Sa mạc hóa vì giếng khoan

[Robot]

Sa mạc hoá châu Á bằng... giếng khoan

Quá nhiều nước ngầm đang được khai thác tới mức tầng nước ngầm ở châu Á đang cạn kiệt, biến những cánh đồng xưa nay màu mỡ trở thành sa mạc.


Giếng khoan cung cấp nước cho người dân tại Ấn Độ.
Cách đây một thế hệ, nông dân ở bang Gujarat của Ấn Độ đã sử dụng bò thiến để kéo nước từ các giếng nông, trong những chiếc xô bằng da. Hiện họ phải kéo nước từ độ sâu 300m bằng cách sử dụng... bơm điện.

Ấn Độ là trung tâm của ''cuộc cách mạng bơm''. Sử dụng công nghệ được cải tiến từ ngành khai thác dầu mỏ, các nông dân đã khoan 21 triệu giếng vào địa tầng bão hoà bên dưới cánh đồng của họ. Mỗi năm, nông dân đưa thêm một triệu giếng nữa vào hoạt động. Phần lớn những giếng này nằm ngoài sự kiểm soát của cơ quan thuỷ nông. Giếng khoan, chạy bằng điện trợ giá, hoạt động ngày và đêm để tưới cho những cánh đồng cây trồng khát nước chẳng hạn như lúa, mía và cỏ linh lăng.

[Robot]

Việc sử dụng tràn lan bơm và giếng khoan không được kiểm soát này đang đe doạ biến Ấn Độ thành sa mạc. ''Không ai biết giếng khoan ở đâu hoặc ai sở hữu chúng. Con người chẳng có cách nào kiểm soát điều sẽ xảy ra với họ. Khi quả bóng nổ tung, nông nghiệp Ấn Độ sẽ rơi vào tình trạng hỗn loạn.'' - Tushaar Shah, giám đốc trạm nước ngầm thuộc Viện Quản lý Nước Quốc tế tại Gujarat, nói. Shah đã đưa ra khuyến cáo của ông tại Hội nghị Nước Stockholm năm nay. Nghiên cứu của ông cho thấy những chiếc bơm, đã làm thay đổi nền nông nghiệp ở Ấn Độ, hút 200km3 nước lên bề mặt mỗi năm. Tuy nhiên, chỉ một phần nhỏ số lượng trên được mưa bù lại.

Tuy nhiên, cuộc cách mạng công nghệ sẽ có những hậu quả huỷ diệt. Các nhà khoa học hàng đầu thế giới về nước đã khuyến cáo vào cuối tháng Tám rằng cuộc khủng hoảng tại Ấn Độ đang lặp lại chính nó trên khắp châu Á và có thể gây ra nạn đói trên diện rộng trong vài thập kỷ tới.

Cuộc "cách mạng" tương tự đang được nhân lên khắp châu Á, với hàng triệu giếng khoan đang khai thác nguồn nước ngầm quý giá tại các quốc gia thiếu nước như Pakistan, Việt Nam và miền Bắc Trung Quốc. Tại vựa lúa của Trung Quốc, đồng bằng miền Bắc, lượng nước ngầm khai thác mỗi năm nhiều hơn 30km3 so với lượng mưa bù đắp. Nước ngầm được sử dụng để sản xuất 40% ngũ cốc của nước này và các quan chức Trung Quốc khuyến cáo trong tuần này rằng tình trạng thiếu nuớc sẽ mau chóng làm quốc gia này phụ thuộc vào ngũ cốc nhập khẩu.

Việt Nam đã tăng gấp bốn lần số giếng khoan trong thập kỷ qua, lên một triệu giếng. Còn tại Pakistan, mực nước ngầm đang giảm mạnh tại bang Punjab, nơi sản xuất 90% lương thực của nước này. Tại Ấn Độ, nhiều số nông dân hiện lấy nước thông qua giếng khoan và bơm nhiều hơn số phụ thuộc vào hệ thống thuỷ lợi của chính phủ - mạng lưới kênh dẫn nước. Quản lý yếu kém, đầu tư thấp và các con sông đang khô cạn đã làm cho hệ thống thuỷ lợi quốc gia ngày càng đổ nát và hiếm khi đưa được nước tới những nông dân khi họ cần.

Trái lại, những máy bơm với giá 600 USD/chiếc đang mang lại sự thịnh vượng ngắn hạn cho đa phần nông dân ở Ấn Độ, biến nước này từ một mảnh đất của nạn đói thành quốc gia xuất khẩu gạo lớn trên thế giới trong chưa đầy một thế hệ. Nông dân Ấn Độ đã đầu tư khoảng 12 tỷ USD để mua máy bơm mới. Tuy nhiên, họ liên tục phải khoan giếng sâu hơn để theo kịp mức nước ngầm đang giảm. Trong khi đó, 50% các giếng đào truyền thống và hàng triệu giếng khoan nông đã khô cạn, khiến nhiều người dựa vào chúng phải tự tử. Tình trạng mất điện trở nên phổ biến tại các bang nơi 50% nguồn điện được sử dụng để bước nước từ độ sâu tới 1km.


Ít nhất 25% các nông trại ở Ấn Độ được tưới từ nguồn nước ngầm bị khai thác quá mức và có nguy cơ cạn kiệt trong vài thập kỷ tới. Hàng trăm triệu người Ấn Độ có thể phải chứng kiến đất đai của họ biến thành sa mạc. Shah cảnh báo: ''Ở một số khu vực, nguồn nước ngầm mà con người có thể khai thác sẽ cạn kiệt trong năm-mười năm tới''. Theo Kuppannan Palanisami thuộc ĐH nông nghiệp Tamil Nadu, điều này đang xảy ra tại bang miền Nam Tamil Nadu. Mực nước ngầm giảm mạnh, tức chỉ 50% diện tích đất nông nghiệp tại bang này có thể được cấp nước so với cách đây mười năm.

Những nông dân làm ăn quy mô lớn, có bơm khoẻ và khoan giếng sâu vẫn thu được lợi nhuận từ việc trồng cây cần nhiều nước như mía và chuối. Tuy nhiên, 95% giếng khoan do các hộ nông dân nhỏ sở hữu đã cạn khô. Một số ngôi làng hiện đã bị bỏ hoang. Theo Rajiv Gupta, một quan chức về nước của bang Gujarat, miền Bắc bang này là một điểm nóng nữa của cuộc khủng hoảng nơi mức nước ngầm đã giảm 6m mỗi năm.

[Robot]

Có cách nào để thoát khỏi cuộc khủng hoảng này? Một số bang tại Ấn Độ đang xây hàng nghìn đập nhỏ chắn ngang dòng sông nhằm bổ sung lại nước nước ngầm. Tuy nhiên, xây đập có thể gây hại tới sinh thái của sông. Còn các giáo sĩ Hindu đang tổ chức các nhóm nông dân trữ nước mưa trong ao với hy vọng nước đó sẽ thẩm thấu và phục hồi nước ngầm. Chính phủ nhiệm kỳ vừa qua đã đề xuất một dự án liên kết các con sông trị giá 200 tỷ USD nhằm tái phân phối nước khắp quốc gia. Tuy nhiên, chính phủ mới được bầu đầu năm nay lại thờ ơ với kế hoạch này. Dù thế nào đi nữa, nước được cung cấp có thể sẽ tới quá muộn!

Minh Sơn (Tổng hợp)