Đánh cắp xương rồng

[Robot]

Đánh cắp xương rồng sa mạc: Lợi trước, hại sau

Một loại trộm cắp mới đang hoạt động ở phương Tây ngày nay: Đánh cắp những mục tiêu dễ dàng trong sa mạc, dưới màn đêm, như... xương rồng.




Xương rồng lê gai.

Đánh cắp xương rồng là nghề hái ra tiền ở vùng Tây Nam nước Mỹ, đáp ứng như cầu mua cây chịu hạn và không cần chăm sóc nhiều để làm cảnh. Những nhà sưu tầm xương rồng cũng thúc đẩy hoạt động lấy trộm các mẫu xương rồng hiếm và khó tìm. Nhà thực vật học Christopher Robbins, thuộc Mạng lưới Giám sát Hoạt động Buôn bán Động - Thực vật Hoang dã (TRAFFIC), người đã dành hai năm nghiên cứu hoạt động buôn bán thực vật tại sa mạc Chihuahua, cho biết: ''Hoạt động trên đang làm cạn kiệt một số loài xương rồng tại sa mạc này''.

Chihuahua là một trong những sa mạc có sự đa dạng bậc nhất về sinh học trên thế giới. Sánh ngang với nó chỉ có sa mạc Namib-Karoo ở miền Nam châu Phi và sa mạc Great Sandy của Australia. Trải dài 647.000km2 từ Đông Nam Arizona, qua New Mexico, Tây Texas (Mỹ ), hướng về phía Nam và chiếm gần 25% diện tích của Mexico, vùng sinh thái này là nơi sinh sống của gần 25% trong tổng số 1.500 loài xương rồng mà giới khoa học biết tới. Chihuahua nuôi dưỡng nhiều loài thú có vú hơn so với Công viên Quốc gia Yellowstone, như chó Mexico, bò rừng Mỹ và linh dương gạc nhiều nhánh. Ngoài ra, nó còn có cá, bò sát và thực vật đặc hữu.



Xương rồng octillo.

Mặc dù được các nhà sưu tập yêu thích song xương rồng thường bị chủ đất và người nuôi gia súc coi là loài thực vật gây phiền toái. Những người đó rất vui khi ai đó trả họ vài đô-la rồi đào xương rồng mang đi. Nhiều người tiêu dùng và khách du lịch cũng không ý thức được rằng họ đang vi phạm luật khi mua xương rồng trên đất tư hoặc xuất khẩu xương rồng sống từ Mexico - quốc gia có luật nghiêm khắc về sưu tầm thực vật hoang dã.

[Robot]

Mỹ là một trong những nước sản xuất và có thị trường xương rồng lớn nhất thế giới. Phần lớn người trồng cũng như thu hoạch tập trung ở vùng Tây Nam của quốc gia này. Ba thị trường chính, tiêu thụ xương rồng được sản xuất tại Mỹ, là vườn ươm, siêu thị và các nhà sưu tập tư nhân. Các quốc gia tiêu thụ nhiều xương rồng nhất từ sa mạc Chihuahua là Mỹ, Anh, Đức, Thuỵ Điển, Tây Ban Nha, Mexico, Italia và Canada. Tuy nhiên, xương rồng và các loài thực vật sa mạc khác là một bộ phận quan trọng của hệ sinh thái sa mạc. Nhổ nhiều cây sẽ làm cho các động vật trong vùng mất đi nguồn thức ăn cũng như nơi cư trú. Nhiều người cũng phụ thuộc vào sa mạc để làm thuốc, chẳng hạn người Mexico sử dụng xương rồng để trị viêm khớp.



Xương rồng tử kinh.

Christopher Robbins cho biết: ''Ở một số vùng của sa mạc Chihuahua, thu hoạch thực vật hoang dã là hoạt động mang lại hàng triệu đô-la mỗi năm. Một trong những động lực thúc đẩy hoạt động thu hoạch xương rồng hoang dã này, cả hợp pháp và bất hợp pháp, bắt nguồn từ nhu cầu tạo cảnh quan tại các thành phố sa mạc. Do khan hiếm nước nên các nhà chức trách yêu cầu chủ bất động sản tạo vườn cảnh bằng những cây chịu hạn, hút ít nước...".



Xương rồng nhím.

Lãnh đạo các thành phố tại những nơi như Phoenix, Arizona và Las Vegas (Nevada) thúc đẩy sử dụng các loài thực vật bản địa để làm đẹp cảnh quan. Xương rồng trống, xương rồng nhím, xương rồng lê gai và xương rồng tử kinh là những loài thực vật chịu hạn phổ biến nhất được trồng làm cảnh. Ngoài ra, còn có ngọc giá, cây thùa và ocotillo. Làm đẹp cảnh quan bằng thực vật bản địa là một xu hướng tích cực. Nó sẽ không làm hại các loài xương rồng sa mạc nếu cây được trồng từ hạt tại vườn ươm, chứ không phải được nhổ từ sa mạc. Những dự án như vậy sẽ làm tăng thu nhập cho các cộng đồng địa phương cũng như cung cấp cây cảnh theo cách bền vững cho người tiêu dùng.

Các nhà sưu tầm xương rồng cũng là một nguồn thúc đẩy hoạt động thu hoạch xương rồng trái phép và không bền vững tại sa mạc Chihuahua. Trong những năm gần đây, châu Âu và Nhật Bản là những điểm đến phổ biến của cây, hạt và quả của xương rồng hiếm, có giá trị cao. Chúng được buôn lậu từ Mỹ và Mexico. Các loại xương rồng hiếm, đặc biệt là loại được tìm thấy ở vùng sa mạc thuộc chủ quyền của Mexico, có thể mang lại hàng nghìn đô-la. Hạt xương rồng hiếm được bán với giá 7,5 USD/hạt tại châu Âu. Giá trị cao như vậy tạo động lực lớn cho bọn buôn lậu nhổ cây từ sa mạc Chihuahua.



Xương rồng trống.

Sa mạc Chihuahua không được bảo vệ tốt. Khoảng 80% diện tích của nó nằm ở Mexico. Tuy nhiên, trong số đó chỉ có chừng 1,8% được bảo vệ. Tình hình tốt hơn một chút tại Mỹ, với khoảng 60% diện tích được bảo vệ. Mặc dù hình phạt dành cho bọn buôn lậu là rất nghiêm khắc - tới mười năm tù và 250.000 USD tiền phạt - song thiếu bảo vệ cũng như sự rộng lớn của sa mạc làm cho các nhà chức trách khó có thể kiểm soát hoạt động buôn lậu.

Tuy nhiên, theo báo cáo mới từ TRAFFIC, giá trị kinh tế của xương rồng tại sa mạc Chihuahua có thể cứu chúng. Chủ đất nên xem xét quản lý chúng như một loại cây trồng chứ không phải là thực vật gây hại cần diệt trừ. Báo cáo đề xuất giám sát tốt hơn việc buôn bán xương rồng, tăng cường bảo vệ các loài chịu nhiều áp lực nhất đồng thời phát triển các chương trình cộng đồng nhằm thu hoạch những loài phổ biến và canh tác chúng. Những sáng kiến như vậy sẽ góp phần bảo vệ hệ thực vật độc nhất vô nhị của sa mạc Chihuahua.

Minh Sơn (Theo Science)