|
|
Post by Oshin on Dec 21, 2003 5:11:55 GMT -5
Hội nhập NAFTA, WTO cần thiết phải tiến hành ISO 14000-LCA
Sau khi tham gia hội nghị quốc tế “Environmental Production Information” ở Stockholm (Thụy Điển) và “International LCA, LCM Workshop” ở Copenhagen (Đan Mạch) đầu tháng mười qua, chúng tôi thấy thế giới đang mạnh mẽ tiến hành giai đoạn thứ ba của chương trình: EPD (Environmental Production Declaration). Ở Thái Lan, đầu năm 2001 chỉ mới vài trăm xí nghiệp thì năm 2002 đã có vài ngàn doanh nghiệp lấy xong ISO 14001. Trong lúc đó ở ta ISO 14000, LCM, LCA, EPD vẫn còn là cái gì đó mơ hồ.
Xu thế hóa quốc tế hóa hiện nay đã chi phối đến nhiều hoạt động của các quốc gia, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại và môi trường. Các nước phát triển thường sử dụng những tiêu chuẩn môi trường như rào cản thương mại đối với các nước đang phát triển. Vì vậy, muốn gia nhập vào các tổ chức thương mại quốc tế và thị trường toàn cầu, sản xuất hàng hóa VN, mà cụ thể là các công ty, xí nghiệp, phải đạt tiêu chuẩn môi trường chung được cả thế giới công nhận, phải sớm tiến hành ISO 14000, LCA mà trước hết là ISO 14001, và chuyển hay tích hợp từ ISO 9000 thành ISO 14001.
Hiện nay, những tiêu chuẩn đánh giá tổ chức, cụ thể là hệ thống quản lý môi trường ISO 14001, đang được áp dụng rộng rãi trên thế giới, riêng VN mới chỉ có khoảng hơn 30 công ty mà trong đó lại chỉ là những công ty có 100% vốn nước ngoài, chủ yếu là công ty của người Nhật, áp dụng.
Con đường tất yếu cho hội nhập kinh tế thị trường thế giới, gia nhập WTO vào 2006, nhất là ngay cả khi nước láng giềng Campuchia cũng đã gia nhập WTO rồi, thì việc tiến hành ISO 14000 - LCA mà trước hết là ISO 14001, dán nhãn môi trường là điều hết sức cấp bách.
Tuy nhiên, hiệu quả của việc áp dụng mới chỉ gói gọn trong nội bộ công ty, thông qua kiểm soát ngăn ngừa ô nhiễm mà không đưa ra những tác động cụ thể đối với con người và môi trường sống; có thiện ý về môi trường nhưng chỉ chú trọng đến mục tiêu thương mại như: đối phó với các qui định của chính phủ, mở rộng thị trường xuất khẩu mà không chú trọng đến những tác động cụ thể của sản phẩm đối với môi trường. Muốn thực hiện mục tiêu bảo vệ môi trường một cách cụ thể và toàn diện, các công ty cần kết hợp áp dụng các tiêu chuẩn đánh giá sản phẩm với công cụ “đánh giá chu trình sống sản phẩm” (LCA - Life Cycle Assessment).
Chu trình sống sản phẩm (hay vòng đời sản phẩm) là một chuỗi nối tiếp các giai đoạn của sản phẩm: hình thành, sử dụng, thải bỏ. Ví dụ sản xuất tôm đông lạnh xuất khẩu, người ta sẽ hỏi: nguồn nguyên liệu lấy từ đâu, đánh bắt hay nuôi trồng, có gây hại tài nguyên môi trường ở đó không? Khâu vận chuyển về nhà máy có làm ô nhiễm hay tác hại gì cho môi trường? Trong các dây chuyền công nghệ, mỗi giai đoạn thải ra những loại chất thải nào? Có gây hại môi trường không? Nếu có, biện pháp giảm thiểu ra sao? Có tái chế hay tái sử dụng chất thải và tiết kiệm năng lượng, nguyên vật liệu không? Kể cả khi gói tôm đã được tiêu thụ, bao bì bị loại thải có gây ra ô nhiễm môi trường không? Bao bì đó có dễ phân hủy không? Đánh giá vòng đời sản phẩm là đánh giá từ khi “nằm nôi cho đến tận nấm mồ” của sản phẩm đó chứ không chỉ đánh giá về chất lượng.
