp học Đại học có 30 người, hầu hết hơn tôi một, hai, thậm chí ba tuổi. Hoàng là người bạn thân đầu tiên. Lần đầu làm quen nhau rất kỳ cục. Cả hai đến lớp muộn nên ngồi cạnh nhau tít cuối lớp. Xa bảng nên chẳng nghe được giáo viên nói gì, chúng tôi bèn giới thiệu tên tuổi rồi tán gẫu. Có những người mà chỉ nói một hai câu, bạn đã thân ngay được. Chúng tôi ngồi cả giờ thi nhau nói như tên bắn về đủ thứ Tam quốc, Thuỷ hử, về Beethoven, về Guns and Roses, về Deep Purple, về phim nọ phim kia, về Triết và các thứ vặt vãnh trên đời. Khi mười bảy, mười tám tuổi, tất cả những thứ đó đều say mê, kỳ vĩ, lớn lao. Hôm sau, Hoàng mang cho tôi mượn băng “The delicate sounds of thunder” của Pink Floyd; tôi mang cho Hoàng mượn quyển “Bình minh mưa” của Pautopsky. Hai đứa thân nhau từ đó.
Năm nhất ở Đại học, lớp có tám con trai. Đến năm sau chỉ còn lại bảy vì một bạn đi học tổng hợp Sydney. Không lâu sau đó, một bạn khác lại đi New Zealand theo chế độ giành cho sinh viên các tỉnh miền Trung, mang theo cả cô vợ 19 tuổi vừa cưới, học dưới hai khoá. Còn lại sáu con trai.
Tôi ít chơi với các bạn trai trong lớp. Những mối thân tình sâu đậm nhất có lẽ là những lúc ngồi cuối lớp chơi cờ caro, hay là ngồi dọc hành lang tán gẫu lúc chờ đến lượt vào phòng thi vấn đáp, hoặc là những lúc tập trung học quân sự hay học thể dục thì ngồi cuối hàng hát Beatles với các bạn. Con trai lớp tôi không biết có bạo dạn ở ngoài không, nhưng trong lớp thì thua xa con gái. Ngoại trừ Hoàng, các bạn vẫn lận đận đến tận lúc ra trường. Bây giờ ngồi đây cố nhớ về các bạn; không thấy gì nhiều: T hay cười hiền hiền, hay gọi tôi bằng cả tên lẫn tên đệm; N lịch thiệp, niềm nở, giữ một thái độ tôn trọng kiểu kính nhi viễn chi với tất cả mọi người; H hay trêu tôi và hay kể chuyện về quê vì chúng tôi cùng quê nội; một vài người khác nữa.
Hai mươi hai con gái, toàn dân học chuyên và chọn; gần như chia hai trường phái: trường phái “hiện đại” của dân Ams cũ và trường phái “cổ điển” của dân chuyên Đại học Sư phạm ngoại ngữ. Dĩ nhiên là trường phái “hiện đại” thì ăn mặc đẹp, nhảy giỏi, trong lớp hay nói chuyện bạn trai và các chủ đề liên quan; trường phái “cổ điển” thì hiền lành, ít nói hơn và ít diện hơn.
Hơn bốn năm học với nhau, chưa lần nào lớp có một cuộc liên hoan đẩy đủ mặt. Ai cũng bận rộn vừa học vừa làm. Giao tiếp chủ yếu là những lúc nghĩ giữa giờ trên lớp, ngồi kể chuyện gẫu; những lúc đi ăn sáng ở căng tin của trường; những dịp lớp có ngưòi đi thi gì đó thì cả hội kéo đi ủng hộ, hò hét. Nói chung là những quan hệ khá lỏng lẻo, nửa vẫn còn vương vấn sự ghanh đua học hành rơi rớt của trẻ con, nửa đã bất cần như thanh niên lớn tuổi.
Năm ba, năm bốn Đại học, lớp vắng đi nhiều. Tôi ít đến lớp hơn trước. Những công việc mới, những con người mới gặp và những thứ mới phát hiện về cuộc sống bắt đầu gọi tôi về những hướng mới. Cổng trường học hàng sáng không còn hấp dẫn nữa. ý thức về nghĩa vụ và trách nhiệm sinh viên cũng mai một đi ít nhiều. Tôi không còn áy náy, khổ tâm khi nghỉ học đi làm như hồi học cấp ba hay mới vào Đại học nữa. Các bạn bè trong lớp cũng biến mất theo những nẻo đường riêng.
