TPBĐG - nên hay không?

[Robot]

Thực phẩm biến đổi gene - nên hay không?

Thực phẩm biến đổi gene là một vấn đề nóng bỏng của thế giới ngày nay. Các tổ chức môi trường phản đối một cách mạnh mẽ, trong khi hội nghị quốc tế liên tục được tổ chức nhằm tranh luận về các thế mạnh của thực phẩm biến đổi gene. Vậy, thực phẩm biến đổi gene là gì? Làm gì để phát huy thế mạnh của nó?



Chỉ cần biến đổi một gene,cây trồng sẽ có những tính năng vượt trội.

Hiện nay, thuật ngữ thực phẩm biến đổi gene (TPBĐG) được sử dụng rộng rãi, nhằm đề cập đến các loại cây trồng áp dụng kỹ thuật phân tử tiên tiến nhất làm thực phẩm cho con người và gia súc. Các loại cây này được biến đổi gene trong phòng thí nghiệm nhằm tăng cường những đặc điểm mong muốn, sức đề kháng đối với thuốc diệt cỏ và lượng chất dinh dưỡng. Trước đây, giới khoa học cũng đã tiến hành tăng cường các đặc điểm mong muốn bằng cách phương pháp gây giống. Tuy nhiên, mọi phương pháp gây giống hiện tại đều rất mất thời gian, và thường là không chính xác.

Ngược lại, công nghệ gene có thể tạo ra những giống cây mang đặc điểm mà chúng ta mong muốn với độ chính xác rất cao. Chẳng hạn, giới nghiên cứu di truyền học có thể tách một gene có tính năng chịu hạn hán rồi cấy vào một cây khác. Nhờ đó, cây mới được biến đổi gene cũng sẽ có khả năng chịu hạn hán.

Không chỉ có gene thực vật, gene phi thực vật cũng có thể được chuyển đổi. Ví dụ điển hình nhất là gene B.t. của ngô và một số loại cây khác. B.t. là tên viết tắt của Bacillus thuringiensis, một loại vi khuẩn tạo protein dạng tinh thể hết sức độc đối với con non của côn trùng. Gene protein tinh thể B.t. đã được chuyển đổi vào ngô, giúp cho ngô tự sản xuất được chất chống lại một số loại côn trùng.

[Robot]

Tình trạng cây trồng biến đổi gene trên thế giới

Hiện nay, trên thế giới đã có khá nhiều cây trồng được biến đổi gene. Chẳng hạn, cà chua được thay đổi đặc tính chín, đỗ tương và củ cải đường kháng thuốc trừ cỏ, ngô và bông tăng sức đề kháng đối với sâu bọ... Năm 2000, có 13 quốc gia tham gia canh tác cây trồng biến đổi gene, trong đó nước Mỹ chiếm tỷ trọng lớn nhất: 68%. Argentina, Canada và Trung Quốc lần lượt chiếm tỉ trọng là 23%, 7%, và 1%. Các nước còn lại bắt đầu tham gia vào lĩnh vực mới mẻ này là Australia, Bulgaria, Pháp, Đức, Mexico, Rumani, Nam Phi, Tây Ban Nha và Uruguay.



Ngô là cây trồng được biến đổi nhiều nhất trên thế giới.

Trong số các loại cây được biến đổi gene, đỗ tương và ngô được trồng rộng rãi nhất (82%), sau đó là bông và khoai tây. 74% có tính năng kháng thuốc trừ cỏ, 19% kháng sâu bệnh, 7% vừa kháng sâu bệnh vừa kháng thuốc trừ cỏ. Nhìn chung, diện tích trồng cây biến đổi gene đã tăng lên 25 lần trong vòng 5 năm qua, từ khoảng 4,3 triệu ha năm 1996 lên đến 109 triệu ha năm 2000, gần gấp đôi diện tích nước Anh. Trong đó, khoảng 99 triệu ha thuộc về Mỹ và Argentina.

Riêng ở Mỹ, số lượng đỗ tương được biến đổi gene năm 2000 chiếm khoảng 54% tổng số cây đỗ tương trên toàn quốc (năm 1996 chỉ mới 7%), bông 61%, ngô 25%.

[Robot]

Lợi ích của TPBĐG

Dân số thế giới hiện nay đã ở mức 6,3 tỉ người , và con số này có khả năng sẽ tăng gấp đôi trong vòng 50 năm tới. Do vậy, đảm bảo được đầy đủ thực phẩm cho lượng dân số khổng lồ này là cả một thử thách lớn cho toàn nhân loại. Thực phẩm biến đổi gene có khả năng sẽ đáp ứng được nhu cầu này trên một số phương diện:

- Kháng sâu bọ: Thiệt hại mùa màng do sâu bọ gây ra hết sức lớn, dẫn đến cảnh nghèo đói, cực khổ đối với nông dân các nước đang phát triển. Mỗi năm, để phòng tránh sâu bệnh, nông dân thường phải sử dụng hàng tấn thuốc trừ sâu hóa học. Thực phẩm bị nhiễm thuốc trừ sâu rất độc hại, gây nên những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe người tiêu dùng. Đồng thời, dư lượng rác thải nông nghiệp từ thuốc trừ sâu và phân bón cũng góp phần làm ô nhiễm nguồn nước, từ đó gây tác động không tốt cho môi trường. TPBĐG như ngô B.t. có thể giúp chúng ta loại trừ thuốc trừ sâu hóa học, nhờ đó hạ thấp giá thành nông sản.

- Chịu thuốc trừ cỏ: Để trừ cỏ cho một số loại cây trồng, sử dụng phương pháp thủ công như cày xới tương đối tốn kém nên nông dân thường phun một lượng lớn các loại thuốc trừ cỏ khác nhau. Tuy nhiên, phương pháp này cũng đòi hỏi nhiều thời gian và tiền bạc để đảm bảo rằng thuốc trừ cỏ không làm hại đến cây trồng lẫn môi trường. Do vậy, cây trồng sẽ được biến đổi gene để tăng sức đề kháng đối với thuốc trừ cỏ mạnh nhất. Nhờ đó, nông dân chỉ cần phun một loại thuốc thay vì nhiều loại như trước, giảm bớt tổn hại đến môi trường.

- Chịu dịch bệnh: Bệnh của cây trồng do rất nhiều loại virus, nấm và vi khuẩn gây ra. Các nhà sinh học thực vật đang cố gắng tạo ra những loại cây trồng biến đổi gene có sức đề kháng đối với mọi loại bệnh.

- Chịu lạnh: Sương giá đột ngột có thể phá huỷ những cây giống nhạy cảm. Một loại gene chống giá rét lấy từ cá nước lạnh đã được cấy vào một số cây trồng như thuốc lá và cà chua. Với gene này, cây trồng có thể chịu được nhiệt độ thấp mà trước kia chúng không thể nào chịu đựng được.

- Chịu hạn/chịu mặn: Vì dân số thế giới ngày một tăng cao, đất đai sử dụng cho mục đích làm nhà ở ngày càng lấn lướt đất đai nông nghiệp. Để đáp ứng nhu cầu về đất đai, nông dân buộc phải canh tác ngay cả những vùng đất vốn không phù hợp với việc trồng cấy. Tạo ra cây trồng có khả năng chịu đựng thời kỳ hạn hán dài ngày hoặc lượng muối cao trong đất và nước ngầm sẽ giúp ích rất nhiều cho nông dân.

- Dinh dưỡng: Ở các nước thuộc thế giới thứ 3, suy dinh dưỡng là hiện tượng hết sức phổ biến vì người dân thường chỉ dựa vào một loại cây trồng duy nhất làm thức ăn, chẳng hạn như gạo. Tuy nhiên, gạo không chứa đủ lượng chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể. Nếu được chuyển đổi gene, gạo sẽ chứa nhiều vitamin bổ sung và khoáng chất hơn, đủ để bù đắp cho việc thiếu hụt chất dinh dưỡng. Chẳng hạn, tại các quốc gia đang phát triển, mù do thiếu vitamin A là căn bệnh rất hay gặp. Các nhà nghiên cứu thuộc Viện Khoa học cây trồng Thuỵ Sỹ đã tạo ra được giống lúa "vàng" chứa lượng vitamin A cực cao và đang chuẩn bị tạo giống lúa chứa nhiều sắt. Tuy nhiên, do phong trào phản đối TPBĐG đang lan mạnh ở châu Âu, hai giống lúa này có rất ít khả năng đến được với các nước nghèo đói.