|
|
|
|
Post by Oshin on Dec 21, 2003 5:12:18 GMT -5
Đánh giá chu trình sống sản phẩm (LCA), gồm hai phần chính:
Thứ nhất, đánh giá tác động của sản phẩm đến môi trường. Trong đó lại chia ra hai mặt trực tiếp và gián tiếp:
- Trực tiếp: sử dụng - trong quá trình sử dụng hay vận hành sản phẩm đã tác động gì đối với con người và môi trường.
- Gián tiếp: hình thành - trong quá trình tạo ra một sản phẩm đã thải bỏ ra môi trường những chất thải gì, và những chất này đã tác động gì đối với môi trường. Lại phải xét xem sản phẩm sau khi sử dụng sẽ được thải bỏ ra môi trường ra sao, nếu không được thu hồi theo một qui trình hợp lý và xử lý hợp lý sẽ gây nên tác động gì, nếu thu hồi sẽ phải xử lý như thế nào.
Thứ hai là cải tiến sản phẩm: từ việc đánh giá những tác động của sản phẩm đối với môi trường, ISO 14000 - LCA đưa ra những giải pháp cải tiến sản phẩm, nghiên cứu phát triển những sản phẩm mới nhằm giảm thiểu hay loại bỏ những ảnh hưởng tiêu cực của nó đối với môi trường. Cải tiến chỉ được áp dụng trong giai đoạn hình thành sản phẩm.
Những mô hình đánh giá chu trình sống của sản phẩm thường được áp dụng: mô hình đánh giá rủi ro, mô hình thị trường, mô hình cân bằng thị trường, mô hình động lực kinh tế, mô hình bán động lực kinh tế, mô hình phân tích lợi nhuận - chi phí, mô hình phát triển kỹ thuật...
Công cụ đánh giá chu trình sống của sản phẩm (LCA) đang được quan tâm ở một số nước trên thế giới, tuy chưa được phổ biến như ISO 9000, bắt đầu với ISO 14001 nhưng cũng có nhiều thành quả đáng kể.
Còn ở nước ta, khái niệm LCA mới được biết đến một cách mơ hồ, được giới thiệu cùng lúc với bộ tiêu chuẩn ISO 14000. Cho đến nay những nghiên cứu về LCA của Bộ Khoa học - công nghệ, Bộ Tài nguyên - môi trường và Cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng vẫn chưa thật sự triển khai mạnh mẽ. Nguyên nhân do thiếu kinh phí đầu tư nghiên cứu, thiếu cơ sở dữ liệu và phương pháp luận LCA đối với tình trạng VN.
Thực hiện LCA đòi hỏi kinh phí cao, nguy cơ lớn về sự đổi mới sẽ phải diễn ra trong phạm vi ngành và doanh nghiệp. Mặt khác, trước khi thực hiện LCA phải thông qua bước áp dụng tiêu chuẩn đánh giá tổ chức, trong khi chứng chỉ ISO 14001 đã đủ để vượt qua rào cản thương mại quốc tế. Điều này đã làm ngăn cản những ý định thực hiện LCA.
LCA là một công cụ hiệu quả bảo vệ môi trường trên diện rộng, có thể thực hiện được cho các dự án quốc gia, các ngành công nghiệp dịch vụ, năng lượng, phát triển sản phẩm mới, đưa ra nguồn nguyên liệu, năng lượng mới thay cho các nguồn có nguy cơ cạn kiệt.
Khi LCA trở nên phổ biến trên thế giới sẽ thúc đẩy việc thực hiện LCA tại VN. Chính phủ VN cần có những dự án cấp quốc gia trong nghiên cứu áp dụng LCA trong từng ngành, từng lĩnh vực. Bộ Tài nguyên - môi trường, Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng có nhiệm vụ thực hiện những dự án này và soạn thảo các qui trình áp dụng.