Thay vào cổng trường Đại học, những mơ ước khác của chúng tôi có lẽ bắt đầu hình thành rõ ràng hơn. Hoàng không còn đến lớp nữa và đã đi làm chính thức ở một công ty tin học. Tôi tin là Hoàng - cũng giống hầu hết những người trẻ tuổi đang theo đuổi một công việc nào đó liên quan đến tin học - mơ đến những giấc mơ Bill Gates. Hai trường phái cũng tiến gần nhau hơn. Bên hiện đại đằm hơn; còn bên cổ điển thì hiện đại thêm một ít. Bắt đầu có những khuôn mặt đánh phấn và son lúc đến lớp. Bắt đầu những trao đổi về công việc thay vào những chuyện bạn trai bạn gái hay sách cở khi trước.
Tôi không nói với ai trong lớp; nhưng tôi kể với nhiều bạn bè thân ở các khoá dưới và khoá trên. Tôi có một mơ ước mà nếu mô hình hoá nó ra thì sẽ được cảnh một người ngồi trên trảng cỏ châu Phi vào lúc hoàng hôn đổ những mảng nắng vàng thẫm cuối cùng trên những con sư tử oai phong nằm ngủ sau khi chén mồi no say và những đàn voi điềm đạm đi uống nước. Tôi muốn được sống như Mark Twain hay Hemingway hay Jack London: đi và khám phá, hưởng niềm vui từ chính những công việc mà mình phải bỏ cả sức, cả trí và cả tấm lòng vào đó. Tôi muốn như cô Neili Bly - đi vòng quanh thế giới trong 72 ngày. Tôi muốn làm một cái gì đó liên quan đến phúc lợi xã hội. Nhưng vẫn lẩn quẩn, băn khoăn: điều đó có loại trừ cuộc sống gia đình, những thứ bình dị khác như con cái, một mái ấm với một người bạn đời thực sự là tri kỷ của mình, bố mẹ, các chị em gái, các anh rể và các cháu gái, cháu trai không?
|
|
|
Post by Oshin on Mar 20, 2004 8:28:08 GMT -5
*** Tôi ra trường thì đi học xa ngay; từ bỏ những thứ về kinh tế để chuyển sang mảng khác. Hơn một năm, chỉ nhận được thiếp mời qua mạng và chúc mừng bạn bè cũng qua mạng. Hoàng lấy vợ đầu tiên, rồi vào Sài Gòn sống; bây giờ khá thành công trong công việc về tin học. Tiếp đó là Mai, là Ngọc, là Thuỷ, Phương, Linh, Minh...lần lượt lấy chồng và đi làm tứ phương tám hướng.
Người bạn đi học ở Úc giờ vẫn bặt tin. Có lẽ TA sẽ lập nghiệp ở nước ngoài; có thể rồi sẽ vào làm cho một hãng tin học nào đó - một hiện tượng về “chảy máu chất xám” vì TA rất thông minh, ngày xưa đã từng được giải Olympic toán quốc tế.
Người bạn đi học ở New Zealand đã trở về cùng vợ; giờ làm cho công ty BP. Nghe bạn bè nói thì T thành công và đôi vợ chồng trẻ khá hạnh phúc.
*** Hôm qua gặp Linh trên mạng. Ngày trước, Linh là điển hình của trường phái “cổ điển”: trong lớp hầu như không bao giờ nói gì, lúc nào cũng cười hiền hiền. Chúng tôi ít nói chuyện nhưng đều biết khá rõ về nhau. Linh thỉnh thoảng viết thư cho tôi, động viên “cố gắng học cho lớp mình vẻ vang”. Chỉ cười.
Hôm qua hỏi Linh: - Khoẻ không Linh? Em bé của Linh thế nào rồi? - Tớ khoẻ. Em bé khoẻ. Ông xã cũng khoẻ. Bao giờ về chơi? - Tháng Bảy tớ về một chút rồi lại sang. Tớ có biết ông xã ấy không? - Hì...chắc là không. Ông xã tớ hơi...cao tuổi. Anh ấy năm nay 36 xuân xanh rồi (nháy mắt) - (cũng nháy mắt)
Tự nhiên thấy vui vui. Thôi, thế là các bạn tôi đều đã là người lớn cả rồi. Những mối thân tình con nít ngày trước giờ đã thành những quan hệ bạn bè độ lượng, ân cần và thông cảm.
Chỉ có tôi là vẫn còn lang thang và chắc chưa sớm về nhà, các bạn tôi ơi...
========================= You may say I am a dreamer... ========================= (tiny)huong 25-02-2002
|
|