Giun đất tái chế rác

[Robot]

"Công nhân" giun tham gia dự án tái chế rác

Bạn đã bao giờ nghe nói đến "công nhân" giun đất chưa? Một công ty của Anh đang cần tuyển khoảng 18 tỷ... giun đất cho dự án tái chế của mình. Chuyện thật 100%!



Người bạn thân thiết của nhà nông.

Wormtech Limited là một công ty tư nhân tại hạt Monmouthshire (Anh) chuyên thu thập rác thải để tái chế. Tuy nhiên, giờ đây Công ty lại muốn áp dụng một phương pháp hoàn toàn mới: sử dụng giun đất để làm phân rã rác thải, từ đấy sản xuất phân bón và các loại sản phẩm khác. Hiện nay, Wormtech đang gấp rút sửa sang năm căn nhà chứa máy bay ở Caerwent thành xưởng cho các "công nhân giun" làm việc.

Theo dự tính, công việc biến rác thải thành sản phẩm hữu cơ đòi hỏi phải có khoảng 30.000 tấn giun đất, nhờ đó tạo được công ăn việc làm cho khoảng 20 lao động địa phương. Graham Owen, thành viên của Wormtech, cho biết: "Chúng tôi bắt đầu thu thập rác thải từ tháng 6 năm ngoái. Trong địa phận hạt Monmouthshire có khoảng 30.000 hộ gia đình, và cho đến nay chúng tôi đã thu thập đủ rác để phục vụ mục đích tái chế thành phân bón. Mặc dù vậy, chúng tôi vẫn quyết định thử cho giun đất "tham gia" sản xuất phân bón hữu cơ và các sản phẩm khác. Công việc chuẩn bị cho nhà xưởng sẽ mất khoảng ba tháng, sau đó chúng tôi sẽ mang giun tới để chúng tự hoàn tất nốt phần việc còn lại. Lũ giun cần khoảng một tháng để làm phân rã toàn bộ chỗ rác, cung cấp nguyên liệu cho chúng tôi sản xuất khoảng 12 loại sản phẩm hữu cơ".

Từ trước đến nay, giun đất vẫn được coi là bạn của nhà nông và giới làm vườn do chúng tạo thức ăn bằng cách làm phân huỷ các chất hữu cơ trong đất. Đống đất đùn lên mặt đất chính là thức ăn mà giun thải ra sau khi đã được tiêu hóa - chỗ chất thải này là nguồn dinh dưỡng dồi dào cho cây trồng vì chúng chứa rất nhiều khoáng chất. Owen cho biết: "Trên khắp nước Anh có khoảng 700 trại nuôi giun, và họ sẽ cung cấp giun cho chúng tôi. Còn trong tương lai, chúng tôi sẽ tự mình nuôi lấy giun đất. Với một loại máy nhặt giun đặc biệt, chúng tôi sẽ đảm bảo sao cho không có bất cứ con giun nào lọt được vào sản phẩm cuối cùng. Nếu mọi việc diễn ra thuận lợi, chúng tôi sẽ chính thức đưa giun vào hoạt động từ cuối tháng 5 năm nay."


Giun đất (tên khoa học là Lumbricus terrestris) sống trong lòng đất ở độ sâu tối đa 2m. Cơ thể chúng dài từ 9-30 cm, bao gồm nhiều ngăn nhỏ có tên là annuli. Các annuli này có cấu trúc nhấp nhô, được bao phủ bởi một lớp lông nhỏ giúp cho giun bám chặt vào đất, nhờ đó giun mới di chuyển được. Khoảng 1/3 chiều dài cơ thể giun là một dải mềm có tên gọi là clitellum, chịu trách nhiệm tiết chất nhờn dính, trong suốt, bao phủ lấy thân giun.

Giun đất là sinh vật lưỡng tính - chúng có cả cơ quan sinh dục đực lẫn sinh dục cái. Mặc dù vậy, chúng không thể tự sinh sản được mà phải tìm một con khác để trao đổi tinh trùng. Giun trưởng thành khi được bốn tuần tuổi và bắt đầu trồi lên mặt đất để giao phối. Khi giao phối, hai con giun nằm ngược đầu với nhau, đóng tất cả các cơ quan kích thích khác nên không phản ứng với ánh sáng và tiếp xúc. Một lượng lớn chất nhầy được cả hai tiết ra, nhờ đó giun trao đổi tinh trùng. Sau khi giao phối khoảng 1 giờ, hai cá thể tách rời nhau ra và ai đi dường nấy. Lúc này, các clitellum bắt đầu tiết ra một chất đặc biệt, tạo nên chiếc kén hình vòng chứa trứng của con giun và tinh trùng của bạn tình. Chiếc kén dài 2mm này tuột ra khỏi đầu giun và đóng lại, tạo thành hình quả chanh. Toàn bộ quá trình sinh sản diễn ra trong chiếc kén này - đây là hình thức tiến hóa nhằm chống lại hiện tượng tự sinh sản.

[Robot]

Nuôi giun trong bếp để giảm rác thải

Đối với các cư dân đô thị có ý thức về môi trường, chẳng có căn bếp nào hoàn thiện nếu vắng một thiết bị chiêu đãi hàng trăm vị khách uốn éo tới ăn tối: Thùng giun! Bên trong thùng, giun biến thức ăn thừa thành một loại mùn hữu ích cho cây, đồng thời giúp giảm lượng rác ở bãi chôn lấp.

Sử dụng giun để làm phân bón phổ biến tại Vancouver (Canada), tới mức thành phố này đã thiết lập một đường dây điện thoại nóng cho loại hình này.