Đầu tiên, có thể áp dụng thí điểm trong ngành dịch vụ, du lịch, sau đó mở rộng cho tất cả các ngành, các lĩnh vực. Chính phủ đóng vai trò rất quan trọng trong việc thúc đẩy bảo vệ môi trường, vì vậy cần có những chính sách môi trường chặt chẽ. LCA cần được đưa vào thảo luận tại các hội nghị các ngành các cấp và cần có chương trình hỗ trợ, đào tạo nhân lực cho các công ty thực hiện LCA.
Doanh nghiệp sẽ được lợi gì khi có ISO 14001, LCA? Quá trình lấy chứng nhận tuy có tốn thêm một số kinh phí nhưng bù vào đó là tiết kiệm nguyên liệu hơn, nhiều chất thải được tái chế, nhân công ít hơn, giá thành sản phẩm vì thế mà thấp hơn. Quan trọng hơn, hàng hóa được dán nhãn môi trường, qua được hàng rào thuế quan vào các nước phát triển, giá sẽ cao hơn. Ví dụ nếu có ISO 14001, LCA, một gói hàng A vào thị trường Đức sẽ bán được 25 euro, còn nếu không thì chỉ xuất được sang các nước đang phát triển với giá vài đôla mà cũng không chắc có người mua. Lợi nhuận sẽ vì thế mà thấp hơn nhiều. Những xí nghiệp có ISO 9000 có thể chuyển sang ISO 14000 một cách dễ dàng.
GS.TSKT LÊ HUY BÁ (Đại học quốc gia TPHCM)
|
|
|
|
Post by Oshin on May 2, 2004 10:56:29 GMT -5
|
|
|
|
Post by Robot on Nov 12, 2004 8:19:58 GMT -5
|
|
|
|
Post by Robot on Nov 22, 2004 13:52:53 GMT -5
Hệ thống quản lý môi trường ISO 14000 đã có phiên bản mới năm 2004
Theo văn bản số 940 ngày 15/11/2004 của Tổ chức tiêu chuẩn hóa quốc tế ISO thì Bộ tiêu chuẩn về Hệ thống quản lý môi trường ISO 14000 đã có phiên bản mới cho 2 tiêu chuẩn sau đây:
1) ISO 14001:2004 - HỆ THỐNG QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG – Qui định kỹ thuật với hướng dẫn sử dụng.
2) ISO 14004:2004 - HỆ THỐNG QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG – Hướng dẫn chung về nguyên tắc, hệ thống và hỗ trợ kỹ thuật.
Tính đến 31/12/2003 trên toàn thế giới đã có 66.070 chứng chỉ ISO 14001:1996 được cấp tại 113 quốc gia và nền kinh tế, tăng hơn cùng kỳ năm 2002 là 34% và năm 2003 là năm số chứng chỉ hệ thống quản lý môi trường ISO 14001 tăng trưởng cao nhất từ khi tiêu chuẩn được ban hành năm 1996. Tại Việt Nam đến nay đã có trên 70 chứng chỉ ISO 14001:1996.
Các doanh nghiệp đạt được chứng chỉ ISO 14001 phiên bản năm 1996 có thời gian là 18 tháng để chuyển đổi sang phiên bản mới năm 2004, đó là thỏa thuận của tổ chức ISO và IAF (Tổ chức công nhận quốc tế).
Sau thời hạn 18 tháng kể từ ngày ban hành ISO 14001:2004, việc chứng nhận hệ thống quản lý môi trường phải sử dụng phiên bản năm 2004 này mới có giá trị.
Huỳnh Văn Xuân
(Nguồn http://www.iso.org)
ISO 14001:2004, Environmental management systems - Specification with guidance for use and ISO 14004:2004, Environmental management systems - General guidelines on principles, systems and supporting techniques.
|
|
