|
Post by Robot on Jan 27, 2005 11:24:18 GMT -5
6 vấn đề mà trái đất đang phải đối mặt
Các nhà khoa học cho biết, chúng ta đang sống trong một giai đoạn lịch sử mới của trái đất - kỷ nguyên loài người - khi chúng ta là nguồn lực chính của trái đất.
Trái đất, ngôi nhà chung của chúng ta, đang phải gánh chịu những vấn đề do chính chúng ta gây ra.
Nhưng có một vài nhà khoa học lại đang lo lắng về sự thành công thái quá của con người, vì điều đó có thể sẽ gây ra những áp lực chưa từng thấy cho hệ sinh thái trái đất và đe dọa chính loài người trong tương lai. Chúng ta có thể sẽ gặp phải những vấn đề phức tạp và khó khăn hơn nhiều so với trước đây, thậm chí một số vấn đề tưởng chừng như không thể giải quyết nổi.
Theo các chuyên gia về áp lực trên trái đất, chúng ta đang phải đối mặt với 6 vấn đề có liên quan đến nhau và rất cấp bách:
*
Thức ăn: Cứ 6 người thì 1 người bị đói và suy dinh dưỡng, trong khi đó nỗ lực trồng cây lương thực lại gây thiệt hại đến các cây trồng khác trên đất canh tác. *
Nước: Đến năm 2025, 2/3 người trên thế giới có thể sẽ phải sống trong những vùng thiếu nước trầm trọng. *
Năng lượng: Sản lượng dầu có thể lên đến cực điểm và các nguồn cung cấp dầu sẽ giảm vào năm 2010. *
Biến đổi khí hậu: Theo Thủ tướng Anh Tony Blair, sẽ có những thách thức lớn về môi trường toàn cầu như bão tố, lũ lụt, hạn hán và giảm sút các loài sinh vật quý hiếm. *
Đa dạng sinh học: Nhiều nhà khoa học cho rằng trái đất đang bước vào thời kỳ "đại tuyệt chủng" lần thứ 6. Ô nhiễm không khí đang là vấn đề nghiêm trọng ở nhiều thành phố lớn trên thế giới. *
Ô nhiễm: Các chất hóa học nguy hiểm đang được tìm thấy trong cơ thể nhiều đứa trẻ sơ sinh, và dự đoán trên thế giới cứ 4 người thì có một người không khỏe mạnh do các chất khí ô nhiễm.
Nguyên nhân đằng sau những áp lực này là yếu tố dân số. Hiện dân số thế giới đã có trên 6 tỷ người, và theo xu hướng hiện tại con số này có thể lên tới 8,9 tỷ vào năm 2050. Nghèo đói đang trở thành vấn đề lớn, vì nó khiến nhiều người không có sự lựa chọn nào khác ngoài khai thác môi trường.
Trên hết, con người sẽ phải trả giá bằng cuộc sống thiếu thốn và những cái chết trẻ - điều hoàn toàn có thể tránh được. Và chúng ta đang phải đi tìm lời giải đáp cho những câu hỏi lớn:
Trái đất có thể duy trì sự sống như thế nào? Bao nhiêu trong số chúng ta có thể sống đầy đủ, và con người nên chia sẻ nguồn lực như thế nào? Chúng ta có thể mong đợi người nghèo giữ gìn môi trường như thế nào khi họ cần phải khai thác nó để tồn tại? Liệu cuộc sống thân thiện với hệ sinh thái là cuộc sống sung túc đối với người giàu và có cần thiết cho tất cả mọi người?
Và, khi thách thức mà chúng ta đang đối mặt chính là nhận thức của con người đối với các vấn đề môi trường, liệu chúng ta sẽ cùng nhau đứng dậy hay gục ngã?
*
Vân Thanh (Theo BBC)
|
|
|
Post by Robot on Jan 29, 2005 15:09:05 GMT -5
6 nguy cơ gây bất ổn cho an ninh toàn cầu
Lê Minh Thuỵ
TTCN - Thế giới quá chú trọng đến chống khủng bố mà xem nhẹ những nguy cơ khác tiềm tàng cho an ninh và ổn định toàn cầu.