- Dược phẩm: Chi phí sản xuất thuốc men và vaccine thường rất lớn, hơn nữa điều kiện bảo quản ở các nước thứ ba lại không được tốt. Trong khi đó, các nước này lại có tỉ lệ bệnh tật rất cao. Do vậy, giới nghiên cứu quốc tế đang tìm cách sản xuất loại vaccine ăn được, có trong cà chua và khoai tây. Nhờ đó, chúng sẽ dễ vận chuyển, bảo quản và quản lý hơn vaccine tiêm truyền thống.

Bên cạnh đấy, cây trồng biến đổi gene không chỉ đơn thuần là thực phẩm. Chúng còn góp phần giảm bớt ô nhiễm đất đai và nước ngầm trên thế giới, đồng thời làm sạch đất bị ô nhiễm kim loại nặng.

[Robot]

Những ý kiến phản đối TPBĐG



Rất nhiều cây trồng đã được biến đổi gene.

Rất nhiều nhà hoạt động môi trường, tổ chức tôn giáo, nhóm vì lợi ích công cộng, hiệp hội chuyên nghiệp, khoa học gia và quan chức chính phủ tỏ ra lo ngại về TPBĐG. Họ lên tiếng chỉ trích ngành nông nghiệp vì mải mê chạy theo lợi nhuận mà quên đi những tai hoạ tiềm năng, cảnh báo chính phủ vì đã không giám sát chặt chẽ đối với lĩnh vực mới mẻ này. Thậm chí đến cả Toà thánh Vatican và hoàng tử xứ Wales cũng đóng góp ý kiến về vấn đề TPBĐG. Mọi ý kiến chống lại TPBĐG đều xoay quanh 3 vấn đề cơ bản: huỷ hoại môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và lợi ích kinh tế.

Huỷ hoại môi trường

- Đe dọa thế giới sinh vật: Năm ngoái, một công trình nghiên cứu khoa học đăng trên tạp chí danh tiếng Nature đã chứng minh rằng phấn hoa của ngô B.t. là nguyên nhân làm tăng tỉ lệ tử vong của sâu bướm chúa. Sâu bướm chúa không ăn ngô mà ăn lá bông tai, tuy nhiên gió sẽ mang phấn hoa ngô B.t. rắc lên cây bông tai khiến cho sâu chết sạch. Vấn đề là chúng ta không thể tạo ra được chất độc B.t. chỉ giết những côn trùng có hại, đồng thời bảo vệ côn trùng vô hại được. Cho đến nay, cuộc tranh cãi về ngô B.t. vẫn chưa ngã ngũ.

- Giảm hiệu quả thuốc trừ sâu: Do một số muỗi đã trở nên miễn dịch đối với thuốc trừ sâu DDT (nay đã bị cấm sử dụng), nhiều người tỏ ý lo ngại rằng côn trùng rồi cũng sẽ kháng được B.t. hoặc các loại cây trồng biến đổi gene để chống sâu bệnh.

- Chuyển gene sai mục đích: Một trong những điều khiến nhiều người lo lắng là cây trồng được biến đổi gene để chịu thuốc trừ cỏ và bản thân cỏ sẽ lai tạo với nhau, nhờ đó cỏ sẽ được mang gene kháng thuốc trừ cỏ. Tương tự, cây trồng biến đổi gene sẽ dần chuyển gene vượt trội sang cho các giống cây khác không được biến đổi.

Đối với cả 3 vấn đề nêu trên, có một số phương pháp giải quyết như sau. Do gene được chuyển từ cây này sang cây khác qua đường thụ phấn nên chúng ta có thể tạo cây không có phấn hoặc phấn không chứa gene biến đổi. Nhờ đó, quá trình thụ phấn sẽ không xảy ra, đồng thời côn trùng vô hại như sâu bướm chúa có ăn phải phấn hoa cũng không bị tổn hại.

Giải pháp khác là tạo vùng đệm xung quanh khu vực trồng cây biến đổi gene. Chẳng hạn, chúng ta trồng ngô không biến đổi gene quanh cánh đồng ngô B.t. nhưng sẽ không thu hoạch chỗ ngô trong vùng đệm đấy. Côn trùng có lợi hoặc vô hại sẽ được dồn sang vùng đệm, sâu bọ sẽ được phép phá hoại ngô không biến đổi gene. Do đó, chúng sẽ không có khả năng kháng lại thuốc trừ sâu. Hiện tượng truyền gene sang cho cỏ và cây trồng khác cũng không xảy ra nữa, bởi vì phấn hoa không thể theo gió vượt qua khỏi vùng đệm. Theo tính toán, vùng đệm thích hợp sẽ có chiều rộng khoảng 6-30m.

Ảnh hưởng đến sức khỏe con người

- Dị ứng: Rất nhiều trẻ em ở Mỹ và châu Âu đã bị các triệu chứng dị ứng nguy hiểm đến tính mạng do lạc và một số loại thực phẩm biến đổi gene gây ra. Có thể khi gene được đưa vào cây trồng đã tạo ra chất gây dị ứng mới lên những người mẫn cảm. Một dự án kết hợp gene của lạc Brazil vào đỗ tương đã bị huỷ bỏ vì chính quyền lo sợ rằng sản phẩm mới sẽ gây dị ứng. Để tránh ngộ độc thực phẩm cho người tiêu dùng, giới nghiên cứu cần thử nghiệm nhiều hơn đối với TPBĐG.

- Hậu quả tiềm năng: Nhiều ý kiến cho rằng đưa gene lạ vào cây thực phẩm có thể tạo nên những ảnh hưởng không tốt đối với sức khỏe người. Chẳng hạn, gene cấy vào khoai tây để tăng khả năng tránh tuyết là một chất rất độc đối với động vật có vú, hoàn toàn không nên sử dụng loại khoai này làm thực phẩm. Tuy nhiên, theo đánh giá của giới khoa học thì ngoài việc gây dị ứng, TPBĐG không nguy hiểm gì đến sức khỏe con người.

Lo ngại về mặt kinh tế



Phấn hoa có thể sẽ không đi đến địa chỉ cần thiết.

Đưa TPBĐG ra thị trường là một quá trình tốn kém và mất nhiều thời gian. Và tất nhiên, các công ty công nghệ sinh học - nông nghiệp luôn muốn đảm bảo lợi nhuận cho khoản đầu tư của mình. Rất nhiều công nghệ biến đổi gene thực vật mới và nhiều giống cây biến đổi gene đã được cấp bằng sáng chế, vì vậy hiện tượng vi phạm bản quyền là một vấn đề lớn của ngành nông nghiệp. Nhưng các nhà ủng hộ người tiêu dùng lại cho rằng, việc cấp bản quyền cho giống cây mới sẽ làm tăng giá hạt giống, khiến cho nông dân các nước thứ 3 không đủ khả năng mua hạt giống cây biến đổi gene. Do đó, khoảng cách giữa người giàu và người nghèo ngày càng trở nên rộng hơn. Hy vọng rằng, các tổ chức phi lợi nhuận sẽ hạ thấp giá cả hạt giống khi bán vào các nước nghèo.

Việc thực thi luật bản quyền là điều hết sức khó khăn, bởi vì nông dân cho rằng cây trồng của họ vô tình được thụ phấn cây biến đổi gene nhờ gió. Có một giải pháp được đề xuất: cấy "gene tự sát" vào cây biến đổi gene. Khi đấy, gene chỉ có tác dụng trong một mùa canh tác, và sẽ tạo ra những hạt giống không có khả năng nảy mầm. Để tiếp tục canh tác, nông dân cũng phải mua hạt giống mới hàng năm. Tuy nhiên, điều này hoàn toàn bất khả thi đối với nông dân thế giới thứ 3. Vì vậy, công nghệ gene tự sát sẽ không bao giờ được đưa vào ứng dụng nông nghiệp.