Từ sách tới thực tế


Cuốn sách ''Giun ăn rác của chúng ta'' do Mary Appelhof xuất bản năm 1982 đã trình bày một hệ thống sản xuất phân bón từ giun và kỹ thuật này được nhân rộng trong nhiều năm. Hơn 170.000 cuốn sách đã được bán hết và Appelhof được gọi là... ''Bà Giun''. Trả lời phỏng vấn qua điện thoại, bà nói: ''Giun là một trong những sinh vật tầm thường nhất trên hành tinh, nhai phần lớn rác thải của chúng ta và biến nó thành phân bón. Tôi nhận ra rằng mình càng nuôi nhiều giun hoặc khuyến khích những người khác làm theo, Trái đất sẽ là một nơi tốt đẹp hơn''.

Một thùng giun (cao 61cm, dài 51cm và rộng 30,5cm) có thể xử lý khoảng 2,25kg rác trong một tuần. Quản lý một thùng giun tương đối đơn giản. Thùng thoáng khí với độ ẩm và nhiệt độ thích hợp, có lớp lót bên dưới là báo, lá khô hoặc rơm, một lượng đất nhỏ và có lẽ là 0,5kg giun đỏ. Vi khuẩn và các sinh vật khác phân huỷ thức ăn thừa. Sau đó, giun bắt đầu làm việc, ăn mọi thứ trên đường đi - chất thải, sinh vật và lớp nền. Sau đó, giun tiết ra một chất mùn màu tối, giống như đất.

Khi hệ thống hoạt động tốt, sẽ chỉ có một chút mùi đất thoang thoảng trong bếp mà thôi. Theo Appelhof, bã cà phê, rau và vỏ trái cây trong một thùng rác bếp bình thường toả ra mùi còn khó chịu hơn. Tuy nhiên, chỉ có những loại giun nhất định mới làm được công việc này. Appelhof cho biết: ''Không thể đi ra vườn, đào giun và bắt chúng làm việc. Có khoảng 4.500 loài giun đất song chỉ có sáu tới tám loài được sử dụng để sản xuất phân bón. Một trong số đó là Eisenia fetida, hay giun đỏ. Tôi cũng hiểu phản ứng ban đầu của mọi người khi nghe nói để giun trong bếp. Mũi của họ thường nhăn lại''.

Chẳng có gì ngạc nhiên khi trẻ em lại thích việc làm này và không sợ mùi cũng như chất dịch do giun tiết ra. Sản xuất phân bón từ giun cũng được giảng dạy tại trường học. Appelhof ước tính gần bốn triệu trẻ em được tiếp cận với phương pháp này tại lớp học thông qua cuốn sách "Giun ăn rác của chúng ta". Theo Appelhof, sản xuất phân bón từ giun là việc trẻ em có thể làm. Phần lớn trẻ 18 tháng tuổi có thể hiểu điều gì đang diễn ra. Trẻ em cảm thấy tốt về điều đó bởi họ đang làm một việc tích cực cho môi trường. ''Tôi rất vui khi thấy trẻ em say mê với giun.'' - bà nói.

Giun thành phố


Rất dễ sản xuất phân bón ở sân sau. Tuy nhiên, chỉ có thể làm điều đó nếu mọi người có không gian xanh. Đây chính là lý do thùng giun trở thành vật thay thế phổ biến đối với cư dân đô thị. Trên mười năm qua, chính quyền thành phố Vancouver đã tài trợ cho một chương trình sản xuất phân bốn từ giun. Chương trình do City Farmer điều hành. Michael Levenston, giám đốc City Farmer, cho biết: ''Tôi thường nói đùa rằng chúng ta có chương trình giun lớn nhất trong vũ trụ''.

Vào thứ bảy hàng tuần, 25 người quan tâm tới sản xuất phân bón từ giun tham dự một lớp học kéo dài 1 giờ tại khu vườn thí nghiệm của City Farmer. Tại đó, họ học cách chăm sóc và quản lý giun. Đối tượng tham gia rời khu vườn với một chiếc thùng, lớp lót đáy, khoảng 0,5kg giun đỏ và sách hướng dẫn. Đó là tất cả đồ nghề họ cần để ''vận hành'' giun tại nhà. Levenston nói: ''Điều ngạc nhiên đối với chúng tôi là giun thu hút được sự quan tâm của công chúng. Mọi người thuộc đủ mọi tầng lớp tham gia lớp học và có một danh sách chờ khá dài''.

Cho tới nay, chương trình đã phân phát khoảng 3.500 thùng giun. Mỗi thùng như vậy ngăn khoảng 60kg rác hữu cơ được chuyển tới bãi chôn lấp của thành phố mỗi năm. Ngoài lợi ích có thể thấy được, chương trình còn thúc đẩy ý thức giảm rác thải của công chúng. Levenston nhớ rằng cách đây nhiều năm năm, công chúng còn thờ ơ khi nghe nói về sản xuất phân bón từ giun. Ngày nay, chương trình này đã phổ biến tới mức một dịch vụ mới ra đời: đường dây nóng phân bón.

Người trực đường dây nóng Spring Gillard giải đáp cho mọi cư dân trong thành phố về thùng giun cũng như các vấn đề về phân bón. Trong 14 năm làm công việc này, bà đã ghi lại mọi câu hỏi, đủ để viết một cuốn sách. Gillard nói rằng thỉnh thoảng bà phải trấn an những người hoảng sợ khi giun thoát khỏi thùng. Câu trả lời thường là nếu giun thoát khỏi thùng, chúng đang muốn nói với bạn một điều gì đó. Phần lớn mọi người có mối quan hệ gắn bó với giun đỏ trong bếp của họ.

Minh Sơn (Tổng hợp)