Đây là nhấn mạnh trong bản báo cáo “Tình trạng thế giới năm 2005” (State of the World 2005) của Tổ chức Worldwatch Institute (Viện Quan sát thế giới), phần “các xu hướng an ninh đáng chú ý” ...
Theo báo cáo, muốn đối phó tích cực với nguy cơ bất ổn toàn cầu, cần có những định chế để các công dân đánh động về các nguy cơ này cho số đông thiếu hiểu biết. Bên cạnh đó là một chiến lược đầu tư dài hạn về năng lượng, sức khỏe cộng đồng, bảo vệ sinh thái, giáo dục, huấn nghệ, xóa nghèo. Thế giới tự duy trì và được trang bị tốt là thế giới an toàn hơn.
Thay vì tiếp tục diệu võ giương oai về quân sự, các chính phủ cần nhân đôi nỗ lực vào việc tạo ra an toàn cho con người và an ninh môi trường, tăng cường việc giải giáp và xây dựng những nơi bị chiến tranh tàn phá. Liên Hiệp Quốc cũng cần cải tổ lại để có thể đối phó hữu hiệu hơn với những bất ổn trong tương lai. Sau đây là sáu nguy cơ gây bất ổn.
1.Khan hiếm dầu hỏa và tài nguyên dẫn đến tranh chấp
Tranh chấp tài nguyên là nguyên nhân dẫn đến 1/4 trong số 50 cuộc chiến tranh và cuộc tranh chấp vũ trang trong những năm gần đây. Chỉ riêng thập niên 1990, các tranh chấp liên quan đến tài nguyên đã dẫn đến cái chết của hơn 5 triệu người và làm mất chỗ ở của 17-21 triệu người khác. Dầu hỏa chiếm khoảng 37% sản xuất năng lượng toàn cầu và nó là nguồn năng lượng lớn nhất thế giới. Dầu hỏa còn là công cụ gây áp lực, nguyên nhân nội chiến và đối đầu giữa nước có dầu và nước mua dầu.
Dầu hỏa và các nhiên liệu hóa thạch còn tác hại nghiêm trọng cho môi trường. Đa dạng hóa nguồn năng lượng thân thiện với môi trường là điều cần thiết vì dầu hỏa ngày càng được phát hiện với số lượng nhỏ hơn và ở xa hơn. Hiện mức sản xuất dầu đã khựng lại và giảm đến 33% tại những nơi sản xuất lớn nhất, kể cả sáu trong 11 thành viên của Tổ chức Các nước sản xuất dầu hỏa (OPEC).
2.Những cuộc đối đầu về nguồn nước
434 triệu người trên thế giới đang chịu cảnh khan hiếm nước. Ước tính đến năm 2025 có 2,6 -3,1 tỉ người sẽ phải sống trong tình trạng khan hiếm nước và thiếu nước. Khoảng 40% dân số thế giới sống tại các lưu vực sông chung nguồn nước, từ hai nước trở lên. Từ 1820 đã có hơn 400 hiệp định về nước được ký kết, trong đó hơn phân nửa ký trong 50 năm gần đây. Từ 1945-1999, các hiệp định phân chia nguồn nước vượt quá hơn hai lần số vụ tranh chấp vì nước. Đây là tín hiệu tốt cho sự hợp tác quốc tế.
Đất đai canh tác cũng là vấn đề khi có hơn 30 quốc gia, đa số thuộc châu Phi và Trung Đông, hiện ở dưới xa ngưỡng thấp nhất của diện tích canh tác chia cho đầu người, tức 0,07 ha.