[Robot]

Phản ứng quốc tế

Chính phủ các nước trên thế giới đang gặp phải khó khăn rất lớn trong việc thiết lập một quy trình quản lý cây trồng biến đổi gene. Tuỳ theo từng điều kiện kinh tế, chính trị và xã hội của từng nước, mỗi chính phủ lại có một cách xử lý khác nhau. Tại Nhật Bản, Bộ Y tế và Phúc lợi tuyên bố rằng mọi sản phẩm TPBĐG bắt buộc phải được thử nghiệm kỹ càng trước khi đưa vào sử dụng. Hiện nay, việc thử nghiệm chỉ được tiến hành một cách tự nguyện. Các siêu thị của Nhật đang bày bán cả TPBĐG và không biến đổi gene, nhưng người tiêu dùng có xu hướng thích các loại rau quả tự nhiên hơn.

Chính phủ Ấn Độ chưa ban bố chính sách nào đối với TPBĐG. Lý do đơn giản là tại Ấn Độ chưa có loại cây trồng biến đổi gene nào được đưa vào canh tác và cũng chưa có sản phẩm TPBĐG nào được bày bán ở siêu thị. Tuy nhiên, Ấn Độ lại là nước ủng hộ mạnh mẽ việc nghiên cứu về cây trồng biến đổi gene. Chắc chắn là Ấn Độ sẽ chấp nhận TPBĐG, bởi vì nền nông nghiệp nước này cần phải áp dụng phương pháp mạnh để chống lại nạn đói triền miên, đồng thời cung cấp đủ thực phẩm cho dân số ngày càng tăng của mình.

Tại Brazil, một vài bang đã cấm hoàn toàn cây trồng biến đổi gene. Viện Bảo vệ Người tiêu dùng Brazil thậm chí còn phối hợp với tổ chức Hoà bình xanh đâm đơn xin cấm nhập khẩu TPBĐG. Tuy nhiên, nông dân Brazil lại tổ chức buôn lậu để đưa hạt giống lạc về, bởi vì họ sợ không cạnh tranh nổi với thị trường toàn cầu.

Ở châu Âu, những người phản đối TPBĐG đang hoạt động hết sức mạnh mẽ. Trong vòng vài năm qua, châu Âu đã gặp phải hai cơn ác mộng khủng khiếp về thực phẩm: bệnh bò điên ở Anh và thực phẩm chứa dioxin có nguồn gốc từ Bỉ. Hai vụ scandal này đã làm người tiêu dùng mất niềm tin vào TPBĐG. Trước sức ép của công luận, châu Âu buộc nhà sản xuất phải dán nhãn riêng lên TPBĐG.



Người tiêu dùng có quyền được biết mình ăn gì thông qua nhãn sản phẩm.

Bản thân việc dán nhãn cho TPBĐG cũng là một vấn đề gây nhiều tranh cãi. Nhìn chung, những người hoạt động trong ngành nông nghiệp đều cho rằng việc dán nhãn nên được thực hiện một cách tự nguyện và chịu sự chi phối của thị trường tự do. Nếu người tiêu dùng chuộng thực phẩm dán nhãn hơn không dán nhãn, họ sẽ tự điều chỉnh theo người tiêu dùng. Ngược lại, các tổ chức hoạt động vì lợi ích người tiêu dùng lại yêu cầu bắt buộc phải dán nhãn. Theo họ, con người có quyền được biết mình đang ăn gì, hơn nữa TPBĐG đã từng bị "phốt" khi không tuân thủ các quy định về an toàn vệ sinh thực phẩm.

Vào tháng 1/2000, Hiệp định Thương mại Quốc tế về việc dán nhãn TPBĐG đã được ký kết. Hơn 130 quốc gia, trong đó có cả nước Mỹ - nhà sản xuất TPBĐG lớn nhất thế giới - có tên trong bản hiệp định này. Theo đó, các nhà xuất khẩu buộc phải dán nhãn tất cả các sản phẩm TPBĐG, còn nước nhập khẩu có quyền tự đánh giá nguy cơ tiềm tàng và trả lại TPBĐG. Bản hiệp định này có thể sẽ giúp cho nước Mỹ giải quyết nhanh hơn vấn đề dán nhãn TPBĐG trong nước.

Thay lời kết

TPBĐG có khả năng giải quyết phần lớn các vấn đề về đói kém và suy dinh dưỡng trên thế giới. Đồng thời, nó có thể bảo vệ, giữ gìn môi trường thông qua nâng cao sản lượng của cây trồng và giảm bớt sự phụ thuộc vào thuốc trừ sâu và thuốc diệt cỏ hóa học. Tuy nhiên, TPBĐG cũng đặt ra nhiều thách thức cho chính phủ các nước, đặc biệt là về mặt kiểm định an toàn, chính sách quốc tế và dán nhãn thực phẩm. Biến đổi gene là xu hướng không thể tránh khỏi của tương lai, và chúng ta không thể làm ngơ trước một công nghệ có nguồn lợi ích khổng lồ như thế. Chỉ có điều, chúng ta phải hết sức cẩn thận để khong gây ra những tác hại ngoài ý muốn cho sức khỏe người tiêu dùng lẫn môi trường.

(Khánh Hà - Tổng hợp)

[Robot]

Có nên chấp nhận sinh vật và cây trồng biến đổi gien?

(VietNamNet) - Hôm nay 23/2, hội nghị đầu tiên của các bên tham gia Nghị định thư Đa dạng Sinh học Cartagena - Hiệp ước LHQ có hiệu lực vào tháng 9/2003 - đã khai mạc tại thủ đô Kuala Lumpur của Malaysia. Cùng ngày, nhóm môi trường "Những người bạn Trái đất" đã đưa ra cảnh báo: 10 năm sau khi thực phẩm chuyển đổi gien (GM) xuất hiện trên thị trường, các cây trồng GM đang gây ra những vấn đề đáng báo động về môi trường, chẳng hạn như... ô nhiễm gien!

www.vnn.vn/dataimages/original/images128749_ngoGM.jpg
[/img]
Ngô GM.

Hội nghị Kuala Lumpur, kéo dài 5 ngày, sẽ bàn luận về những nguy cơ tiềm năng của các sản phẩm công nghệ sinh học mới và các nguyên tắc thương mại. Các chuyên gia dự đoán giữa Mỹ và các quốc gia châu Âu lại sẽ xảy ra tranh cãi xoay quanh việc Liên minh châu Âu (EU) dán nhãn mọi loại thực phẩm GM. Tuy vẫn chưa ký Nghị định thư Cartagena hiện đã được 86 quốc gia và EU phê chuẩn, Mỹ lại đang vận động mạnh mẽ các nước trên toàn thế giới chấp nhận cây trồng GM.


Diện tích cây trồng GM tăng

Mỹ, Argentina, Canada, Trung Quốc và Brazil là những nước dẫn đầu thế giới về diện tích cây trồng chuyển đổi gien. Chẳng hạn, hơn 50% cây bông vải tại Trung Quốc hiện là cây trồng GM. Theo ISSAAA, một nhóm phi lợi nhuận ủng hộ vai trò của công nghệ sinh học trong cuộc chiến chống đói nghèo, vào năm 2003, 6 quốc gia chiếm 99% diện tích cây trồng công nghệ sinh học của thế giới. Diện tích cây trồng GM toàn thế giới là 66,8 triệu ha, cao hơn 15% so với năm 2002.

Theo Clive James, chủ tịch và cũng là người sáng lập ISAAA, trong 5 năm tới, các cây trồng GM sẽ tăng tới 100 triệu ha và được trồng bởi 10 triệu nông dân ở hơn 25 quốc gia. Phần lớn những người sử dụng công nghệ chuyển đổi gien sẽ là nông dân ở thế giới thư ba. Ngô và bông GM sẽ thúc đẩy sự tăng trưởng trên, trong khi sản lượng đậu tương chắc chắn sẽ tăng lên sau khi Brazil chấp nhận đậu tương kháng thuốc diệt cỏ.



