Post by Robot on Jun 22, 2004 4:14:40 GMT -5
Thuần hoá lừa từ Lục địa Đen
Một công trình thú vị phân tích di truyền đã chỉ ra rằng lừa châu Phi hoang dã là tổ tiên của lừa nhà. Khám phá này làm cho lừa trở thành vật nuôi quan trọng duy nhất có nguồn gốc từ Lục địa Đen.
Lừa thường được sử dụng để kéo xe và thồ hàng.
Việc thuần hoá động vật là bước phát triển quan trọng trong văn hoá của loài người. Các động vật lấy thịt gồm bò, cừu, dê và lợn được thuần hoá trước tiên cách đây từ 10.000 tới 11.000 năm. Các động vật hữu ích trong việc vận chuyển người và hàng hoá như ngựa, lừa và lạc đà được thuần phục trong làn sóng tiếp theo cách đây chừng 5.000 năm, góp phần thúc đẩy thương mại và đi lại.
Lừa có ý nghĩa đặc biệt quan trong do chúng nhỏ hơn, dai sức hơn, điều khiển và nuôi dễ hơn so với ngựa. Bằng chứng khảo cổ cho thấy việc thuần hoá lừa có từ cách đây 5.000-6.000 tại Ai Cập và muộn hơn một chút ở vùng Lưỡng Hà và Iran. Tuy nhiên, giới khoa học vẫn chưa biết địa điểm thuần hoá đầu tiên. Để giải quyết bí ẩn này, Albano Beja-Pereira thuộc ĐH Joseph Fourier (Pháp) đã tới 52 quốc gia để thu thập mẫu từ lừa nhà, lừa hoang dã cũng như họ hàng của chúng tại châu Á, châu Phi.
So sánh ADN ty lạp thể cho thấy hai loài lừa nhà khác biệt. Một loài rõ ràng bắt nguồn từ phân loài lừa hoang Nubian (Equus asinus africanus). Loài thứ hai gần với lừa hoang Somali (Equus asinus somaliensis) song không thuộc loại lừa hoang này. Nhóm nghiên cứu của Beja-Pereira cho rằng khả năng chắc chắn nhất là lừa được thuần hoá hai lần, mỗi lần từ một trong hai loài lừa hoang châu Phi hiện nay vốn sống tách biệt cách đây hàng trăm nghìn năm. Nghiên cứu di truyền về các vật nuôi khác cũng cho thấy chúng được thuần hoá nhiều hơn một lần.
Theo Steve Jordan thuộc ĐH Bucknell, một thành viên của nhóm nghiên cứu, dữ liệu rõ ràng loại trừ lừa Equus hemionus và Equus kiang châu Á - là tổ tiên của lừa nhà. Tuy nhiên, ông nói rằng lừa không phải loài Nubian có thể bắt nguồn từ một phân loài khác mà không được lấy mẫu do chúng đã tuyệt chủng hoặc sống trong một khu vực không thể tiếp cận được. Jordan cho rằng đó có thể là một loài ở châu Phi song Richard Meadow thuộc ĐH Harvard cho biết nhóm mất tích này có lẽ là một loài lừa hoang hiện đã tuyệt chủng tại Levant và Yemen.
Theo nhóm nghiên cứu, nếu cả hai loài lừa nhà hiện nay bắt nguồn từ châu Phi, điều này cho thấy lừa là động vật bốn chân có móng guốc duy nhất được thuần hoá tại châu Phi. Nghiên cứu trên cũng phần nào làm sáng tỏ sự di chuyển và phát triển của người nguyên thuỷ. Nó cho thấy tập quán thuần hoá động vật, lần đầu tiên xuất hiện ở vùng Cận Đông, tái xuất hiện ở Đông Bắc châu Phi, đồng thời làm con người hiểu rõ vai trò của vùng này trong tiến trình phát triển dân số cũng như buôn bán khắp thế giới cũ (châu Á, châu Âu và châu Phi).
Minh Sơn (Theo NewScientist, Reuters)