3.Bài toán thực phẩm
Từ đầu thế kỷ qua, 75% tính đa dạng di truyền cây trồng đã bị mất. Hệ quả là nông dân khắp nơi trên thế giới phải đối phó chật vật với bệnh tật của cây trồng, côn trùng và thay đổi khí hậu. Số người đói tại các nước đang phát triển hiện nay là 800 triệu, tăng 18 triệu người trong nửa thứ hai của thập niên 1990. Khắp thế giới có gần 2 tỉ người bị đói và suy dinh dưỡng kinh niên.
|
|
|
Post by Robot on Jan 29, 2005 15:09:35 GMT -5
4. Bom dân số
Trong thập niên qua, tỉ lệ thất nghiệp ở giới trẻ trên thế giới tăng 11,7-14,4% (2003), gấp đôi mức thất nghiệp toàn cầu. Hơn 100 nước đang phát triển đang xảy ra hiện tượng bùng nổ thành phần dân số từ 15-29 tuổi. Lứa tuổi này chiếm 40% trở lên ở số người trưởng thành. Các cơ hội nghề nghiệp cho họ rất thấp tại Trung Đông và Hạ Sahara (châu Phi), nơi có 21-26% người trẻ ở độ tuổi lao động thất nghiệp. Cả thế giới có hơn 200 triệu thanh niên không có việc làm hoặc kiếm tiền không đủ nuôi sống gia đình. Thất nghiệp, giới trẻ bất mãn dễ bị các tổ chức tội ác, cực đoan và khủng bố mua chuộc.
23 trong 36 nước đã xảy ra những bùng nổ mới tranh chấp nội bộ trong thập niên 1990 là do thành phần giới trẻ trong dân số cao, mức tăng trưởng đô thị cao, mức phát triển đô thị cao hoặc khiếm khuyết về đất canh tác và nước ngọt chia cho đầu người. Ở 1/3 số nước trên thế giới, trong đó có nhiều nước Hạ Sahara, Trung Đông, Nam và Trung Á, sinh suất vượt trên bốn con cho mỗi phụ nữ. Một con số đáng lo ngại!
5.Dịch bệnh
Năm 2003 có gần 3 triệu người bị chết vì nhiễm HIV, đưa số người chết vì HIV/AIDS lên hơn 20 triệu người từ khi ca nhiễm đầu tiên được phát hiện năm 1981. Vì AIDS mà tử suất tại hơn 30 nước trên thế giới đã tăng sau một thời gian giảm. Chín nước ở vùng Hạ Sahara đã mất hơn 10% dân số ở độ tuổi lao động trong năm năm qua do tỉ lệ nhiễm HIV/AIDS cao.
Năm 2002, các bệnh truyền nhiễm đã giết 14,9 triệu người trên thế giới, chiếm hơn 1/4 tổng số tử vong. Các chuyên viên dịch tễ cảnh báo khả năng xảy ra đại dịch cúm có thể cướp đi mạng sống hàng triệu người. Các bệnh truyền nhiễm tưởng là đã mất tích ở các nước phát triển như bệnh lao và sốt rét đã xuất hiện trở lại và lan rộng tại cả những nơi miễn dịch với loại bệnh này. Ngoài ra còn 30 bệnh nhiễm mới chưa từng biết được nhận diện trong ba thập niên qua.
6.Phổ biến vũ khí các loại
Mỗi năm có hơn 300.000 người bị giết bởi loại vũ khí hạng nhẹ trong các cuộc tranh chấp vũ trang. 200.000 người khác chết do các hành vi bạo lực liên quan đến súng ống. Có tám nước trên thế đang làm chủ hơn 28.000 vũ khí hạt nhân. Sáu nước khác có kho vũ khí hóa học, trong đó 98% do Mỹ và Nga kiểm soát (chưa kể những nước không khai báo).
Mỗi năm thế giới chi gần 1.000 tỉ USD cho quốc phòng, 1/5 số tiền này nằm tại các nước đang phát triển. Một số nhà phân tích ước tính, 50 tỉ USD chi tiêu bổ sung cho vũ khí có thể đủ để thực hiện “các mục tiêu thiên niên kỷ” giảm nghèo, bất bình đẳng xã hội và bệnh tật vào năm 2015 của Liên Hiệp Quốc.
LÊ TÂY SƠN
|
|