Cánh đồng đậu tương GM tại Mỹ.

Australia đã chấp nhận cây lương thực GM đầu tiên - canola - vào tháng 7 năm ngoái. Tuy nhiên, các cây trồng GM thương mại lại bị chính quyền các bang cấm trong thời gian ngắn. Ấn Độ cho phép trồng 3 loại bông GM vào năm 2002 với mục đích thương mại và đang tiến hành kiểm tra thực nghiệm đối với nhiều cây trồng như mù tạt, gạo, khoai tây và súp lơ. Tổ chức Hoà bình Xanh nhất trí với sự gia tăng này song nói rằng các cây trồng chuyển đổi gien sẽ tiếp tục được trồng ở một số ít các quốc gia.

[Robot]

(t.t)

Thừa nhưng... vẫn thiếu

Một vấn đề là nên làm gì với sản lượng cây trồng GM tăng thêm này? Sẽ có nhiều ngô, đậu tương và bông hơn song chúng không phải là cây thực phẩm được hiểu theo nghĩa thông thường. Hạt của chúng có thể được nghiền làm thức ăn cho động vật. Tuy nhiên, hàng trăm triệu người vẫn cần được thuyết phục rằng cây trồng GM là an toàn.

Nghị định thư An toàn Sinh học Cartegena bảo vệ sự đa dạng sinh học trên Trái đất khỏi những đe doạ của công nghệ sinh học bằng cách đảm bảo rằng các quốc gia được cung cấp đầy đủ thông tin trước khi cho phép các sinh vật và sản phẩm GM được đưa vào lãnh thổ nước họ. Việt Nam cũng là một bên tham gia Nghị định thư.

Ngành công nghệ sinh học quả quyết rằng các loại cây trồng được chuyển đổi gien (để kháng bệnh và côn trùng) có thể được sử dụng để cung cấp lương thực cho người dân tại các nước nghèo nhất trên thế giới. Tuy nhiên, các nhóm môi trường lại không nhất trí, cho rằng sự tham lam của các công ty công nghệ sinh học là lý do mà ngành này thúc đẩy tăng việc gieo trồng các loại cây GM. Họ chỉ ra sự miễn cưỡng của nhiều quốc gia châu Phi trong việc nhận viện trợ là lương thực GM.



Tổ chức Hoà bình Xanh trong một chiến dịch chống cây trồng và sản phẩm GM.

Tháng 6/2003, Chính phủ Zambia đã từ chối hàng nghìn tấn ngô GM trong khi hàng triệu người tại nước này bị thiếu lương thực. Các nhà môi trường tham dự hội nghị cũng đã kêu gọi các đoàn đại biểu phản đối việc đưa sinh vật chuyển đổi gien vào môi trường và đảm bảo rằng các quốc gia có thể từ chối nhập khẩu sản phẩm GM. Tổ chức Hoà bình Xanh nói: ''Phải có những tiêu chuẩn dán nhãn chặt chẽ đối với các sản phẩm GM được nhập vào những nước mà người tiêu dùng muốn tránh chúng''.

Juan Lopez, phát ngôn viên của Những người bạn trái đất, cho biết: ''Trái ngược với những hứa hẹn mà các công ty công nghệ sinh học đưa ra, sự thực 10 năm qua đã chỉ ra rằng sự an toàn của các cây trồng GM là không thể được đảm bảo, rằng chúng không rẻ hơn và cũng không có chất lượng cao hơn. Cây trồng GM không phải là giải pháp thần thông giải quyết tình trạng đói nghèo trên thế giới. Thế giới cần có luật để buộc những người gây ô nhiễm trả giá cho sự ô nhiễm gien mà họ tạo ra. Tiến trình soạn thảo các luật như vậy sẽ được nhất trí tại hội nghị này''.

Trong trường hợp của Argentina, nước sản xuất cây trồng GM lớn thứ hai trên thế giới sau Mỹ, cây trồng GM đã chứng tỏ chúng không phải là giải pháp nuôi dưỡng thế giới vì ''hàng triệu người nước này vẫn bị suy dinh dưỡng và đói khát''.

EU và Mỹ: Vẫn tranh cãi!`

EU, "pháo đài" chống cây trồng GM, đã bị lôi vào cuộc. Các công ty công nghệ sinh học cho biết chính sách của EU là nguyên nhân làm nhiều nước thế giới thứ ba miễn cưỡng chấp nhận ngũ cốc GM do lo ngại chúng có thể bị lẫn trong hàng hoá xuất sang châu Âu. Verchueren, tổng giám đốc CropLife International cho biết: ''Chính sách của châu Âu đang hạn chế quyền tự do lựa chọn của nông dân tại các nước đang phát triển. Nó gây ra tác động dây truyền''. Sự ngờ vực của châu Âu đối với các thực phẩm GM cao tới mức chúng đã bị loại khỏi đa phần quầy hàng tại siêu thị.




Cánh đồng bông GM.

Washington đã buộc tội châu Âu phá hoại ngầm những nỗ lực chống đói nghèo tại châu Phi bằng cách ngăn chặn việc sử dụng cây trồng chuyển đổi gien với những lo ngại không có cơ sở và phi khoa học. Trung Quốc, một quốc gia sản xuất nhiều loại cây trồng truyền thống và GM chẳng hạn như bông, khoai tây, hiện cũng đang lưỡng lự. Một số tỉnh vẫn không có cây trồng GM. Vấn đề then chốt là liệu có nên trồng các cây lương thực GM với quy mô lớn hay không, đặc biệt là đậu tương. Với tư cách là quốc gia nhập khẩu đậu tương hàng đầu thế giới, quyết định của Trung Quốc sẽ có tác động trực tiếp tới những nước xuất khẩu lớn như Brazil. Năm ngoái, Trung Quốc là nước nhập khẩu đậu tương lớn nhất của Brazil.

Châu Âu và Mỹ đang tranh chấp về cây trồng GM trong Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Washington phản đối việc EU cấm nhập khẩu và trồng mọi thực phẩm cũng như cây trồng GM. Nhằm nới lỏng những hạn chế trên, các quốc gia EU đã thông qua luật khắt khe về việc nhận dạng và dán nhãn các loại thực phẩm có thành phần GM. Luật sẽ có hiệu lực từ tháng 4 tới. Điều này đã khiễn Mỹ tức giận.

EU muốn hội nghị Kuala Lumpur đi theo đường lối của mình trong việc xuất khẩu hàng hoá GM (lúa mì, ngũ cốc, đậu tương...) trong khi Washington cho rằng các cây trồng GM là an toàn và chỉ muốn những yêu cầu dán nhãn tối thiểu.

Minh Sơn

[Oshin]

ISP kêu gọi điều tra sự an toàn của thực phẩm biến đổi gen

Ủy ban Các nhà khoa học độc lập (ISP), tập hợp hơn 1.000 nhà khoa học trên thế giới, đã kêu gọi các nước cùng tiến hành điều tra về sự an toàn của các thực phẩm biến đổi gen và sự lạm dụng khoa học một cách có hệ thống để trồng và tiêu thụ các loại thực phẩm này.


ISP kêu gọi các nước không tung ra thị trường các thực phẩm biến đổi gen vì những tác hại của các loại thực phẩm này đối với con người và môi trường.

ISP nhấn mạnh hồ sơ các bằng chứng đã được ISP công bố cho thấy thực phẩm biến đổi gien hiện nay không an toàn. Sự cố mới nhất là loại ngô Mon863 của Công ty Thực phẩm Mosanto được Cơ quan An toàn thực phẩm châu Âu đánh giá tích cực nhưng trên thực tế đã tác động nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Mon863 gây biến dạng thận và làm tăng tế bào bạch cầu ở chuột đực, tăng glucoza và các tế bào hồng cầu non trong máu chuột cái.

Loại ngô lai biến đổi gen chứa độc tố Bt của Công ty Mosanto đã gây bệnh suy nhược cho nông dân Philippin sống gần những cánh đồng trồng loại ngô này.

Trong năm 2001 và 2002, nhiều bò sữa ở Đức đã chết do ăn ngô biến đổi gien Bt176 của Công ty Thực phẩm Syngenta và nhiều con bò khác bị buộc phải đem tiêu hủy vì mắc những căn bệnh lạ. 100% số gà giò bị chết ở bang Bai-ơ của Đức là do ăn ngô biến đổi gien T25.

Các nhà khoa học Ai Cập, Đức và Mỹ cũng xác nhận rằng khoai tây biến đổi gen đã gây tác hại nghiêm trọng đến tất cả các cơ quan trong cơ thể chuột thí nghiệm, đặc biệt là làm dạ dày và ruột của chúng phát triển dày gấp 2 lần bình thường.

Nông dân ở các vùng trồng cây biến đổi gen cho biết các động vật nuôi và động vật hoang dã nếu ăn thực phẩm biến đổi gen thường không lớn được hoặc bị chết.

(Theo TTXVN)

[Oshin]

Mở rộng EU: Gia tăng kiểm soát sinh vật biến đổi gien



Hệ thống ENGL vừa kết nạp thêm 24 phòng thí nghiệm kiểm tra quốc gia thuộc các nước thành viên mới của EU, góp phần khuyến khích và phát triển "Không gian Nghiên cứu châu Âu", tăng cường kiểm soát sinh vật biến đổi gien trên toàn châu Âu.



ENGL - hệ thống các phòng thí nghiệm đối chiếu về sinh vật biến đổi gien của châu Âu vừa kết nạp thêm 24 phòng thí nghiệm kiểm tra quốc gia thuộc các nước thành viên mới của Liên minh châu Âu (EU). Như vậy, đến nay ENGL có tất cả 71 phòng thí nghiệm kiểm tra, góp phần khuyến khích và phát triển "Không gian Nghiên cứu châu Âu".

Hệ thống ENGL sẽ cùng thực hiện nhiệm vụ giúp Trung tâm Nghiên cứu của Ủy ban châu Âu (CCR) quản lý việc tìm, nhận dạng và định lượng các sinh vật biến đổi gien (OGM) có trong các mẫu thực phẩm và thức ăn gia súc trên toàn châu Âu. Qua đó, ENGL sẽ vừa hỗ trợ các doanh nghiệp thuộc khu vực công nghệ sinh học gia tăng khả năng cạnh tranh nhờ các vụ thu hoạch có năng suất cao; đồng thời cung cấp thông tin rộng rãi hơn để người tiêu dùng có khả năng lựa chọn lớn hơn đối với các sản phẩm thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao và an toàn, từ đó bảo vệ tốt hơn sức khỏe của người tiêu dùng.

Ông Philip Buscan, ủy viên châu Âu phụ trách về nghiên cứu cho biết: Tất cả các nước EU đều phải đánh giá trên cơ sở khoa học, với các biện pháp và quy tắc chặt chẽ nhất, đối với mọi trường hợp liên quan cây trồng biến đổi gien, các loại thực phẩm và thức ăn gia súc chứa OGM. Chỉ các sản phẩm đáp ứng các yêu cầu này mới được phép bán trên thị trường châu Âu mở rộng.

Đặc biệt, kể từ ngày 18/4/2004, các loại thực phẩm và thức ăn gia súc chứa OGM chỉ được cấp giấy phép sau khi ENGL đã chứng nhận các phương pháp tìm OGM trong các mẫu hàng là chính xác.

Linh Chi (tổng hợp)

[Robot]

Biến đổi gien? Việt Nam thiếu hành lang pháp lý

(VietNamNet) – Khi trao đổi các vấn đề liên quan đến biến đổi gien, các nhà khoa học, nhà quản lý trong nước tỏ ra rất thận trọng do chưa được nghiên cứu và thiếu một hành lang pháp lý.

Khoa học đã chứng minh rằng công nghệ biến đổi gien có khả năng nâng cao năng suất cây trồng, giảm chi phí phòng trừ sâu bệnh, tạo ra những giống cây thích ứng với nhiều vùng sinh thái khắc nghiệt...

Những thành quả này có ý nghĩa rất quan trọng không chỉ đối với Việt Nam mà trên cả toàn cầu, đặc biệt khi dân số thế giới ngày càng tăng còn tài nguyên thiên nhiên thì bị giảm sút.

Về mặt trái của nó, một số nghiên cứu cho rằng sử dụng cây trồng biến đổi gien có khả năng gây hại lâu dài cho nhiều loài động thực vật hoang dã, làm mất đi sự đa dạng sinh học.

Nghĩa là cuộc tranh luận trên thế giới giữa các trường phái ủng hộ hay không vấn đề biến đổi gien vẫn chưa ngã ngũ. Đối với Việt Nam, chúng ta nhìn nhận vấn đề này như thế nào, đã có những động thái nào?


Trao đổi với PGS TS Nguyễn Văn Tuất - viện trưởng Viện Bảo vệ Thực vật, ông cho biết: Hiện nay, các Bộ có liên quan như Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Khoa học - Công nghệ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, cùng Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đang thảo một quy định sử dụng an toàn cây trồng biến đổi gien cũng như thực phẩm biến đổi gien. Vừa rồi, Việt Nam cũng đã ký Nghị định Categena về an toàn sinh học. Đó là cơ sở để xây dựng các quy định về sử dụng cũng như nghiên cứu thử nghiệm cây trồng biến đổi gien. Đây là vấn đề có tính chất lâu dài và nhạy cảm nên cần nghiên cứu thử nghiệm thật kỹ càng, kiểm soát chặt chẽ trong điều kiện sản xuất hiện nay. "Đối với Việt Nam, về mặt quản lý nhà nước có nhiều cơ quan tham gia nhưng về khía cạnh nghiên cứu chúng tôi nghĩ cần phải có nghiên cứu thật đầy đủ, phải đánh giá hết những rủi ro cũng như những ưu điểm, nhược điểm của cây trồng biến đổi gien để làm sao chúng ta sử dụng hợp lý nhất trong điều kiện Việt Nam." - PGS Tuất nói.

Thưa ông, thiếu quy định quản lý của Nhà nước, các nhà khoa học có được phép nghiên cứu cây trồng biến đổi gien, người tiêu dùng có được sử dụng các sản phẩm biến đổi gien?

- PGS TS Nguyễn Văn Tuất: Hiện giờ, việc nghiên cứu ở các viện, trường chỉ dừng ở một số đề tài hoặc ở mức độ nào đó chứ không thông báo hoặc công bố, do chưa có hành lang pháp lý, chưa có hướng dẫn của Nhà nước trong việc nghiên cứu sử dụng cây trồng cũng như thực phẩm biến đổi gien. Tại Việt Nam, hiện chưa có thông tin nghiên cứu chính thức về vấn đề này.

Như vậy, việc ban hành một văn bản pháp lý liên quan đến biến đổi gien hẳn là quan trọng và cấp thiết?

- Để nắm bắt công nghệ kỹ thuật mới, tránh được các rủi ro, cần ban hành các quy định, hướng dẫn để có điều kiện kiểm soát thật chặt chẽ. Có như vậy, khi kỹ thuật mới đưa vào, chúng ta vừa không bị bỡ ngỡ vừa đón trước những công trình nghiên cứu cây trồng biến đổi gien, hay thực phẩm biến đổi gien để tránh những rủi ro có thể xảy ra.

Tuy nhiên, chúng ta nên xem xét cái gì làm trước để đi từng bước chắc chắn và tránh được các rủi ro đối với môi trường cũng như sức khỏe con người.

Theo tôi, nếu cây trồng biến đổi gien giải quyết được những vấn đề như giải pháp với các loại sâu khó phòng trừ mà lại không ảnh hưởng đến môi trường thì cũng cần nghiên cứu để giúp giảm thiểu dùng các chất hóa học trong sản xuất. Tôi nhấn mạnh: Phải nghiên cứu rồi mới đưa vào sản xuất. Nếu sản xuất ngay, chưa có cơ sở khoa học thì không nên.

Nam Anh (thực hiện)

[Robot]

Cần xem xét lại chiến lược trồng ngô GM

Các nhà khoa học Mỹ vừa đưa ra bằng chứng mới cho thấy gien từ cây trồng chuyển đổi gien (GM) xâm nhập vào các thực vật cùng loại, bình thường, được trồng ở cánh đồng lân cận. Điều đó làm cho sâu hại kháng lại chính những thực vật GM.

www.vnn.vn/dataimages/normal/images176368_ngo120505.jpg[/img]


Ngô Bt.

Một nhóm chuyên gia thuộc ĐH Arizona đã nghiên cứu loại ngô GM tên là Bt, hiện được trồng ở nhiều quốc gia. Bt do Công ty Monsanto của Mỹ phát triển đã được bổ sung gien của vi khuẩn Bacillus thuringiensis (Bt) để tạo ra các độc tố mạnh trong lá và thân. Những chất này sẽ làm cho sâu hại chết khi cắn phá ngô.

Con dao hai lưỡi

Gien từ vi khuẩn Bt làm cho các mô của ngô Bt độc đối với những côn trùng chẳng hạn như sâu bore ở châu Âu, một loài sâu hại thường trốn trong cuống ngô, làm cho nông dân khó kiểm soát chúng bằng hoá chất. Tại Mỹ và một số nước khác, ngô Bt phải được trồng bên cạnh cái gọi là ''nơi nương náu'' của các giống ngô bình thường - một chiến lược nhằm ngăn côn trùng kháng độc tố Bt.

Logic của chiến lược trên rất đơn giản: Nếu sâu hại kháng độc tố Bt trong thân và lá cây trên những cánh đồng ngô GM, thành công của chúng sẽ bị hạn chế. Nguyên nhân là chúng sẽ giao phối với sâu hại không kháng độc tố trên những cánh đồng ngô bình thường ở gần kề. Các thế hệ sâu con chắc chắn sẽ chết nếu tấn công ngô Bt.

Tuy nhiên, nghiên cứu mới cho thấy gien tạo độc tố của vi khuẩn Bt đang xâm nhập vào ngô bình thường ở các cánh đồng lân cận thông qua phấn hoa mà phân tán xa hàng chục mét. GS Bruce Tabashnik thuộc Khoa Côn trùng, ĐH Arizona, cho biết: ''Ngô bình thường ở cánh đồng gần kề ngô GM được cho là không chứa các gien Bt. Tuy nhiên, trên thực tế, sự nhiễm gien Bt của ngô bình thường xảy ra ở mức cao gần ngô Bt và nó giảm bớt khi di chuyển ra xa khỏi ngô Bt''.

Theo GS Tabashinik, điều đó đã dẫn nhóm nghiên cứu tới kết luận: Phấn hoa từ ngô Bt đang xâm nhập vào ngô bình thường ở các cánh đồng lân cận và đang tạo ra độc tố Bt trong các hạt ngô bình thường. Ông nói: ''Đây là lần đầu tiên sự ô nhiễm gien được ghi nhận trong một cánh đồng ngô bình thường, nằm cạnh ngô Bt''. Điều này làm cho vi khuẩn tăng khả năng kháng lại ngô Bt cũng như chế phẩm thuốc trừ sâu Bt.

Sẽ xét lại quy định về cây trồng GM?

Nghiên cứu trên chắc chắn sẽ dẫn tới việc xem xét lại các quy định về cách trồng cây GM ở Mỹ. Một số quốc gia khác cũng có những quy định tương tự (trồng cây GM cạnh cánh đồng cây bình thường). Từ kết quả của nghiên cứu trên, nhiều người lo ngại tình trạng tương tự cũng đang diễn ra đối với các cây trồng khác, chẳng hạn như bông được chuyển đổi để bổ sung gien mang độc tố của vi khuẩn Bt.

Bình luận về nghiên cứu này, nhóm vận động GeneWatch của Anh cho biết nó chỉ ra rằng hiểu biết của con người về tác động của cây trồng GM đối với môi trường vẫn còn quá ít. Sue Mayer thuộc GeneWatch cho biết: ''Chúng ta liên tục nghe những lời tuyên bố về sự an toàn của cây trồng GM song thực tế chúng ta cần có những biện pháp giám sát thích hợp để xác minh chúng''!

Minh Sơn (Theo BBC)

[Robot]

Bước lùi của lúa mì chuyển đổi gien



Roundup Ready, giống lúa mì chuyển đổi gien (viết tắt GM) đầu tiên trên thế giới, sẽ bị xếp xó do vấp phải sự phản kháng quyết liệt của các nông dân và người tiêu dùng trên khắp thế giới.

Bước lùi của doanh nghiệp

Tập đoàn công nghệ sinh học Monsanto của Mỹ đã đầu tư hàng trăm triệu đô-la, bắt đầu phát triển Roundup Ready vào năm 1997 và đã nỗ lực thương mại hoá giống cây này tại Canada và Mỹ. Mặc dù có thể làm tăng sản lượng lúa mì từ 5-15% và kháng được thuốc diệt cỏ song nó vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của các nhà môi trường, nông dân và khách hàng nhập khẩu nước ngoài, đặc biệt là tại châu Âu.

Nhiều nhóm môi trường trong đó có nhóm Hoà Bình Xanh đã lên tiếng phản đối lúa mì GM và coi nó là mối đe doạ đối với môi trường và sức khoẻ con người. Trong mười năm qua, châu Âu và Nhật Bản nhập khẩu 45% tổng lượng lúa mì xuất khẩu của Mỹ. Sau sự tẩy chay đậu tương và ngô chuyển đổi gien tại châu Âu, nông dân trồng lúa mì lo sợ sẽ mất đi các thị trường xuất khẩu trị giá hàng tỷ đôla này nếu đưa vào trồng lúa mì Roundup Ready. Nhật Bản, nước nhập lúa mì lớn nhất của Mỹ, cũng đã tuyên bố không nhập Roundup Ready.

Các nông dân trồng lúa mì tại Mỹ và Canada phản đối việc đưa vào trồng lúa mì GM bởi họ lo sợ quá trình thụ phấn chéo hoặc lúa mì GM lẫn vào lúa mì thông thường sẽ làm cho họ không bán được hàng. Một bức thư do Julian Watson thuộc Công ty Xay Lúa mì Rank Hovis lớn nhất trong EU gửi tới các nhà xuất khẩu lúa mì Mỹ có đoạn: ''Các ngài hoàn toàn rõ về quan điểm của Rank Hovis đối với lúa mì GM: Chúng tôi không muốn bất kỳ một hạt lúa mì như vậy lẫn trong hàng xuất khẩu của các ngài''. Lo ngại người tiêu dùng tẩy chay bánh mì nếu Mỹ đưa vào trồng lúa mì GM, các công ty xay lúa EU đã bắt đầu hướng sang Australia và Đông Âu để tìm nguồn lúa mì thay thế.

Tất cả những áp lực trên đã buộc Monsanto tuyên bố từ bỏ nỗ lực tiếp thị giống lúa mì này. Carl Casale, phó chủ tịch điều hành của Monsanto, cho biết: ''Chúng tôi nhận thấy cơ hội kinh doanh với giống lúa mì mùa xuân Roundup Ready ít hấp dẫn hơn so với các giống cây trồng khác''. Thay vào đó, Monsanto sẽ tập trung vào các giống đậu tương, cải dầu và ngô chuyển đổi gien. Những giống cây này có thể được sử dụng làm thức ăn cho động vật hoặc sản xuất dầu - sản phẩm không thể đồng nhất ngay lập tức với một loại thực phẩm của con người.

Đây không phải là lần đầu tiên Monsanto từ bỏ kế hoạch bán một giống cây trồng chuyển đổi gien. Công ty này đã lập kế hoạch tạo các giống khoai tây kháng sâu bệnh, song vấp phải sự phản đổi từ các công ty kinh doanh thức ăn nhanh.

Tuy nhiên, Monsanto - nhà bán các loại hạt giống GM lớn nhất trên thế giới - đã nói rõ ràng công ty này không từ bỏ mơ ước thống trị thị trường bánh mì thế giới bằng lúa mì GM. Với vụ kiện của Mỹ chống lại EU còn đang tiếp diễn tại Tổ chức Thương mại Thế giới, Monsanto hy vọng Tổ chức Y tế thế giới (WHO) sẽ tuyên bố việc EU tẩy chay cây trồng GM (từ năm 1998) là bất hợp pháp (là rào cản thương mại). Trong tương lai, Monsanto hy vọng có thể hợp tác với các nhà chức trách Mỹ để mở cửa thị trường đối với lúa mì GM. Carl Casale nói: ''Chúng tôi sẽ tiếp tục giám sát nhu cầu cải tiến giống của ngành lúa mì để xác định thời điểm phù hợp tung ra lúa mì công nghệ sinh học''. Ông nói thêm rằng Monsanto có thể phát triển hơn nữa lúa mỳ GM trong vòng bốn - tám năm tới.

[Robot]

Chiến thắng của nông dân

Các nhà hoạt động chống cây trồng GM rất vui mừng trước những tin tức này. Ronnie Cummins, chủ tịch Hiệp hội Người tiêu dùng hữu cơ của Mỹ, cho biết: ''Quyết định này là một thất bại cay đắng đối với Monsanto và là chiến thắng lớn đối với người tiêu dùng cũng như nông dân trên toàn thế giới, đặc biệt là ở Bắc Mỹ. Tôi nghĩ nó đánh dấu sự sụp đổ của các cây trồng biến đổi gien trong nền nông nghiệp toàn cầu''.

Nhóm Hoà Bình Xanh cho biết: ''Sự phản đối mạnh mẽ lúa mì GM từ mọi nơi trên thế giới một lần nữa cho thấy sự phản kháng của loài người đối với thực phẩm chuyển đổi gien. Monsanto thậm chí không thuyết phục được những người ủng hộ cây trồng GM mạnh mẽ nhất rằng lúa mì chuyển đổi gien đáng để họ liều lĩnh. Họ nhận ra rằng không ai muốn loại lúa này''.

Uỷ ban Lúa mì Canada (CWB) cũng hoan nghênh tuyên bố của Monsanto. Chủ tịch CWB nói: ''Các nông dân ở miền Tây Canada và khách hàng của họ tại hơn 70 quốc gia trên thế giới sẽ được lợi từ tuyên bố này. Các nông dân phản đối kịch liệt việc trồng Roundup Ready bởi nó mang lại một số lợi ích nông nghiệp song lại đe doạ thu hẹp thị trường xuất khẩu trị giá hàng tỷ đôla của họ ở châu Âu và Nhật Bản''. Chính phủ Canada đã tranh luận liệu có nên cấp phép cho loại cây trồng này ở Canada hay không, mặc dù các cuộc thăm dò dư luận cho thấy đa số người Canada phản đối ý tưởng này.

Cuộc chiến vẫn tiếp tục

Lo ngại lúa mì GM của Monsanto thụ phấn chéo và lẫn với lúa mì thông thường, các nông dân Canada đang đe doạ kiện Monsanto nhằm ngăn chặn giống lúa này được trồng thương mại. Các nông dân ở Saskatchewan cũng đang chuẩn bị kiện Monsanto về việc làm cho họ không thể trồng cải dầu trên đất đai của mình vì không thể đảm bảo rằng cải dầu của họ hoàn toàn không nhiễm gien cải dầu chuyển đổi gien. Theo nông dân, ô nhiễm từ cải dầu kháng thuốc diệt cỏ hiện đang lan rộng.

Ngay cả khi nông dân chấp nhận cây trồng GM, họ cũng không được phép giữ lại hạt từ năm này qua năm khác như họ đã làm với các giống cây không phải là GM. Họ buộc phải mua lô hạt giống mới mỗi năm. Nếu không làm như vậy, các công ty bán hạt giống có thể phạt họ một khoản tiền lớn. Gần đây, anh em nhà Paul và John Mayfield ở Bắc Dakota đã bị Monsanto phạt 75.000 USD do giữa lại các hạt giống đậu tương của vụ trước để gieo trồng cho vụ sau.

Monsanto đã đưa vào trồng thành công ngô, khoai tây, cải dầu, đậu tương và các giống cây trồng GM khác ở Mỹ, Canada cũng như nhiều nước khác. Công ty này bán hàng trăm giống đậu nành GM, chiếm ít nhất 60% thị phần tại Mỹ. Tuy nhiên, kế hoạch đưa vào trồng thương mại lúa mì GM đã không thành công mặc dù đã hứa hẹn phát triển công nghệ ngăn chặn ô nhiễm. Hiện Bộ Nông nghiệp Mỹ vẫn chưa tỏ rõ lập trường về cây trồng biến đổi gien và cho rằng nó tương đương với những cây trồng tiêu chuẩn khác nên không cần dán nhãn hoặc các quy định đặc biệt.

Tuy nhiên, các quy định của EU mới về dán nhãn và theo dõi nguồn gốc thực phẩm chuyển đổi gien đã có hiệu lực vào tháng 4/2004. Theo đó, thực phẩm và thức ăn động vật phải được dán nhãn nếu chứa ít nhất 0,9% thành phần biến đổi gien. Các nhà sản xuất và người mua cũng phải lưu trữ mọi dữ liệu về nguồn gốc, thành phần và hoạt động buôn bán các sản phẩm GM trong năm năm. Các quy định trên sẽ áp dụng cho 16 loại sản phẩm GM hiện được phép nhập vào EU và chín mặt hàng hiện đang chờ thông qua. Đã có hy vọng rằng các quy định dán nhãn của EU sẽ làm giảm nhẹ cuộc chiến xuyên Đại Tây dương về thực phẩm GM, song Washington đã coi những quy định trên là chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch nguỵ trang.

Các nhóm bảo vệ môi trường và quyền lợi người tiêu dùng đã hoan nghênh các quy định này. Tuy nhiên, nhóm Hoà Bình Xanh lại chỉ trích rằng các quy định trên không yêu cầu dán nhãn đối với thịt, sữa hoặc trứng động vật được nuôi bằng thức ăn GM.

Được biết EU áp đặt lệnh cấm nhập và trồng các sản phẩm GM vào năm 1998 theo sáng kiến của năm nước (Đan Mạch, Pháp, Hy Lạp, Italia và Luxemburg), cho tới khi có những quy định chặt chẽ hơn về kiểm tra và dán nhãn. Mỹ, nước có ngành công nghệ sinh học lớn nhất thế giới, đang dẫn đầu một nhóm gồm 12 quốc gia khác nhằm lật nhào lệnh cấm này thông qua Tổ chức Thương mại Thế giới. Hiện lệnh cấm này vẫn chưa được dỡ bỏ.

Minh Sơn (tổng hợp)

[Robot]

Hội nghị Nghị định thư An toàn sinh học:
Nguy cơ nghiêm trọng của cây GM đối với sức khoẻ con người

Hôm nay 24/2, hội nghị các bên tham gia Nghị định thư An toàn sinh học Cartagena bước sang ngày làm việc thứ hai. Trong khi chính phủ Mỹ vận động mạnh mẽ các quốc gia trên thế giới chấp nhận cây trồng biến đổi gien (GM) thì ở trong nước, các nhà khoa học Mỹ lại khuyến cáo về những nguy cơ nghiêm trọng của cây trồng GM đối với con người sau khi phát hiện nhiều giống cây lương thực truyền thống ở Mỹ bị ô nhiễm nặng ADN từ cây trồng GM.



Bạn có "ưa" biểu tượng của thực phẩm từ cây trồng GM này?

Nghiên cứu của Liên minh các nhà khoa học liên quan tại Mỹ cho thấy các loại cây trồng được chuyển đổi gien để tạo ra hoá chất công nghiệp và dược phẩm - cây dược phẩm - có thể đang đầu độc cây lương thực truyền thống. Nhà vi sinh học Margaret Mellon, đồng tác giả của nghiên cứu, cho biết: ''Nếu gien từ các cây dược phẩm lây nhiễm sang cây ngũ cốc thông thường, các bông ngũ cốc có thể chứa nhiều thuốc hoặc hoá chất''.

Trong các cuộc thử nghiệm, cây trồng được biến đổi gien để tạo ra các protein làm lành vết thương cũng như điều trị nhiều chứng bệnh chẳng hạn như xơ hoá nang, xơ gan và thiếu máu; kháng thể chống ung thư và vắc xin chống bệnh dại, tả, lở mồm long móng. Quy trình sản xuất thuốc thông thường được kiểm soát chặt chẽ để ngăn chặn thuốc nhiễm vào chuỗi thức ăn hoặc ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, hiện nay chưa có các biện pháp như vậy để ngăn chặn sự lây lan của ADN từ cây dược phẩm.

UCS đã yêu cầu 2 phòng thí nghiệm thương mại kiểm tra các giống truyền thống của 3 loại cây trồng - ngô, đậu tương và cây cải dầu. Mục đích là phát hiện các chuỗi ADN của cây trồng GM hiện đang được trồng trên nhiều trang trại ở Mỹ. Kết quả cho thấy các hạt cây bị nhiễm ADN của cây GM ở mức thấp. Có tới 1% các hạt riêng lẻ và hơn 50% các mẻ hạt chứa một hoặc nhiều chuỗi ADN của cây GM.




Cánh đồng cải dầu.

Chưa có bằng chứng rằng các cây trồng được kiểm tra ở trên là không an toàn. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu lo ngại điều đó có thể xảy ra khi cây trồng GM thế hệ hai được canh tác. Chúng chứa các chuỗi ADN tạo thuốc hoặc các hoá chất công nghiệp. Mellon nói: ''Hạt bị ô nhiễm là thực trạng đáng báo động và có thể gây nguy hại nghiêm trọng cho sức khoẻ con người''.

Cho tới nay, lo ngại về ô nhiễm từ cây GM tập trung vào sự thụ phấn chéo trong cánh đồng. Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu đoán rằng đa phần ô nhiễm đó phát sinh từ hành động không tách hạt GM và hạt truyền thống trong tiến trình sản xuất và phân phối. Các cuộc kiểm tra không phát hiện bất kỳ cây trồng nào bị nhiễm ADN từ cây GM công nghiệp hoặc dược phẩm bởi chưa có phương pháp xét nghiệm. Tuy nhiên, cho tới khi chúng ta biết nhiều hơn, nên thận trọng và coi các chuỗi ADN từ cây GM tạo thuốc, chất dẻo hoặc vắc-xin có tiềm năng làm ô nhiễm nguồn hạt.

Trở lại bàn hội nghị Kuala Lumpur, mặc dù châu Âu và các nước đang phát triển đã chấp nhận Nghị định thư Cartagena song các nước chính thức trồng và xuất khẩu cây GM do Mỹ đứng đầu vẫn chưa ký hoặc phê chuẩn. Các chi tiết của Nghị định thư vẫn phải được đàm phán song nó sẽ buộc các nhà xuất khẩu cung cấp nhiều thông tin hơn về các sản phẩm GM trước khi chuyển tới nước nhập khẩu, giúp nước nhập quyết định có nên chấp nhận hay không.

Các nước đang phát triển, thường thiếu phương tiện xây dựng các hệ thống kiểm soát sản phẩm GM nhập khẩu và đánh giá nguy cơ, đang trông đợi vào các cuộc đàm phán ở Malaysia. Các cuộc đám phán đó sẽ đưa ra những hướng dẫn về buôn bán xuyên biên giới, dán nhãn, tuân thủ nghị định thư, trách nhiệm, nghĩa vụ và bồi thường.

Bất chấp nhiều ý kiến phản đối, Richard White, một quan chức thương mại Mỹ, cho biết nước này sẽ không nhượng bộ Nghị định thư một sớm một chiều và chỉ ra thoả thuận của Mỹ với Mexico và Canada là hình mẫu cho việc buôn bán các sản phẩm GM xuyên biên giới.

Minh Sơn (Tổng hợp)

[Oshin]

Cây trồng biến ðổi gien: Tạo axít béo... của cá

Các nhà khoa học Anh ðã chuyển ðổi gien thực vật ðể chúng tạo ra một số chất có lợi cho sức khoẻ vốn thýờng tồn tại trong cá. Býớc ðột phá này có thể tạo ra các loại cây thực phẩm thế hệ mới, giảm nguy cõ bệnh tim và một số chứng bệnh khác.




Arabidopsis tạo ra hai a-xít béo có trong cá.

Nhóm nghiên cứu thuộc ÐH Bath ðã bổ sung hai gien mã hoá ba loại a-xít béo vào một loại cây tên là Arabidopsis có họ với cải bắp. Hai trong số các gien này có nguồn gốc từ tảo và gien còn lại ðýợc lấy từ một loại nấm. Khi cây trồng biến ðổi (viết tắt là GM) tãng trýởng, các gien hoạt ðộng ðể tạo a-xit béo omega-3 và omega-6. Với nguồn cá ðang suy giảm trên toàn thế giới, các loại cây công nghệ sinh học có thể cung cấp một nguồn a-xít béo omega bền vững về môi trýờng.

Ðây là lần ðầu tiên các gien ðýợc cấy vào thực vật ðể tạo ra lýợng a-xít béo cao. TS Baoxiu Qi, trýởng nhóm nghiên cứu, giải thích: ''Tất cả các a-xít béo do cây GM trên tạo ra không có khả nãng sinh cholesterol''. Về nguyên tắc, các gien trên có thể ðýợc bổ sung vào nhiều loại cây trồng nông nghiệp khác nhau, miễn là chúng có mô xanh. Theo TS Qi, nếu muốn tãng lýợng a-xít béo omega-3 trong thực vật, nguồn tốt sẽ là hạt lanh. Ðối với omega-6, có thể chuyển ðổi gien cải dầu hoặc ðậu týõng.

Hai a-xít béo nói trên có tác dụng làm giảm nguy cõ mắc bệnh tim, giảm những triệu chứng viêm nhiễm nhý viêm khớp. Cũng có bằng chứng cho thấy chúng có tác dụng chống tiểu ðýờng. Vì những lý do trên ðây, omega-3 và omega-6 là các thành phần quan trọng của nhiều thực phẩm bổ dýỡng. Chúng tồn tại phổ biến nhất trong cá có dầu.

Công ty Công nghệ Sinh học BASF của Ðức ðã tài trợ một phần kinh phí cho các nhà nghiên cứu thuộc ÐH Bath. Họ sẽ tiếp tục theo ðuổi nghiên cứu này với hy vọng các loại cây GM tạo ra những chất có lợi cho sức khoẻ nhý vậy sẽ ít gây tranh cãi cũng nhý nhận ðýợc sự ủng hộ nhiều hõn so với cây GM hiện nay.

Cõ thể của con ngýời không thể tạo omega-3 và omega-6, do ðó cần phải lấy chúng từ nguồn thức ãn. Thịt gia cầm và trứng là nguồn thực phẩm chứa nhiều omega-6, trong khi ngũ cốc và cá cung cấp omega-3. Gần ðây, các siêu thị tại Anh ðã bắt ðầu bán trứng gà giàu axít béo không sinh cholesterol do gà ðýợc nuôi bằng ngô giàu omega-3 tạo ra.

Các loại cây giàu a-xít béo còn có một lợi ích quan trọng nữa: chúng làm cho bò ít ợ hõn. Nói cách khác, chúng ngãn chặn quá trình tạo methane trong dạ dày bò, giảm khí thải nhà kính nếu ðýợc sử dụng làm thức ãn cho ðộng vật. Khi thức ãn lên men trong dạ dày ðộng vật, hydro ðýợc tạo ra, phản ứng với carbon ðể hình thành methane. mặc dù khí methane do ðộng vật thải ra chiếm chýa tới 3% tổng khí nhà kính tại các nýớc ðốt nhiên liệu hoá thạch nhý Anh và Mỹ.

Minh Sõn (Theo BBC)